Focusing odaklı psikoterapi nedir? focusing terapisi uygulama alanları nelerdir?

admin Haziran 26, 2022

0 39 6 dakika okuma süresi

Focusing Terapisi, yetişkinlerle olduğu üzere, çocuklar ve ergenlerle de ferdi terapi olarak gerçekleştirilebilir. Focusing Terapisi, çift ve aile terapisinde olduğu üzere, öz farkındalık ve terapi kümelerinde da kullanılabilir.
Bir kendi kendine yardım formülü olarak focusing, herkesin öğrenebileceği, kendisi (kendine odaklanma) ve şahsî yahut profesyonel alanlarda bir partnerle (partnerli focusing – eşlik etme) kullanılabileceği bir yoldur.

Focusing Terapisine kısa bir bakış:

Focusing Terapi’de, mevcut tecrübenizin akıcı süreciyle nazik bir formda temasa geçersiniz. Focusing Terapi’de içsel tecrübe alanında ortaya çıkan her şey memnuniyetle karşılanır. Kıymetlendirilmesi, yorumlanması ve tahlil edilmesi gerekmez. Tecrübenin kendi manası vardır. Bu mana gelişmek, kendini göstermek ve kendini tabir etmek ister. Gösterilenler gözlemlendiğinde ve eşlik edildiğinde ve olduğu üzere bırakıldığında da gerçekleşmektedir.

Focusing Terapi’de, tecrübenin iç alanında yeni şeylerin ortaya çıkmaya başladığı o alanı ararız. Meçhul olanı, bilinmeyeni, şimdi söz edilemeyeni fakat var olanı. Bu fizikî durum, hissedilen duyu (Felt Sense), anlık içsel ruh halidir. Bir Felt Sense her vakit “bir şey”, bir bahis, bir sorun, bir durum vb. ile ilgilidir.

Felt Sense’de, bahse, meseleye ilişkin olan her şey örtük olarak iç içe katlanmıştır. Öykünün sayısız istikameti, şimdiki manası ve geleceğe uzanan adımlar bulunmaktadır. Hissedilen duyunun hissi üzerinde, kasıtsız olarak (sadece orada olma) durursanız, açılacak ve kendi manasında kendini gösterecektir. İçsel imajlarda, sözlerde, hislerde ve dışa hakikat yollarını lisan ve harekette arayan fizikî duyumlarda ortaya çıkacaktır.

Focusing süreci doğrusal değil döngüsel bir karaktere sahiptir. İçeriye yanlışsız tek taraflı bir sokak değildir; tıpkı vakitte tabire, harekete, diğerleriyle ve dünyayla münasebetlere de kapı açmaktadır (Focusing=Yol açıcı süreç)
Belgisiz bir biçimde hissetmekten, açık ve bariz mana tecrübesine, söz etmeye ve harekete geçmeye kadar olan bu focusing süreci, nefes almak üzere doğal bir süreçtir.

Ancak bu süreç her türlü ferdî, “yapıya bağlı” alışkanlıklar tarafından kısıtlanır ve engellenir. Focusing Terapi’de, sürecin hür akışının önünde duran ferdi, donmuş kalıpların izini sürme, onları anlamayı öğrenme ve böylelikle onları değişim için tekrar erişilebilir kılma emeli bulunmaktadır.

Bu yapıya bağlı süreçler üzerinde çalışmak, terapistin sırf tam olarak algılayabilmesini ve sürece eşlik etmesini değil, birebir vakitte sorumluluk almasını ve terapötik sürecin sorumluluğunu üstlenmeye istekli olmasını da gerektirmektedir.

Focusing Terapi’de vücut, tecrübenin “yeri”, sürecin ve tabirinin taşıyıcısı olarak farkındalığımızın merkezindedir. Focusing terapisti, danışanın tecrübe sürecine tüm benliğiyle (Person) dinleyerek ve yanıtlayarak, bakarak ve hissederek (orada olarak) eşlik eder. Focusing terapisti, temel tavrı (merkezlilik, mevcudiyet, kasıtsız, dikkat) aracılığıyla danışana focusing sürecinin açılabileceği bir bağ alanı sunar. Yapıya bağlı tecrübe ve davranış da terapötik bağlantıda ortaya çıkacak ve danışanın benliğini anlamak için kıymetli bilgiler sağlayacaktır.

Focusing Terapi, bütünsel bir psikoterapi biçimi oluşturmak için vücut ve lisanı birleştirmektedir.

Carl Rogers tarafından kurulan danışan odaklı psikoterapi geleneğinde ve Eugene Gendlin’in Deneyimsel Psikoterapisi (Experienti-al Psychotherapy) yoluyla daha da geliştirilmiştir.

