Ülkemizde birçok bölgede arka arda yaşanan orman yangınları, sel felaketleri birçoğumuzun ağır bir gerilim ve korku yaşamasına neden oluyor. Bu afetlere birebir maruz kalanlar ise bizden çok daha büyük travmalar yaşıyor. Yataş Uyku Konseyi Uzmanlarından Uzman Klinik Psikolog Fundem Ece Fazilet, bu periyotta psikolojimizi sağlam tutmak için yapılabilecekleri anlatıyor.
Ülkemizde son günlerde yaşanan yangınlar hepimizi derinden etkiledi. Lakin afetle uğraş eden gönüllüler ve direkt afetinetkilerine maruz kalan bireyler, hepimizden daha fazla fizyolojik ve ruhsal olumsuz tesirler yaşıyor. Afetten sonraki periyotta evsiz kalmak, hayat alanının ya da gelir kaynağının yok olması üzere durumların kişinin yüksek seviyede korku hissetmesine neden olduğunu hatırlatan Yataş Uyku Şurası Uzmanlarından Uzman Klinik Psikolog Fundem Ece Erdem, “Yaşanan gerilim ve dertle, bedenin yüksek seviyede kortizol salgılaması kaçınılmazdır. Yüksek kortizol, organizmayı harekete geçirecek gücü ve motivasyonu sağlasa da çok uzun mühletler bu hormonun salgılanması, bireyin şuurunda ve bedeninde meseleler ortaya çıkmasına neden olur. Sindirim sisteminde kalıcı olabilecek bozulmalar, bağışıklık sisteminin ziyan görmesi, panik durumunda hissettiren duygusal meseleler, öğrenme zahmeti üzere bellek problemleri, depresyona yatkınlık, kalp çalışmasında düzensizlik, kas ağrıları üzere sorunların de ortaya çıkması muhtemeldir” diyor.
Uykusuz kalan bireylerde bağışıklık sıkıntıları görülebilir
Tehlikeye karşı verilen savaşın, gerilim ve derdin üstüne kişinin bir de uykusuzluk yaşamasının zararın katlanmasına neden olduğunu belirten Klnk. Psk. Fazilet, bu durumda bedenin geceleri uyku halinde salgıladığı melatonin hormonunu üretemediğini, bunun sonucunda ise biyolojik saatte bozulmalar ve bağışıklıkta sıkıntıların ortaya çıktığını söylüyor. Klnk. Psk. Fazilet, dert ve gerilimle fonksiyonları bozulan bireylerde afet sonrasındaki devirlerde iştahsızlıkla bir arada kilo kaybı, uyku sorunları, kalp sağlıksızlıkları, yüksek tansiyon, yorgunluk, bağırsak sorunları, cilt meseleleri ve birçok psikopatolojinin görülmesinin de beklenen olduğunun altını çiziyor.
Psikolojik dayanak almak büyük değer taşıyor
Afetin neden olduğu ruhsal problemler, anlık yahut daha sonra ortaya çıkabiliyor. Yataş Uyku Şurası Uzmanlarından Klnk. Psk. Fazilet, ağır gerilime maruz kalan afet bölgesindeki bireylerin gerilimin sebep olduğu fizikî problemlerin yanı sıra karar vermede zahmet çekme, konsantrasyon eksikliği, hafızanın zayıflaması, yanılgı yapmada artış ve performansta düşüş üzere zihinsel birtakım meseleler da yaşayabileceğini belirtiyor. Ağır korkunun sürmesi halinde bireylerde anksiyete bozukluğu gözlenebileceğini söyleyen Klnk. Psk. Fazilet, şöyle devam ediyor: “Afet sonrasında ağır gerilim altında olan bireylerde depresyon görülebilir ve travma sonrası gerilim bozukluğu oluşabilir. İş hayatı, günlük aktiviteler, aile hayatı, ilgiler üzere ömrün her alanında meselelerin ortaya çıkması olasıdır. Travma sonrası gerilim bozukluğu kısa periyodik olabileceği üzere yıllar boyunca da sürebilir. Bu nedenle yaşanılan afetten sonra ruhsal takviye almak büyük değer taşıyor.”
