Tüm dünyada görülme sıklığı artış gösteren ve hayat kayıplarının birinci sıralardaki nedenini oluşturan kanser çağımızın en kıymetli sağlıksızlıkları ortasında yer alıyor. Tıp ve teknoloji alanında yaşanan ilerlemelerle günümüzde daha erken devirde teşhis edilebilen kanser sağlıksızlığında multidisipliner tedavi anlayışı büyük kıymet taşıyor. Değiştirilebilir risk faktörlerinden uzak durmak kanserden korunmakta en değerli basamağı oluşturuyor. Ancak kanser sağlıksızlığı ortaya çıkmışsa sağlıksızların beslenmeden hekim takibine, hareketli bir hayat üslubu benimsenmesinden güneş ışınlarından korunmaya kadar birçok noktaya dikkat etmesi gerekiyor. Memorial Ankara Sağlıksıznesi Tıbbi Kısım Lideri Prof. Dr. Umut Demirci, kanser tedavisinde dikkat edilmesi gereken hususlar ile ilgili bilgi verdi.
Memorial Ankara Sağlıksıznesi’nde bu yıl “Kanserle Yaşam” toplantısının 6.sı gerçekleştirildi. Kanser sağlıksızları, sıhhatsiz yakınları ve alanında uzman doktorların bir ortaya geldiği toplantıda kanser ve tedavi formülleri ile ilgili şimdiki bilgiler paylaşıldı. Onkoloji alanında uzman doktorların katıldığı toplantıda kanserle ömür, psikoonkolojik dayanak, şimdiki tedavi teknikleri, tedavide teknolojinin kullanımı, kanserde beslenme, kanser cerrahisinde çağdaş uygulamalar ve tedavi adımları üzere kıymetli bahis başlıkları ele alındı.
Toplumda kanser farkındalığı artırılmalı
Toplumun kanser sağlıksızlığı konusunda bilgilendirilmesi ve kanser ile ilgili araştırmaların desteklenmesi gayesiyle 1947 yılında Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği’nin önerisi ile 1-7 Nisan tarihleri “Kanser haftası” olarak belirlendi. Denetimsiz ve olağandışı hücre bölünmesi sonucu ortaya çıkan bir sağlıksızlık olan kanser sağlıksızlığı kişiyi ve yakınlarını fizikî, ruhsal ve toplumsal istikametten önemli oranda etkilemektedir. Erken teşhisin büyük ehemmiyet taşıdığı kanser sağlıksızlığında tarama programları ise günümüzde giderek yaygınlaşmaktadır. Kanser haftasında yapılan etkinliklerle toplumsal şuurun oluşması, tarama programları ile erken teşhisin konulabilmesi ve kansere bağlı ölümlerin önüne geçilmesi hedeflenmektedir.
Akciğer ve göğüs kanseri birinci sırada yer alıyor
Kanserin görülme sıklıkları bayan ve erkek cinsiyete nazaran farklılık göstermektedir. Ülkemizde erkeklerde akciğer kanseri, bayanlarda ise göğüs kanseri en sık görülen kanserler ortasında yer almaktadır. Bununla birlikte erkeklerde ikinci sıklıkta prostat, bayanlarda ise tiroid kanseri görülmektedir. Kolorektal kanserler ise her iki cinsiyette de en sık görülen kanserler ortasında üçüncü sırada yer almaktadır.
Risk faktörlerinden uzak durulmalı
Kanser sağlıksızlığı oluşumunda tesirli olan risk faktörleri değiştirilemeyen ve değiştirilebilir faktörler olarak ikiye ayrılmaktadır. İleri yaş, aile hikayesi, genetik ve cinsiyet değiştirilemeyen risk faktörleri ortasında yer alırken; çevresel faktörler olarak da isimlendirilen değiştirilebilir risk faktörleri olan sigara kullanımı, kimyasal maruziyet, ağır alkol tüketimi, hareketsiz hayat üslubu, berbat ve yetersiz beslenme, UV ışınlarına çok ve korunmasız maruziyet, radyasyon ve birtakım mikroorganizmalar kansere neden olabilmektedr.
Pandemi süreci ileri evre sağlıksızlarda sağlıksızlığın ilerlemesine neden oldu
Kanser ile ilgili yapılan bilimsel çalışmalarda çeşitli nedenlerle kemoterapi tedavisinin ertelenmesinin kanser sağlıksızlığında sağ kalım oranlarını olumsuz tarafta etkilediği ortaya konulmaktadır. Aralık 2019 yılında Çin’de başlayan ve kısa müddette tüm dünyaya yayılarak pandemiye neden olan Covid 19 enfeksiyonu, bireylerde tasa ve endişeye sebep oldu. Yaşanan toplumsal izolasyonlar ve karantina süreçleri bu devirde kanser sağlıksızlarının tedavilere vaktinde ulaşamamasına ve sağlıksızların enfeksiyon riski sebebiyle takip ve tedavilerini ertelemelerine neden oldu. Bu süreçte takipler online görüşmelerle, tedaviler ise damar yolu yerine ağızdan kullanılan haplarla sürdürüldü. Kanser sağlıksızlığı tedavi uygulanmadığı ve takip edilmediği durumlarda ilerleme gösterebilen bir sağlıksızlık olduğundan, bilhassa ileri evre ve hayati organ tutulumu olan sağlıksızlarda sağlıksızne müracaatlarındaki gecikme nedeniyle sağlıksızlık ilerlemesi ile karşılaşıldı. Bununla birlikte akciğer tutulumuna sebep olan Covid-19’un tespiti için çekilen akciğer tomografileri de erken evre akciğer kanseri sağlıksızlarının tespit edilmesinde rol oynadı. Bu sebeple pandemi devrinde akciğer kanseri teşhisinde bir artış yaşandı.