Rogers, kabul, sıcaklık, empati, anlayış ve özgünlük üzerine konseyi bir bağ teklif edildiğinde, bir insanın kendisinin değiştiğini göstermiştir. Bu dış şartlar altında bireyde bir içsel süreç, bir hareket başlamaktadır.

Kişi daha büyük bütünlüğe, kendi tabiatında var olan olasılıkların gerçekleşmesine giden yoldadır. Psişik ve psikosomatik bozukluklar, kişinin kendini gerçekleştirme eğilimi içsel yahut dışsal çatışmalar tarafından engellendiğinde ortaya çıkmaktadır. Psikoterapi, kişinin bu çatışmalara dikkatli, kabul edici ve anlayışlı bir halde yaklaşmasını sağlayan şartların yaratılması manasına gelmektedir. Bunu yaparken, kendini gerçekleştirmenin içsel sürecinin nasıl “işe yaradığını” tecrübeler. Başlangıçta yeni, bilinmeyen ve tehditkâr görünen durumlar vakitle açılır ve kendini kıymetli, gerekli olarak gösterir ve şahsa tanıdık gelir.

Böylece kendini gerçekleştirme sürecinin yolunu yavaş yavaş açar. Rogers, bu yolu mümkün kılmak için gerekli şartları araştırmış, tanımlamış ve bilimsel olarak doğrulamıştır. Bu sayede, danışan odaklı psikoterapi olarak dünya çapında bir psikoterapi ekolü kurmuştur.

Danışan odaklı terapi, Almanca konuşulan ülkelerde en sık kullanılan terapötik tekniklerden biridir. Rogers’in danışan odaklı terapi ekolü, Almanya Psikoterapi Bilim Şurası ve Almanya Psikoterapi odası tarafından bilimsel olarak onaylanmış, psikoterapi ekolleri ortasında yer almaktadır.

Danışan odaklı terapi ekolü Türkiye’de, danışan odaklı terapi, birey merkezli terapi, birey merkezli yaklaşım, kişi merkezli yaklaşım, kişi merkezli terapi üzere isimlerle kendine yer bulmuştur.

Bütün bu terapi ekolleri aslında, Rogers’in danışan odaklı terapisi’nin farklı isimlerle isimlendirilmesi sonucu ortaya çıkmıştır.

Yine Gendlin, Rogers tarafından tanımlanan ve genel olarak her şahsî değişimin kalbinde yer alan süreci araştırmış ve bir ekol hâline getirmiştir. Gendlin bir kişinin içsel tecrübeleriyle alaka kurma biçiminin, terapinin başarısı için belirleyici faktör olduğunu ortaya koymuştur.

Gendlin, içsel tecrübeyle pratik ve felsefi seviyede temasa geçmenin bu özel yolunu tam olarak tanımlamış ve Focusing usulü ile öğretilebilir ve uygulanabilir hâle getirmiştir.

Gendlin, bu süreçte vücudun değerine bilhassa dikkat çekmiştir. Bu sayede “danışan odaklı terapide” ihmal edilen çeşitli fizikî olayları, terapötik sürece dâhil edebileceği bir yol göstermiştir.

Eugene Gendlin Focusing Terapi Enstitüsü Türkiye, Rogers ve Gendlin’in ekollerini temsil etmektedir. Focusing Terapisi, temel bir prensibe dayanan bütünleştirici bir terapötik formüldür. Bireye, hürmet ve terapötik bir alaka çerçevesinde kendini geliştirmek için doğuştan gelen hayat gücüne güvenmesini öğütler.

Focusing terapi, çerçevesinde öbür terapötik prosedürlerin teknikleri kullanılabilir. Hangi terapötik ekole ilişkin olduklarına kıymetsizdir. Tüm psikoterapistler, kendi psikoterapötik eğitimlerine focusing terapiyi dâhil ederek inançla focusing terapi yolunu uygulayabilirler.

Focusing Terapisi Nedir?

Focusing Terapi (Odaklanma Terapisi), Viyana doğumlu Amerikalı psikolog, psikoterapist ve filozof Eugene T. Gendlin tarafından geliştirilmiştir. Prof. Dr. Eugene Gendlin, ideoloji ve psikoloji profesörü olarak Şikago Üniversitesi’nde çalışmıştır. Carl Rogers’in öğrencisi olan Eugene Gendlin, Rogers ile birlikte danışan odaklı terapi ekolünün kurucuları ortasında yer almıştır. Danışan odaklı terapinin geliştirilmesinde kıymetli katkılarda bulunmuştur. Şikago Üniversitesi’nde, Prof. Dr. Carl Rogers ile birlikte uzun yıllar birlikte çalışmıştır. Carl Rogers’in birinci evvel öğrencisi daha sonra çalışma arkadaşı olmuştur. Carl Rogers’ın Şikago Üniversitenden emekli olmasıyla birlikte Rogers’tan devraldığı kürsüde, felsefe ve psikoloji profesörü olarak çalışmalarına devam etmiştir.