Kişilerde anksiyete ve panik artışı görülebilir
Afetler sonucunda bireyler fizikî kayıplar yaşayabileceği üzere ruhsal uyumsuzluklar da yaşayabiliyor. Yaşadığımız yangınlar, seller üzere doğal afetler bireyi kaldırabileceğinden daha fazla gerilimle karşı karşıya bırakıyor. Bireylerde genel olarak tedirginlik hali gözlemlendiği üzere anksiyete ve panik artışı da yaşanabiliyor. “Yaşanan afetsonucunda bireyler konutlarını ve yakınlarını kaybettiler. Bu üzere durumlarda kişi umutsuz, yalnız ve çaresiz hissedebilir, kendini suçlayabilir” diyen Klnk. Psk. Fazilet, şahıslarda geleceğe yönelik korku ve kaygıların yaşanabileceğinin de altını çiziyor. Bu üzere durumlarda kişinin kendisi üzere afete maruz kalmış bireylerle irtibat kurmasının, afetzedelere yardım etmesinin güzelleşme sürecine yardımcı olabileceğini söz eden Yataş Uyku Konseyi Uzmanlarından Klnk. Psk. Fazilet, kişinin yaşayabileceğini öbür durumları ise şöyle özetliyor: “Kişi yaşadığı travmatik olaylar tekrar tekrar hatırlayabilir, afetin yahut yaşadığı hislerinin tekrarlandığı badire veren hayaller görülebilir. Yaşadığı travmatik olayın kıymetli bir kısmını hatırlamama yahut zahmetli anılardan, his ve fikirlerden kaçınma davranışı da gösterebilir. İnsanlara yahut objelere karşı saldırgan davranışlar ve öfke patlamaları sergileyebilir. Abartılı irkilmeler, her an tetikte olma durumu ortaya çıkabilir. Odaklanma sorunu yaşanılabilir.”
Afetzedelere psikososyal takviye sağlanmalı
Bu çeşit afetler ve travmatik olayların şahıslarda ruhsal dayanak gereksinimi oluşturduğunun altını çizen Klnk. Psk. Fazilet, afet sonrasında bu şahısların olağan hayatlarına geri dönmeleri için psikososyal takviyenin kıymetine dikkat çekiyor: “Bireylere yaş kümelerine nazaran terapi uygulanabilir. Ayrıyeten gelecekte meydana gelebilecek misal bir afete karşı da mental olarak başa çıkabilmesi için takviye verilebilir. Afet sonrasında öncelikle çocuklara, durumu anlamalarını kolaylaştıracak biçimde açıklama yapılmalı, afetzedeler, hislerini anlatmaya teşvik edilmelidir. Afeti yaşayan bireylerin bir ortada bulunması da dayanak ve dayanışma hissinin oluşmasını sağlar.”
Yataş Uyku Heyeti Uzmanlarından Klnk. Psk. Fazilet, tıpkı afeti şahsen yaşayanlar üzere televizyonda yangın haberi izleyen, gazetede okuyan, toplumsal medyadan takip eden, bir yakını afetzede olan şahıslarda de travma görülebileceğini hatırlatıyor. Fazilet, bu şahıslara tekliflerini şöyle sıralıyor: “Eğer üzerinizde denetim edebileceğinizden fazla gerilim oluşuyorsa bunu atmak için idman yapabilir, daha yeterli beslenebilir ve nizamlı uyumaya dikkat edebilirsiniz. Sanatsal faaliyetler üzere sizi dinlendirecek aktivitelere ya da hobilere yönelebilirsiniz. Travmatik tesirlerden kaçınmak olağandır fakat fazla içine kapanmak da sağlıklı değildir. Kendinizi hazır hissettiğinizde duygu ve niyetlerinizi etrafınızla paylaşabilirsiniz. Şayet bu gerilimle başa çıkamadığınızı düşünüyorsanız ruhsal dayanak almasınız.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı<br>
steroid satın al