Kanserde yenilikçi tedaviler
Kanser sağlıksızlığında yeni tedavi seçeneklerinin her geçen gün artması, sağlıksızların güzelleşme oranları ve sağ kalım müddetlerinin artmasını sağlamaktadır. Öncelikle ileri evre sağlıksızlıklarda çalışmaları yapılan ve onaylanan tedaviler, günümüzde ameliyat öncesi periyot de dahil olmak üzere olumlu sonuçları ile tedavide kullanılabilir hale gelmiştir. Standart kemoterapinin yanı sıra akıllı ilaçlar olarak isimlendirilen maksada yönelik tedaviler ile tedavinin aktifliği artmakta ve daha az yan tesir ile karşılaşılmaktadır. Kanserde denetimsiz büyümeye neden olan ve hücre içi sinyalizasyonu tetikleyen genetik mutasyonların tespiti ile bu mutasyonlara yönelik amaca yönelik ilaçların sayısı da günden güne artış göstermektedir. Bu yeni ilaçlar, kanser sağlıksızlığında tedavi muvaffakiyetini olumlu tarafta etkilemektedir. Genetik mutasyonların tespitinde tümör dokusunda yapılan moleküler testlerin yanı sıra doku biyopsisinin alınamayacağı durumlarda, kanda dolaşan tümör DNA’sını kıymetlendiren likit biyopsiler de kolay ve pratik bir formda uygulanabilmektedir. Test sonuçlarının kıymetlendirilmesi ile de sağlıksızlara şahsa mahsus tedaviler planlanmaktadır.
Ayrıca akciğer kanseri ve cilt kanseri başta olmak üzere daha birçok kanser çeşidinde bağışıklık sisteminin tümör hücresi ile savaşını tetikleyen immünoterapi alanında da değerli gelişmeler olmuştur. Hatta günümüzde immünoterapi, kematorepi ile birlikte kombine olarak kullanılabilmektedir. Bununla birlikte kanser aşı çalışmaları da ağır bir halde devam etmektedir. Prostat kanserindeki onaylanmış aşı tedavisinden sonra cilt kanserinde de mRNA şahsileştirilmiş aşı uygulaması ile birlikte immünoterapinin ileri evre cilt kanserinde olumlu sonuçları beklenmekte olup, gelecekte kanser tedavisinde kullanılabilecektir.
Kanser sağlıksızlarının tedavi sürecinde dikkat etmesi gerekenler
Kanserden korunmak için risk faktörlerine karşı tedbirlerin alınması gerekir. Lakin kanser sağlıksızlığı ortaya çıkmışsa sağlıksızların dikkat etmesi gereken noktalar şöyle sıralanabilir:
-Aktif ve pasif sigara içiciliğine son verilmeli, sigara bulunan ortamlardan uzak durulmalıdır
-Alkol kullanımı sonlandırılmalı, mümkünse hiç kullanılmamalıdır
-Hareketli bir ömür üslubu benimsenmeli ve tertipli fizikî aktiviteler hayata entegre edilmelidir.
-Sağlıksızlar tertipli hekim denetimlerini aksatmamalıdır.
-Ultraviyole ışınlarına karşı önlemli olunmalı ve güneş kollayıcı kremler kullanılmalıdır
-Beslenme kanser tedavisinde kıymetli bir yer tutmaktadır. Bireyler günlük güç ve kalori muhtaçlığını gerçek bir halde karşılayabilmelidir. Kanser sağlıksızlarında kilogram başına 1,5 gram kaliteli yüksek protein alımı sağlanmalı, yağ içeriği yüksek işlenmiş besinler tüketilmemeli, ızgara, haşlama üzere pişirme metotları tercih edilmeli, taze zerzevat ve meyveler tüketilmeli, kas dokusunu güçlendiren yüksek kaliteli proteinler tüketilmelidir.
-İdeal kilo denetimini sağlayacak halde sağlıklı beslenme, fizikî aktivitenin artırılması, olağan sonlarda vitamin D seviyesi gerek sağlıklı bireylerde kanser gelişiminin önlenmesi, gerekse de takipte olan sağlıksızlarda kıymet taşır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