Focusing terapisi, “felt sense” olarak isimlendirilen bedensel farkındalıklara odaklanmaktadır.

Gene Gendlin’in kitapları ve makaleleri 17 lisana çevrilmiştir. Ayrıyeten dünya çapında otuzdan fazla ülkede “Focusing Psikoterapi” üzerine eğitim vermektedir.

1966‘da Yeniden Gendlin, Carl Rogers‘ın danışan odaklı terapisini daha da geliştirerek “deneyimsel psikoterapi” (experiential psychotherapy) olarak isimlendirmiştir. Farklı hümanist psikoterapi ekollerinin ve psikoterapistlerin de bu terimi kullanmasıyla birlikte, 1973‘te Gendlin terapi ekolünü, “focusing-oriented psychotherapy” (focusing yönelimli psikoterapi) olarak güncellemiştir. Almanya‘da, Johannes Wiltschko (danışan odaklı terapist ve focusing psikoterapisti) ve Klaus Renn (danışan odaklı terapist ve focusin psikoterapisti bu yaklaşımı daha da geliştirmişlerdir. 1988’den bu yana ise “focusing terapisi” sözü kullanılmaktadır. (Focusing-Therapie)

“Terapist, koltuğuna oturduğu anda korkutucu bir boyuta ulaştığını (omnipotent güç) ve terapi odasının dışında olduğu özel bireyle orantısız bir güçle birleştiğini aklında tutmalıdır” (Gene Gendlin).

Focusing terapisinin temeli, deneysel araştırmalara ve Yeniden Gendlin’in felsefi kavramlarına dayanmaktadır. Gendlin’e nazaran, danışandaki değişiklik terapötik tekniğe yahut terapistin eğitimine değil, danışanın içsel olarak ne “yaptığına” ve danışanın terapistle ortasında sahip olduğu içsel davranış olasılıklarına bağlıdır.

Gendlin’in ampirik araştırmasının temel sorusu şudur: “Sözde ‘başarılı’ danışanları daha az yahut başarısız danışanlardan ayıran nedir?”

Bu soruya bağlı olarak, Gendlin’in Şikago Üniversitesi’ndeki bilimsel araştırma grubu, tüm psikoterapi süreçlerinin yüzlerce kaydını tahlil edilmiştir. Tecrübeli terapistlere ve onların danışanlarına terapinin başarılı mı yoksa başarısız mı olduğu sorulmuştur. Ayrıyeten olumlu değişiklikleri belirlemek için ruhsal testler uygulanıp değerlendirilmiştir Çalışmaya yalnızca danışanın, terapistin ve bağımsız testin değerlendirmesi eşleşen bireyler dahil edilmiştir. Bu ön çalışmayı yaptıktan sonra, araştırmacılar muvaffakiyet ile başarısızlık ortasındaki farkı neyin yarattığını bulmak için bantları karşılaştırmışlardır. Grubun hipotezi, muvaffakiyetin yahut başarısızlığın temel nedeninin terapist olduğudur: “Terapist ne kadar empatik, özgün ve sıcak kalpli olursa, terapi o kadar başarılı olur.” Bu noktadan hareketle, bilim insanları kayıtları dinlerken başlangıçta terapistler üzerinde yoğunlaşmışlardır. Lakin başarılı ve başarısız danışanların terapistleri ortasında değerli bir fark bulamamışlardır. Lakin sonrasında dikkatlerini danışanlara verdiklerinde ve büyüleyici bir keşif yapmışlardır.

Birinci yahut ikinci terapi seansında fark edilebilen farklılıklar bulmuşlardır. Başarılı danışanlar seans esnasında konuşma suratlarını yavaşlatıp kendilerini daha az net tabir etmişlerdir. Seans sırasında deneyimlediklerini anlatmak için sözler aramaya çalışmaktadırlar. Danışanlardan ekseriyetle şöyle sesler çıkmıştır: “Hmm, evet, … orada öfke var … hm, hayır, … bu farklı … Kızgınım – evet o denli, kızgınım!” (birdenbire kavrama – ani kavrama tecrübesi – şaşırma deneyimi)

Başarılı danışanlar, seans esnasında yaşanan anlık tecrübelerinden kelam ediyor ve kendilerini yavaş yavaş netleştirerek anlatmışlardır. Konuşurken daha fazla duraksayıp (pause) ve bu duraklamadan sonra, yeni anlatım nüanslarıyla kendilerini daha net söz etmişlerdir. Vücudundaki fizikî duyumları vokalize etmişlerdir: “Göğüs bölgeme baskı yapıyor” yahut “Midemde tuhaf bir his var” yahut “Boğazımda bir düğüm var” üzere.

