-Çorba olarak lahana sulusu, ana yemek olarak da lahana katısı.
-Akşama ne olacak, anne!
-Gözlerinin önünde sarmaladığım.
-Tarlada lahana kalmadı bizde de mecal.
-Yarına kavurma yapayım o vakit.
-Çoban kavurma mı, ciğer kavurma mı?
-Lahana kavurma neyinize yetmiyor çocuğum!
Demokrasi anlayışını “Haksızlık olmasın diye bir sağdan astık bir soldan” üzere bir ucube anlayışla özetleyen ve neredeyse gökten zembille indirildiğini argüman etme kertesine gelen komite başı haykırdı:
-Doktor! Nedir Karadeniz dağlarından yükselen bu ayrık otu?
-Endemik guatr!
-Türkçe konuş be adam!
Sıhhat otoritesinin başında ki emekli subay yutkundu, gerindi ve içtima kışlasına geri dönmek zorunda olduğunu anladı:
-İyot eksikliği efendim.
Hazret sonuncu buyruğu verdi çabucak ardından:
-Yerine koyun o vakit, netekem ayrık ses duymak istemiyorum artık!
General rütbesine buyruk komuta tekmilleri ile yükselen hekim; çaresiz çaktı emre amadeyi üst rütbelisine.
1950’lerin başında elindeki haritaya bakarak dünyanın yarısını iyot yetersiz diye tanımlayan Dünya Sıhhat Örgütü; Türkiye’yi bilhassa Karadeniz’i riskli bölge içine dahil etmişti uzaydan petrole bakan adamlarıyla.
1948 de üç belde de endemik ilan edilen guatr; 1980 de Türkiye genelinde % 30 olarak açıklanıyordu. Ve 1994 yılında komite yaklaşımının uzantıları; tuzları iyoda, Karadeniz halkını da tuza mahkûm ediyordu ilelebet…
Hiç kimse sormadı; hani toprak tahlilleri, nerede bitki tahlilleri.
Ne hikmetse iyodu bağlayan şalgam, turp ve en değerlisi karalahana bile aklanmıştı çarçabuk.
Yıl 12 ay lahanaya mahkum edilen halk neredeyse parasız olduğu için mevsiminde basitçe ulaştığı kâfi iyot içeren hamsisinden bile yoksun ediliyordu. Endemik raporları destekleyecek datalar süratle yerine konuyordu siyah kadrolu adamlar tarafından.
Antitezleri lisana getiren bilimsel datalar ayrık otu yaftası yiyordu çarçabuk.
Tabip “Sağlıksızlık yoktur, sıhhatsiz vardır” desturunu unutmuş, iyot bağlayarak guatr yapan yiyeceklerden öteki bir şey yemeyen sağlıksızların diyetlerini dahi sorgulama gereği duymamıştı.
Propaganda öylesine tesirliydi ki; bütün çiçek özlerinden tuz yağıyordu, yetmiyor cangılın üzerine iyot yağıyordu, Çernobil yağıyordu.
Ekranlarda iyotlu Çernobil yağmurlarında yıkanmış tavşankanını yudumlayarak halka itimat aşılamaya cüret edecek kadar aymazlaşan basiretsizler yüzünden; tuz salgını başlamıştı yurdun dört bir yanında. Gereğinden fazla iyot; papiller tiroid kanseri yapıyordu. Hipertiroidi yani zehirli guatr yapıyordu. Beraberinde hipertansiyon yapıyordu.
Tiroid bezinde uygun huylu büyümeye neden olan endemik guatr yoktu artık.
Onun yerine zehirli, makus huylu ya da çok nodüllü guatr vardı.
Eşantiyon paketlerinden fırlamış süratli çalışan iyatrojenik guatr yani ikram edilmiş guatr vardı.
Zevkten dört köşe olmuş bir biçimde avuçlarının içini kaşıyan ilaç devleri vardı!
İyot tutulması yerine artık akıl tutulması vardı!
