Karaciğer hücrelerinde yaklaşık yüzde 5 oranında yağ bulunması olağan bir durum ve sıhhatimizi olumsuz etkilemiyor. Karaciğer yağlanması; karaciğer hücrelerinde olağandan fazla yağ depolanması durumu olarak tanımlanıyor. Günümüzde tüm dünyada görülme sıklığı her geçen gün artan obeziteye paralel olarak karaciğer yağlanması da giderek yaygınlaşıyor. O denli ki ülkemizde her 4 şahıstan biri, karaciğer yağlanması sorunuyla uğraş ediyor.
Uzun yıllar belirti vermediği için karaciğerin ‘sinsi sağlıksızlığı’ olarak nitelendirilen karaciğer yağlanması erken devirde tespit edilmezse, kimi sağlıksızlarda, karaciğer dokusunda iltihaplanma ve sertlik (fibrozis), bunlara bağlı olarak da siroz gelişebiliyor. Kalıcı bir sağlıksızlık olan siroz vakitle ilerleyerek karaciğer kanseri yahut organ yetmezliği üzere hayatı tehdit eden bir tabloyla sonuçlanabiliyor. Acıbadem Fulya Sağlıksıznesi Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal,karaciğer yağlanmasınaerken teşhis konulduğunda ise ömür alışkanlıklarında yapılan düzenlemeler ve ilaç tedavisiyle sağlıksızlığın siroza dönüşmesinin önlenebildiğine dikkat çekerek, “Erken teşhis için hiçbir risk faktörü olmayan şahısların 40 yaşından sonra her yıl ultrason ve kan analizleri yaptırmaları çok kıymetli. Fazla kilo, diyabet ve kolesterol üzere risk faktörlerine sahip şahıslarda ise taramalara çok daha erken yaşta başlanıyor ve sağlıksızlar yılda bir nizamlı olarak takip ediliyor” diyor.
Karaciğerde ‘sertlik’ oluşabiliyor!
Karaciğer yağlanması; yalnızca yağlanmayla hudutlu kalan ve karaciğerde önemli bir hasarın oluşmadığı ‘basit yağlanma’ ile yağlanmaya ek olarak iltihaplanmanın da eşlik ettiği ve non-alkoli steatohepatit (NASH) ismi verilen iki kümeye ayrılıyor. Sağlıksızların yüzde 20’sinde iltihaplanmayla seyreden non-alkoli steatohepatit tespit ediliyor. Karaciğerdeki iltihaplanma vaktinde tedavi edilmezse, ‘fibrozis’ olarak isimlendirilen skarlaşma, bir diğer deyişle sertlik oluşabiliyor. Fibrozise eşlik eden NASH kümesinin, yani ek olarak iltihaplanmanın da eşlik ettiği kümenin yüzde 10’unda, 10 yılda karaciğer sirozu, daha da berbatı karaciğer kanseri ile karaciğer yetmezliğine kadar ilerleyebilen ‘ileri evre siroz’ gelişebiliyor.
Genellikle tesadüfen tespit ediliyor
Karaciğer yağlanmasında alkol tüketimi kıymetli bir risk faktörü olsa da, her yağlanma bu sebeple oluşmuyor. Bu nedenle yağlanma ‘alkole bağı karaciğer yağlanması’ ve ‘alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması’ olarak iki kümeye ayrılıyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal, ‘alkole bağlı olmayan’ karaciğer yağlanmasının çoğunlukla uzun yıllar hiçbir belirti vermeden sinsice ilerlediği ihtarında bulunarak, “Karaciğer yağlanması nadiren karın bölgesinin sağ üst tarafında hafif ağrı ve halsizlik yapabiliyor. Bu nedenle çoklukla öteki bir sağlıksızlık nedeniyle yapılan ultrason, laboratuvar tetkikleri, tomografi ve manyetik rezonans (MR) metotlarıyla tesadüfen tespit ediliyor” diyor.
Erken teşhis sirozu önlüyor!
Karaciğerde yağlanma tanısı konulduğunda karaciğerde hasar olup olmadığı, varsa derecesini değerlendirebilmek için karaciğerde oluşan sertliğin (fibrozis) derecesini kıymetlendirmek çok kıymetli. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal,“Fibrozis erken periyotta tespit edilirse, hayat alışkanlıklarında yapılan düzenlemeler, ilaç tedavisi ve tüketiliyorsa alkolün kısıtlanmasıyla sağlıksızlığın siroza gidişi önlenebiliyor” diyor. Fakat kan analizleri ve ultrason ile MR üzere görüntüleme teknikleri ‘fibrozis’ teşhisinde yardımcı olamıyor. Bu nedenle karaciğerde oluşan hasar, altın standart olarak kabul edilen karaciğer biyopsisi ile tespit ediliyor. Lakin karaciğer biyopsisi kanama, ağrı, safra yolu zedelenmesi üzere kimi riskler taşıdığı ve muhakkak bir mühlet sağlıksızne yatışı gerektirdiği için sonlu münasebetlerle uygulanıyor.
Fibroscan ile hasar mercek altında
Günümüzde karaciğer hasarının belirlenmesinde ve oluşan sertliğin (fibrozis) derecesini ölçmede biyopsi yerine artık sıklıkla ultrason dalgaları kullanarak ölçüm yapan “fibroscan” tekniği tercih ediliyor. Fibroscan ile bedene rastgele bir teşebbüs uygulanmadan gönderilen ultrason dalgaları yardımıyla karaciğerde biriken yağ ölçüsü sayısal olarak ölçülebiliyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal, bu ölçümler ile karaciğer biyopsisine nazaran yaklaşık 100 kat daha büyük bir karaciğer alanının değerlendirildiğini belirterek, “Tüm bunlar sayesinde karaciğerde oluşan hasar ayrıntılı bir halde tespit edilebiliyor” diyor.
Tedavinin takibinde bilgi veriyor
Fibroscan yolunda sağlıksıznın en az 3 saat aç kalması dışında rastgele bir hazırlığa gerek duyulmuyor. Süreç, sıhhatsiz sırtüstü yatarken sağ tarafından ve kaburgaların ortasından yapılıyor. Fibroscan için geliştirilen özel problar bu bölgelerde cilt üzerine yerleştirilerek, ölçümler yapılıyor. Ölçümlerin doğruluğu hem hekim hem aygıtın üzerindeki yazılım tarafından denetim ediliyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Oya Yönal,yaklaşık 5-10 dakika süren süreç sırasında sağlıksıznın hiçbir ağrı hissetmediğini vurgulayarak, “Girişimsel bir süreç olmadığı için hiçbir yan tesiri de olmuyor. Fibroscan usulünün bir diğer kıymetli özelliği ise kolay uygulanabilir ve tekrarlanabilir olması nedeniyle yalnızca teşhis koymak için değil, sağlıksızlığın takibinde ve tedavi aktifliğinin değerlendirilmesinde de kullanılabilmesi” diye anlatıyor. İleri yaş, diyabet ve obezite üzere önemli risk faktörlerine sahip sağlıksızlarda karaciğerde fibrozis riski daha fazla olduğu için gereksinim halinde biyopsi usulüne de başvuruluyor.
Tedavide 3 kıymetli kural!
Erken devirde tespit edildiğinde karaciğer yağlanmasının tedavisinde epey başarılı sonuçlar elde ediliyor. Prof. Dr. Oya Yönal, “İdeal kiloya ulaşmak, tertipli idman yapmak ve alkol tüketiminden kaçınmak tedavide kilit rol üstleniyor” diyor. Karaciğer yağlanmasında öncelikle fazla kiloların verilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Oya Yönal, şöyle devam ediyor: “İdeal kiloya ulaşmak ve yağlanmanın önüne geçmek için beslenme alışkanlıkları değiştirilmeli. Zerzevat ve balıktan varlıklı, kırmızı etten yoksul, şeker ile unlu besinlerden uzak, zeytinyağı ve tahıl eserlerini içeren Akdeniz beslenme modeliyle beslenilmeli. Mümkünse her gün 30 dakika tempolu yürüyüş yapılmalı. Ayrıyeten karaciğerin en büyük düşmanı olan alkol tüketiminden kaçınılmalı. Bunların yanı sıra insülin direnci, diyabet ve hiperlipidemi varsa, bu problemlere yönelik uygulanan ilaçlar da tedavide büyük ehemmiyet taşıyor. Gereksinim halinde silmarin, karaciğeri koruyan A ve E vitaminleri yahut selenyum desteği de tedaviye eklenebiliyor. Ayrıyeten kahve tüketimi karaciğer yağlanmasını, fibrozis ile siroz riskini ve karaciğer kanserini geriletiyor. Günde 3 fincan kahvenin karaciğerde olumlu tesirleri vardır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı<br>
steroid sipariş