Başarılı danışanların mevcut tecrübeleriyle bir bağlantısı olduğu ve tecrübelerini görsel ve dilsel olarak jestlerle destekleyerek söz etmişlerdir. Kendileriyle empati kurmuş ve direkt tecrübeleriyle ilgilenmişlerdir.

Başarısız danışanlar ise seans sırasında değişen mevcut bedensel hislerini yahut hislerini paylaşmamışlardır. Bu danışanlar bir şey “üzerine” konuşmuşlar, “bir şeyden” kelam etmişler, fakat bedensel durumlarını yahut hislerini paylaşan hiçbir söz kullanmamışlardır.

Focusing Terapi:

Focusing Terapi size tecrübe ve değişimin uygunlaştırıcı süreçlerine derinlemesine erişim sağlayacaktır. Bu erişimi kendi terapötik yaklaşımınız için kullanabilirsiniz. Focusing terapisi ile çalışan psikoterapistler, çalıştıkları psikoterapi ekolünü derinleştirebilirler.

Focusing Terapisi; Travma Terapisini / Vücut Psikoterapisini / Bilişsel Davranışçı Terapisini / Sistemik Terapisini / Aile Terapisini / Dinamik Psikoterapisini / Psikanalitik Psikoterapisini / Danışan odaklı Terapisini / Ego State Terapisini derinleştirir.

Focusing Terapi ile fizikî olarak içselleştirilmiş durumlara (somutlaşan durumlar – his, bilişler, hayaller, işitsel, imajlar …) erişilebilir ve süreç haline getirilir.

Focusing Terapisi Terapist-danışan bağlantısındaki her değişikliği fark eder ve tanır (Terapist-Danışan bağını vurgular).

Focusing Terapi Terapistin boş alanı (özgür alanı) birincil süreç değişkenidir. Terapistin kendi varlığı (Varoluşuna), ferdî varlığınız (Dasein) ve danışanla kendi hissine yönelik teknikler ve tavırlar, “Focusing Terapi Temel Eğitimi”nin bir modülüdür.

Focusing Terapide Terapistin terapötik tavrı ve duruşu seans sırasında tüm terapötik müdahaleler için temeldir.

Focusing Terapisinde Değişim süreçleri gerçekleşir – bunlar açık uçludur ve direkt başlamazlar.

Focusing Terapisi Mevcut nörobilişsel (Damasio, Bauer, Hüther, vd.) üniversite araştırmalarını doğrular ve bunu fenomenolojik hareket araştırmalarıyla (Gendlin, Gallagher, Fuchs …) devam ettirir.

Focusing Terapi Süreç temelli psikoterapi için biliş, vücut duyumları, hisler, görsel, işitsel, tat, koku ve kişi (Person) / durum (Situation) / etraf (Umwelt) açar.

Focusing Terapisi Mevcut psikoterapi ekolleri ile karşılaştırıldığında, biliş ve niyetlerle çalışmaya daha az yer verir ve süreç temelli çalışma için uygun bir alan sağlar.

Focusing:

İç farkındalıkla çalışmak (mindfulness)
İlişkideki alanlar (personal and inner relationship)
Felt Sense (the whole beyond awareness)
Bedensel farkındalık süreci (bodily awareness)
Özgür/Açık alan (Open Space)

“Terapist, kendi içindeki her iki parçayı da bilmeli ve bunlarla başa çıkma alıştırması yapmalıdır. Bunlar; hücuma uğradığında büsbütün küçülen kısım ve övüldüğünde muazzam bir biçimde şişen başka kısım” (Gene Gendlin).

Eugene Gendlin Focusing Terapi Enstitüsü Türkiye® (TESCİL NO 2020 161159 TÜRK PATENT VE MARKA KURUMU) 2021 yılında İzmir’de Abdullah ÖZER tarafından kurulmuştur. Kurucu Lideri olduğu Focusing Terapi Enstitüsü’nde eğitmen olarak Focusing Terapi eğitimleri vermektedir.

Yayınlanan yazılar kaynak göstermeden, müsaadesiz kullanılması, kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Maddesine nazaran cürümdür. Yayınlanan yazılar, makaleler, haberler kaynak gösterilerek içeriği değiştirilmemek kaidesiyle yayınlanmasına müsaade verilmektedir.

Abdullah ÖZER

Sosyal Çalışmacı, Bilim Uzmanı (Klinik Psikoloji)

Eğitimini almış olduğu Psikoterapi Ekolleri: