Bireylerde kıskançlık hissinin doğuştan var olduğunu bilmekteyiz. Ama çocuklardaki kıskançlık duygusu ebeveyn davranışlarıyla şekillenir. Meskene yeni bir bebek geldiği vakit ve tüm ilgi onun üzerine ağırlaştığı vakit çocukta artık sevilmeme, ilgi alaka görmeyeceği telaşı başlar. Ailenin yeni üyesine armağanlar getirilmesi çocukta tasa oluşturur ve bu da çocuğun iç huzurunu epey olumsuz etkileyen bir durum haline gelmesine sebep olur. Bu üzere durumda çocuk, anne-babaya karşı gelme, agresif davranışlar ve kurallara uymama üzere davranışlar stantlar.
Ruhsal olarak kişin doğum sırasının kardeş kıskançlığı konusunda epeyce değerli bir yere sahip olduğunu görmekteyiz. Alfred Adlerin 1930’lu yıllarda yaptığı çalışmada bireyin hayatında ne üzere tesirlere sahip olduğunu ve kişilik gelişimini nasıl şekillendirdiğini göstermektedir. Ruhsal doğum sırası, en büyük çocuk, ortanca çocuk, en küçük çocuk ve tek çocuk olmak üzere 4 boyutta incelenmiş ve kişinin davranışları ve kişiliği üzerinde biyolojik doğum sırasından daha büyük kıymete sahip olduğu görülmüştür.
En büyük çocuk; kardeşin doğmasıyla bir arada bir rekabet sürecine girer, ilgiyi alakayı tabir yerindeyse kaybettiği tahtını tekrar kazanmak için uğraşlar verir. Bu süreçte çocuk kardeşin sorumluğunu alır bu durum ileride beraberinde kurallara uyma ve düzenlilik üzere davranışlar oluşturur.
Ortanca çocuk; kendisinden büyük ve kendisinden küçük kardeşi ortasında ortada sıkışır. Büyük kardeşe nazaran daha az yetenekli, küçük kardeşten daha az ilgi gören bir durumdadır. Bu durum onları daima bir aşağılık hissiyle karşı karşıya bırakır ve bu nedenle daima bir rekabet ve üstünlük arayışı eğilimi gösterir. Ancak otoriteyle bir sorunları yoktur ve yönlendirmelere açıktır.
En küçük çocuk; genel olarak doğal ilgi altında büyümektedir. Anne-baba sevgisi için rekabet etmesine gerek yoktur. Bu durum ileride kendine itimat hissini geliştirmesini sağlayacaktır. Kararlarında bağımsızdırlar ve otorite onayı hissetmezler. Kimi durumlarda kardeşlerine oranla kendini yetisiz görebilir ve aşağılık duygusu gelişebilir.
Tek çocuklar ise çok esirgeyici aile yapısı içinde büyürler. Hayatları boyunca ilgi üzerlerinde olduğu için ilerideki hayatlarında da bu beklentiyi taşırlar. Davranışlarında dışa bağımlı oldukları söylenilebilir.
Pekala, bu durumda ne yapılmalıdır?
Kardeşler ortasında üstteki teoriye dayanarak söyleyebiliriz ki kardeşler ortasında çeşitli sebeplerle uyuşmazlıklar çıkabilir. Ebeveynler bu durumda haklı-haksız ayrımı yapmak yerine sorunun tahliline odaklanmalıdırlar. Tarafsız davranarak durumu kıymetlendirmeli, çocuğun tahlili kendisinin bulmasını teşvik etmelidirler. Rastgele bir şiddet durumunda çabucak müdahale etmeli ve bunun uygun olmadığını net bir formda lisana getirmelidir. Ebeveynlerin çocuklara tavırları, kardeşler ortası münasebetlerinde, çocukların kişilik ve davranışlarında değerli rol oynar. Ama tavırlarındaki değişiklikleri etkileyen cinsiyet, yaş farkı ve sosyoekonomik durum üzere faktörlerin olduğu da unutulmamalıdır.
