Duygusal tükenmişlik sendromu nedir?
Duygusal çöküntü/tükenmişlik terimi birinci kere 1974 yılında Almanya doğumlu Amerikalı psikolog Herbert Freudenberger tarafından kullanıldı. Duygusal tükenmişlik sendromu başarısızlık, yıpranmışlık, güç ve güç seviyesinin azalması, tatmin edilmez isteklerin oluşması sonucunda bireyin içsel kaynaklarında oluşan tükenmişlik durumu olarak tanımlanmıştır. Tükenmişlik sendromu, Dünya Sıhhat Örgütü tarafından da Uluslararası Sağlıksızlık Sınıflandırması listesine de alınmıştır. Bilhassa bir bireyin kaldırabileceği iş yoğunluğunun üzerinde bir tempo ile çalışan bireyler ve ağır gerilim altındaki bireylerde görülen tükenmişlik sendromunda bireyin kendini bu şartlar altında çalışmaya zorlaması sonucunda makul bir evreden sonra çöküş başlar ve sağlıksızlık kendisini belirli etmeye başlar. Günümüz toplumuna bakıldığında bu sağlıksızlığın tanınırlığı, ünlü şahıslarda görülmesi ile atmıştır.
Tükenmişlik sendromu nedenleri
Tükenmişlik sendromunun yaygın olarak görüldüğü insanlara bakıldığında birçoğunun hizmet dalında faaliyet gösterdiği, ağır ve gerilimli bir iş temposu içerisinde yer aldığı görülür. Ağır iş hayatı ve gerilim, tükenmişlik sendromu nedenleri ortasında birinci sıralarda sayılabilir. Yüksek sorumluluk gerektiren hayati kararlar almak durumunda olan, iş yetiştirme konusunda baskılara maruz kalan, küçük ayrıntılara büyük hassasiyet gösterilmesi gereken titiz işlerde çalışan şahıslar, tükenmişlik sendromuna yakalanma konusunda başka bireylere oranla daha yüksek risk altındadır. Bunların haricinde sağlıksızlığın gelişiminde kimi ferdî faktörler de rol oynayabilir. İstemediği durumlara karşı “Hayır” demekte zorlanan, mükemmeliyetçi kişiliğe sahip olan ve iş konusunda gereğinden fazla fedakarlık yapmaya yatkın şahıslarda bu sağlıksızlığa yakalanma mümkünlüğü daha yüksektir.
Tükenmişlik sendromu belirtileri
Sağlıksızlık tedavi edilmedikçe, mevcut hayat şartları ve gerilim devam ettikçe sağlıksızlığın şiddeti de artar ve besbelli semptomlar ortaya çıkmaya başlar. En yaygın olarak görülen tükenmişlik sendromu belirtileri şu biçimde sıralanabilir:
-Bitkinlik
-Sinirlilik
-Duygusal tükenmişlik hissiyatı
-Kişiyi esir alan olumsuz kanılar
-Karamsarlık
-İşten soğuma
-Umutsuzluk
-Kendini kıymetsiz hissetme
-Unutkanlık ve dalgınlık
-Dikkat dağınıklığı
-Uyku sorunları
Tükenmişlik sendromu tedavisi
Kişiyle görüşmeler esnasında sendromun ortaya çıkışında rol oynayan faktörler belirlenerek tedavi sürecinde bu faktörlere yönelik önlem almak hedeflenir. Sendromun çok formda şiddetlenmiş ve ilerlemiş olduğu, kişinin iş yaşantısına yahut günlük hayatına devam edememesine neden olduğu durumlarda doktor tarafından önerildiği takdirde ilaç tedavisi gerekli olabilir. Ruhsal tedavi sürecinde sağlıksızlığa yol açan etkenlere yönelik düzenlemelerin akabinde bireyler kendilerine kâfi ölçüde vakit ayırmaya, hobiler edinmeye ve bunları hayatının bir modülü haline getirmeye ihtimam göstermelidir. Tükenmişlik sendromu, başlangıçta küçük tedbirler ile kendi kendine güzelleşebilir bir durum olmakla birlikte tedavi edilmediği takdirde ilerleyerek çok daha önemli boyutlu sıhhat sıkıntılarına yol açabilir. Şayet siz de tükenmişlik sendromuna yakalandığınızı düşünüyorsanız, derhal bir sıhhat kuruluşuna başvurarak alanında uzman bir psikiyatri ile görüşebilirsiniz.
