Polikistik over sendromu

Polikistik Over Polikistik Yumurtalıklar…Polikistik Over Sendromu

Polikistik Over Sendromu-PCOS Genç kızlarımızda ve ilerleyen yaşlarda toplumda sık rastlanan değerli sorunlarından biridir.
İsminden da anlaşılacağı üzere yumurtalık içinde çok sayıda milimetrik ufak kistler görülür, her ay gelişerek çatlaması gereken yumurta hormonal iç istikrar bozukluğu nedeniyle tam gelişemez, yumurtalık içinde ufak kistler halinde yerini alır. Yalnızca ultrasonla bu imajları görerek teşhis konması ise yanlışlı gelişme ve sonuçlara yol açacaktır ;

Bu görünümü her vakit bir sağlıksızlık bulgusu olarak değerlendirmemek gerekir. Her bir bireyde farklı klinik belirti, bulgular ve dolayısı ile farklı bir yaklaşım ve gerekiyorsa farklı bir tedavi düzenlemesi gerekeceğinden detaylı bir uzman değerlendirmesi, tetkikler ve incelemeden sonra tanıyı koymak gerekir...Aksi halde, uzun vadeli gereksiz tedaviler uygulanması durumu kelam konusu olabilir.

Sağlıksızlık genelde adet düzensizliği, sivilce, yağlı cilt, tüylenmede artış, bazen saçlarda dökülme, infertilite (kısırlık), ve kilo artışı üzere belirtiler de verebilir.
Son yıllarda şeker sağlıksızlığı ve öncüsü olan insülin direncinin polikistik over sendromu ile münasebeti konusunda epey kıymetli bilgiler edinilmiştir.
Genetik kökenleri de olan bu durumda teşhis ekseriyetle ultrasonografi ,hormon analizleri ve klinik bulguların daima birlikte kıymetlendirilmesi ile konur.
Kanda hormon ölçümleri yapıldığında çeşitli dengesizlikler saptanır; bilhassa LH ve erkeklik hormonları (testosteron, DHEAS…) yükselmiştir.
Tedavisinde adet düzensizliği ve tüylenme şikayeti besbelli olan bayanlarda birtakım uzun vadeli ilaçlar -sabredenler için- hayli tesirlidir.
Şayet çocuk istemi varsa kullanılacak tedavi yumurtlama sağlayıcı ilaçlardır.
İlaçla tedavi ile muvaffakiyet sağlanamadığında laparoskopik olarak yumurtalıklara cerrahi teşebbüs (ovarian drilling) seçilmiş özelliği olan kimi sağlıksızlarda uygulanabilir.

Polikistik over sendromu (PKOS) nedir?

Polikistik over sendromu, bayanların adet döngülerini, hamile kalma ihtimallerini, hormon istikrarlarını, kalp ve damarsal yapılarını etkileyen bir sıhhat meselesidir. PKOS’li sağlıksızlarda tipik olarak yüksek androjen ölçüsüne, sistemsiz adet döngülerine ve yumurtalıklarda pek çok ufak kiste rastanır. Bununla birlikte farklı şahıslarda farklı klinik bulgular da bir ortada olabilir.

PKOS sıklığı nedir?
Doğurganlık çağında olan her 10 bayandan birinde PKOS rastlanabilir. Amerika Birleşik Devletleri’nde PKOS teşhisli 5 milyon sıhhatsiz var olup, sağlıksızlık en erken 11 yaşında bile görülebilir.

PKOS nedeni nedir?

PKOS’in nedeni bilinmemekle birlikte uzmanlar genetik yatkınlık dahil pek çok faktörün bu sağlıksızlığı neden olabileceğini belirtmektedir. PKOS’li sağlıksızların pek birçoklarının annesinde yada kız kardeşlerinde de PKOS’e rastlanmaktadır.
PKOS’in altında yatan ana etmen hormonlardaki dengesizliktir. PKOS’e sahip bayanların yumurtalıklarında olağandan daha fazla androjen üretilir. Androjen, erkeklik hormonu olarak bilinmekle bir arada, bayanlar da androjen üretirler. Yüksek androjen, bayanlarda yumurta gelişimini ve yumurtlamayı etkileyebilir.
Yapılan araştırmalara nazaran PKOS’de insülin hormonunun da değerli bir yeri vardır. İnsülin, bedende şeker istikrarını düzenler. PKOS’li bayanların pek birçoklarında metabolizmada insülin kullanımı ile ilgili sorunlar yaşanmakta ve buna karşılık olarak insülin ölçüsünün olağanda fazla üretildiği saptanmaktadır. Fazla insülin andojen imalini da arttırmaktadır. Yüksek andojen de…
– Aknelere,
– Kıllanmada artışa,
– Kilo alımına,
– Yumurtlama sıkıntılarına neden olabilmektedir.

PKOS semptomları nelerdir?

PKOS’in semptomları her bayanda farklılık gösterebilir. Bu semptomlardan kimileri
– İnfertilite (yumurtlamanın gerçekleşememesi bayan kaynaklı kısırlığın bilinen en yaygın nedenidir, bununla birlikte günümüz teknolojisi ve ilaçları ile sıklıkla ve rahatlıkla düzeltilebilir),
– Sistemsiz adetler,
– Hirsutizm (yüzde, göğüste, karında ve parmaklardaki tüylenmede artış),
– Yumurtalıklarda kistler,
– Akne, yağlı cilt, saçlarda kepek,
– Bilhassa bel etrafında yağlanma, kiloda artış, obezite,
– Erkek tipi kellik ve saçlarda incelme,
– Pelvik bölgede ağrı,
– Anksiyete ve depresyon,
– Uyku apnesidir.

PKOS olan sağlıksızlarda neden adet sorunları ve kısırlık görülür?
Bayanların yumurtalıklarında içi sıvı dolu pek çok folikül yada kist ismi verilen kesecikler vardır. İçlerindeki yumurtanın büyümesiyle, bu foliküllerin içindeki sıvının ölçüsü artar. Yumurta olgunlaşınca follikül yırtılır ve hür kalan yumurta döllenmek üzere evvel fallop tüplerine oradan da rahime hakikat ilerler. Bu süreç yumurtlama (ovülasyon) olarak isimlendirilir.
PKOS’li bayanların yumurtalıklarında, yumurtanın olgunlaşmasını sağlayan hormonlar düzgün olarak salgılanamaz. Folikül içindeki sıvı ölçüsü artıp hacim büyüyebilir fakat çatlayıp yumurtlama gerçekleşmez. Bunun yerine foliküller küçük küçük kistler olarak kalırlar. Yumurtalama gerçekleşmedikçe progesteron hormonu da üretilemez ve progesteron hormonunun eksikliği adet düzensizliklerine neden olur. Tıpkı vakitte yumurtalıklarda üretilen androjen de yumurtlamayı mahzurlar.

PKOS menopozla birlikte geçer mi?
Hem evet hem de hayır. PKOS bedendeki pek çok sistemi etkilediği için, yumurtlama bitmiş olmasına karşın menopoz sonrası da bu tesirlerin bir kısmı devam eder. İstenmeyen kıllanma ve erkek tipi kellik menopoz sonrası da devam eden semptomlardan bazılarıdır. Bunlara ek olarak PKOS’da kalp sağlıksızlığı, felç ve diyabet üzere komplikasyonları da yaş ilerledikçe daha önemli hale gelir.

PKOS sahip olup olmadığımı nereden bilebilirim?
PKOS teşhisini koymaya yarayan tek bir test yoktur. Adet düzensizliği, kilo alımı, istenmeyen tüylenme üzere şikayetlerinize ek olarak yapılan fizik muayenenize, pelvik muayenenize, kan analizinize ve genital ultrasonunuza bakarak hekiminiz teşhis koyabilir.

PKOS Tedavisi Nasıl yapılıyor?

PKOS’in bir defalık tedavi ile her şeyi düzelten kesin bir tedavisi yoktur. Tedavi şikayete yöneliktir ve komplikasyonları engellemek hedeflidir. Bu yüzden uzun periyodik, denetimleri olan tedavilerdir. Bu tedavi formüllerinden kimileri:
– Sağlıklı Beslenme ve İdman: Kilo denetimi, işlenmiş ve şekerli besinlerden uzak durmak, bol lifli eserler ve tam tahıllı besinler tüketmek bilhassa insülin ölçüsünü düşürmeye yardımcı olur. Yüzde 10luk bir kilo kaybı bile adet devirlerinin daha sistemli olmasını sağlar.
– Doğum Denetim Hapları: Hamile kalmak istemeyen sağlıksızlarda adetlerin düzenlenmesi, androjenin azaltılması ve akne tedavisinde doğum denetim haplarının rolü büyüktür. Yalnızca progesteron içeren ilaçlar adetleri düzenlese de istenmeyen kıllar ve aknenin tedavisinde etkisiz kalmaktadır.
– Diyabete Yönelik Tedavi: Tip 2 diyabetin tedavisinde metformin etken hususu içeren ilaçlar PKOS’in semptomlarının tedavisi için de kullanılabilir. Metformin, hem insülin üretimini hem de androjen salgılanmasını azaltır. Bir kaç aylık kullanım sonunda istenmeyen kıllarda azalma, yumurtalamanın olağana dönmesi ve kiloda azalma beklenir. Metfromin diyabeti olmayan bir sağlıksızda diyabete neden olmaz
– Kısırlık Tedavisi: Tedavisinde bir çok alternatifler vardır ve çoklukla yüz güldürücü sonuçlar alınır. Klomifen sitrat, yumurtlamayı uyaran birinci tercih edilen ilaçladandır. Gerekli olgularda metformin de eklenebilir. Bunun da işe yaramaması durumunda gonadotropin kullanılabilir. Bir başka opsiyon olarak tüp bebek tedavisi PKOS’li sağlıksızlarda gebeliğe en yardımcı sistem olup öbür tekniklerin tersine çoğul gebelik riski azaltılabilir.
– Cerrahi: Öbür tedavilere yanıt vermeyen sağlıksızlarda son seçenek olarak cerrahi denenebilir.
– İstenmeyen Kıllara Yönelik Tedavi: Lazer epilasyon kıl köklerine yönelik olarak kalıcı ve yüzgüldürücü sonuçlar aldırır. Antiandrojen tesirlere sahip olup asıl olarak yüksek tansiyon tedavisinde kullanılan spironolakton etken hususu, istenemeyen tüyleri azaltmak ve erkek tipi kelliğin tedavisi maksatlı kullanılabilir.
– Başka Tedaviler: Yapılan birtakım araştırmalara nazaran çok kilolu ve BMI çok yüksek ise obezite cerrahisi PKOS’in tedavisinde kullanılabilir.

