Hepiniz gebelik sürecinizi, bebeğinizin sağlıklı olabilmesi için elinizden gelenin en düzgününü yaparak tamamladınız ve sıhhatle bebeğinize kavuştunuz. Artık sıra; onu sağlıksızlıklardan koruyarak, bağışıklık sistemini güçlendirerek, kâfi kilo alımını, uzunluk uzamasını, emosyonel durumunu, zeka kapasitesini, nörolojik yapısını en yeterli biçimde geliştirerek sağlıklı büyümesini sağlayabilmekte. Bu basamaktan itibaren biz Pediatristler yanınızda olacağız.
Sizlere birinci bahsedeceğimiz mevzu bir mucize olan Anne Sütü olacaktır. Bebeğiniz ile hayat uzunluğu sürecek olan sağlıklı irtibatın, size duyduğu itimadın birinci adımı emzirme ile başlar. Emzirme, anne ile bebek ortasındaki duygusal bağı güçlendiriyor ve sağlıklı bir itimat bağının kurulmasını sağlıyor.
Anne sütü her vakit kullanıma hazır ve steril bir besin kaynağı olup yapılan çalışmalar her annenin süt içeriğinin bebeğin muhtaçlığına nazaran değiştiğini gösteriyor. Örneğin vaktinden evvel doğan düşük doğum yüklü bir bebek için annesinin sütü olağandan daha fazla yağ içerir. Bir öteki örnek yaz aylarında anne sütünün su içeriği resen artar. Bebeğin muhtaçlığı ne ise süt o biçimde düzenlenir. Ve her annenin süt içerik istikrarı bebeğine özeldir. Adeta bir mucize olan anne sütünün içeriği sabit değil muhtaçlığa nazaran değişiyor. Anne sütü canlıdır. İçerdiği protein ölçüsü inek sütüne kıyasla düşük olmakla birlikte biyolojik kıymeti daha yüksek.
Yapılan çalışmalar; hayatın birinci aylarında inek sütü üzere yüksek protein içeren besinlerle beslenildiğinde, ilerleyen yaşlarda obezite, hipertansif sağlıksızlıklar ve diyabet görülme mümkünlüğünün yükseldiği tarafında sonuçlar veriyor. Son devirlerde ilerleyen bilim ve teknoloji sayesinde formül mamaların içeriğindeki protein ölçüsü azaltılarak anne sütüne benzetilmeye çalışılsa da asla birebir benzetilemiyor. Bunun nedenlerinden biri de biraz evvel bahsettiğim üzere anne sütünün temel noktalarda pahaları sabit olsa bile her bebeğe nazaran içeriği anlayamadığımız mucizevi bir halde değişiyor.
Anne sütünün %90’nına yakını su olup; birinci 6 ay ishal kusma ile giden bir rahatsızlık ya da 40 C üzeri bedenden sıvı kaybına yol açacak bir durum yoksa; bebeğe ekstra su verilmesine de gerek yok. Pamukçuk oluşmasın diye beslenme sonrası su verilmesi de gerçek bir yaklaşım değil.
Anne sütü hudut sistemi ve görme fonksiyonlarının gelişiminde rol oynayan uzun zincirli çoklu doymamış yağ asitlerinden zengindir. İçinde bulunan temel karbonhidrat olan laktoz tıpkı vakitte kalsiyum emilimini kolaylaştırır ve kemik gelişimini olumlu istikamette tesirler. Laktozun sindirilemeyen kısmı ise bağırsaklarda yararlı bakterilerin çoğalmasını sağlar ve böylelikle ziyanlı mikroorganizmaların üremesini mahzurlar.
Anne sütü sindirime yardımcı etkin enzimler, enfeksiyon gelişimini önleyen proteinler, hormonlar ve büyüme etmenleri açısından hayli varlıklı. Anne sütünün Tip I diyabet, çölyak, obesite, koroner arter sağlıksızlıkları ve hipertansiyon üzere sağlıksızlıkların gelişimine karşı kollayıcı olabileceği bilinen gerçeklerden biri. Anne sütü alan bebekler erken çocukluk devri alerjik sağlıksızlıklarından daha güzel korunuyorlar. Birebir vakitte emziren annenin sıhhati da korunuyor ve göğüs kanseri, yumurtalık kanseri ve osteoporoz gelişme riskini emzirme ile azalıyor. Ayrıyeten anne sütü veren anneler öteki annelere nazaran daha çabuk eski kilolarına kavuşuyorlar.
Gebelikte sigara içme, ağır emosyonel gerilim ya da diğer bir sıhhat sorunu yoksa her annenin doğum sonrası sütü birebir anda iki bebeği besleyecek kadar kâfi ve çoktur. Bununla birlikte sezeryan doğumlarda bebek doğum kanalından geçerek doğmadığı , bebeğin başının kanala yapacağı bası ile hormonlar uyarılmadığı için doğumdan çabucak sonra anne sütü efektif gelemeyebilir de. Hatta bu durum 48-72 saate kadar uzayabilir.