PKOS’in Gebe Bayanlarda Tesiri Nasıl Olur?

PKOS’li sağlıksızlarda, düşük, gestasyonel diyabet, preeklampsi (gebelikte yüksek tansiyon), prematür doğum riski daha yüksektir. PKOS’li hamilelerin bebeklerinin yenidoğan ağır bakımında geçirdiği mühlet, doğum esnasında ve sonrasındaki vefat oranları daha fazla olup bu ihtimaller bilhassa çoğul gebeliklerle daha da artar. Şu an yapılmakta olan pek çok çalışmada metformin etken hususunun gebelik sırasında ve sonrasında yaşanan komplikasyonların azaltılmasındaki tesiri araştırılmaktadır. Metforminin neden olduğu bilinen bir doğumsal anomaliye de rastlanmamıştır. Bu mevzuda bilgi almak için hekiminize danışabilirsiniz.

PKOS öbür sıhhat sorunlarına neden olur mu?

PKOS, kimileri hayatı da tehdit eden, pek çok sıhhat sorununun oluşumuyla etkilir. Yapılan en son çalışmalarda PKOS’li bayanların;
– Yüze 50’sinden fazlasında, 40 yaş öncesi diyabet yada insülin direnci saptanmıştır,
– Kalp krizi riskleri tıpkı yaşta olup PKOS’i olmayan bayanlara nazaran 4-7 kat yüksektir,
– Yüksek tansiyona sahip olma ihtimali daha fazladır,
– Birçoklarının kolesterol kıymetlerinde LDL yüksek, HDL düşüktür,
– Uyku apnesine sahip olma ihtimalleri daha fazladır.
PKOS’li sağlıksızlarda anksiyete ve depresyon da daha sık görülmektedir. Ayrıyeten sistemsiz adet ve yumurtlamanın gerçekleşmemesi bayanlarda östrojen hormonun artmasına karşın progesteronun üretilmemesine sebep olur. Progesteronun olmaması durumunda endometriyal doku adet ile atılamaz ve kalınlaşmaya devam eder, bu da ağır ve sistemsiz kanamalarla kendini gösterir. Kalınlaşan endometriyumda vakitle kanser gelişme riski de artar.

PKOS’im var. Komplikasyonları önlemek için neler yapmalıyım?
Şayet PKOS’e sahipseniz, diyabet ve kalp sağlıksızlığı üzere komplikasyonların oluşmasını engellemek için yapabileceğiniz en kıymetli şey tedaviye erken yaşta başlamaktır. PKOS’in yalnızca kısırlık üzere sonlu bir istikametinin tedavisine odaklanmak yerine, hekiminizle tüm semptomlarınız hakkında konuşmalı, diyabet için tertipli olarak denetime gitmelisiniz. Ayrıyeten sağlıklı beslenerek, idman yaparak ve sigara tüketmeyerek PKOS’in mümkün komplikasyonlarından kendinizi koruyabilirsiniz.

PKOS’in neden olduğu duygusal sorunlarımla nasıl başa çıkabilirim?
PKOS sahip olması kolay bir sağlıksızlık değildir. Görünüşünüzden utanmanıza, hamile kalamama ile ilgili dehşetler yaşamanıza ve depresyonda hissetmenize neden olabilir. PKOS tedavisi semptomlarınızı tedavi ederken kaygılarınızı de gidermeye yardımcı olabilir.