Efektif derken aslında tesirli demek istiyorum. Zira anne sütü bu birinci vakitlerde gözle görülecek ölçülerde değilse de bebek emdikçe onun ağzına birkaç cc kadar geliyor. Hayatın birinci saatlerinde Kolostrum dediğimiz Immünglobülin ve Proteinden varlıklı (Altın Süt olarak da bilinir) bu süt bebeğiniz için kâfi. Birkaç damlası bile çok değerli.
Mutlaka emzirilmeli. Ve sık sık pes etmeden emzirmeye devam ettikçe saatler içinde süt ölçüsünün da arttığını göreceksiniz. Burada bilmeniz gereken en değerli nokta çoklukla sezaryen doğumlarda nadiren de olağan doğumlarda olan bu gecikmenin, şayet annenin belirli başlı bir sıhhat sorunu yoksa, fizyolojik yani olağan olduğudur. Siz pahalı anneleri bunu bilmezseniz, sütünüzün gelmediğini zannederek kendinizi yetersiz hissedebilirsiniz. Bebeğinize yetemeyeceğinizi, onu besleyemeyeceğinizi düşünüp paniğe kapılırsınız. İşte bu nokta da dert ve gerilim devreye girer. Beyin bu uyarıyı algılar ve sütünüz hakikaten azalabilir.
Oysaki olağan ve süreksiz bir durum ile karşı karşıya olduğunuzu bilirseniz, acilen her şey yoluna girer. Kendinize ve sütünüze güvenmelisiniz.
Annenin bu formda hissetmesine yol açan kıymetli bir diğer konu, hatta en kıymetli konu birinci derece deneyimli yakınlarıdır. Anneanne, babaanne, hala, teyze gibi…
Bu yaş kümesinin neredeyse tamamı olağan doğum yapmıştır. Çoğunlukla sezeryan bazen de olağan doğum sonrası gelişebilecek bu fizyolojik gecikmeden habersizdirler. Anneye son derece yanlış bir biçimde ‘’Sütün gelmiyor, Senin sütün yetersiz, Sütün yok’’ üzere telaffuzlarda bulunurlar. Bu durum annenin kendine ve sütüne olan inancını azaltır. Onların deneyimli olduklarını bilir ve kendisinde sahiden bir sorun olduğunu düşünür. Meğer her şey yolundadır. Dert ve gerilim katiyen gereksiz olup 2-3 gün içinde sürecin yoluna gireceğinden emin olmak kafidir.
Peki olağan ya da sezaryen doğum fark etmeden effektif anne sütünün gelmesi 24 saatten uzun sürdüyse ne yapmalıyım? Bebeğime mama başlamalı mıyım?
Biliyoruz ki bir iki gün sonra efektif yani gözle görülen anne sütü gelecek. Bununla birlikte daha evvel de belirttiğim üzere bebeğe esasen ona yetecek seviyede anne sütü geliyor. Ama bebeklerin tekrar fizyolojik olarak %60’ına yakınında yenidoğan sarılığı gelişiyor. Bu oran kan uyuşmazlığı, erken doğum üzere birtakım faktörlerde varsa hem artıyor hem de şiddetleniyor. Yani 24. saat sonrası bu risk faktörleri olmayan bir bebeğin kandaki biluribin düzeyi yani sarılık seviyesi 5 mg/dl iken bu risk faktörleri olduğunda 10 mg/dl oluyor örneğin.
Eğer 24. saati sonrası bebeğin gözlerinin beyazında ve yüzünde gözle görülür bir sarılık başlıyorsa anne sütü de efektif seviyelere ulaşamadıysa şimdi yani gözle görülecek halde akmıyor yahut bebek emerken yutkunma sesi gelmiyorsa ile 1-2 gün mama desteği yapılabilir. İdeali buna sizin karar vermemeniz ve biz Pediatristler tarafından bebeğinizin muayenesi sonrası Tabip teklifiyle başlamanızdır. Hem hakikaten gerekli mi hem de başlanacaksa hangi mamanın bebeğinize daha uygun olduğuna Hekiminiz karar vererek size yardımcı olacaktır. Doğum sonrası 48-72.saati dolduğunda kesinlikle bebeğinizin birinci Pediatrist Muayene ziyaretini gerçekleştirmelisiniz.
Anne Sütünü Nasıl Artırabilirim?
Öncelikle güvenerek!!! Sütünüze ve kendinize güvenmelisiniz. Bir sıhhat meseleniz yoksa neden sütünüz kâfi olacak ölçülere ulaşmasın ki? Etrafınızda size bu biçimde negatif telaffuzlarda bulunanlar varsa onları uyarmalısınız. Elbette ki bilhassa sezaryen doğumlar sonrası 2-3 güne varabilen fizyolojik gecikmeler olabiliyor. Lakin bu mühlet sonunda esasen her şey olağan haline dönüyor. Bayan Doğum Hekimi’nizin müsaadesi ile konuta gittiğinizde şayet sıhhat olarak bir mahzur yoksa Göğsünüze ılık su ile çok hafif masaj yapın. Ilık duş süt kanallarının açılmasına yardımcı olacaktır. Ayrıyeten bebeğin kâfi emebildiğinden emin olmalısınız.
Göğüs ucunuz küçükse ya da bebek tutamıyorsa çabucak silikon uçlara başvurmanıza gerek yok. Rahat ve gergin olmayacağınız hafif loş ,sessiz bir odada emzirmeyi tercih edin. Sırtınızı yaslayabilmelisiniz. Bir elinizle bebeği şevkatle sararak tutun. Gerilimle bebeği çok sıkmayın ya da zorlamayın. Öbür elinizle göğüs ucunuzu etrafındaki kahverengiliğin bir iki parmak gerisinde olmak kaydıyla C biçiminde yahut makas formunda tutmaya çalışın. Makas halinde tutmanın süt kanallarını bastırdığı tarafında bildirimler olsa da pratikte geçersiz.
Anne nasıl rahat emzirebiliyorsa o geçerli. Daha sonra etrafındaki kahverengilik ile birlikte bebeğin kavramasını sağlamalısınız. Bunu başardığınızda emzirmenin göğüs ucu ile ilgisi olmadığını kolay kolay görebileceksiniz.
Emerken bebeğin ağzından şapırtı halinde sesler gelmemeli. Bu tam kavrayamadığını gösterir. Tekrar denemelisiniz. Şayet göğsünüz çok gerginse, sertse ve bebek kavrayamıyorsa birinci başta Süt Sağma Makinesi ile biraz sağıp sonra emzirmeyi deneyebilirsiniz. Sağdığınız sütü de bir kaşık yardımı ile kesinlikle bebeğinize verin.
Etkin bir emzirmeyi sağladıktan sonra süt ölçüsünü 2 biçimde artacağını söylemek istiyorum.
Birincisi Su! Sistem çok kolay. Anne sütünün %90’ı sudan oluşuyor zati.3-4 litre su içmeyi sağlayabilmelisiniz ki bu suyun sizin bedeniniz için gerekli olan kısmı ayrıldıktan sonra kalanı süt artışını sağlayabilsin. Hoşaflar, tatlılar, tahin-pekmezler özcesi şekerli karbonhidratlı her şey yalnızca kilo almanıza yardımcı olur.
Tatlı yedikten sonra ne yaparız? Hepimiz 1 bardak su içeriz. Tatlı susatır. İşte temel sistem su, su içebilmek. Tabi ki istikrarlı beslenme ile birlikte. Uygun oranlarda, karbonhidrat, protein ve vitamin alımı önemli…
İkincisi Uyku ve Dinlenme! Sütü arttırmanın ikinci sihirli cevabı da dinlenebilmektir. Bebeğiniz yarım saat bile uyusa uyumaya çalışmalısınız. Uyuyamıyorsanız da kesinlikle uzanın. Konut işi ya da rastgele bir sebeple meskenin içinde gezmeye çalışmayın.
Yeterli ölçüde su içmekle birlikte bir kaç saat uyuyabildiğinizde ya da dinlendiğinizde sütünüzün nasıl arttığına siz bile inanamayacaksınız.
Yardımcı etmenlerden de kelam edelim. Çeşitli isimlerle Süt çayları bulabilirsiniz piyasada. Size tavsiyem, Rezene ve birkaç bitkiyi makul oranlarda ihtiva eden bitki çayları var. Ticari isim belirtemiyorum fakat her eczaneden kolaylıkla temin edebilirsiniz. Bu çaylardan günde 2-3 bardak tüketmeniz de sütünüzün artmasına yardımcı olur.10 günden fazla kullanmayın. Bu çayların içindeki rezene süt yoluyla bebeğe geçerek gaz sancılarını önlemeye de yardımcı olabiliyor.
Sonuç olarak tekrar ediyorum. Gebelikte yahut öncesinde rastgele bir sıhhat sıkıntınız yoksa emzirmeye dair; her annenin sütü tıpkı anda iki bebeğe yetecek kadar çoktur. İkiz bebekler asla bu fırsattan faydalanamazlardı yoksa. Doğum formu yahut gerilim üzere sebeplerle çabucak olmayıp da birkaç gün sonra gelse de, her annenin sütü bebeğini olağan şartlarda besleyecek kadar kafidir. Sütünüze ve kendi yeterliliğinize itimadın lütfen…
