Kitap okuma sevgisini yanlışsız formüllerle kazandırmanın çok kolay olduğunu, ama kitap okuma nefretini sevgiye dönüştürmenin çok güç olduğunu belirten müellif Esra Zerbeliz Avgören, Martı Yayınları’ndan çıkan Küçük Kitap Kurtları Yetiştirme Rehberi isimli kitabında, çocuklara okuma alışkanlığı kazandırmada yanlışsız bilinen yanlışlar hakkında değerli bilgiler verdi.
YALNIZCA UYKUDAN EVVEL OKUMAK YANLIŞ
Bu uygulama okuma alışkanlığına vurulan bir baltadır. Beynimizi, ‘kitap okumak uykuya hazırlıktır’ diye programlamış oluruz. Bu türlü programlanan beyin, günün hangi saatinde kitap okumaya başlanırsa bunu uykuya hazırlık olarak algılar. Sonra da ne vakit ele kitap alınsa göz kapakları ağırlaşır ve okumaya geçilemez.
KİTAP OKUMANIN VAKTİ OLMAZ
Kitap okumaya özel vakit ayırıp sabit bir noktada dikkatlice kitap okumanın gerekliliği büyük bir yanlıştır. Kitap okuma hareketini hayatın dışına iter. Japonlar, günün her saatinde, her formda kitap okuyor. Bunun için özel bir tarifleri bile var: Taşiyomi. Manası; ayakta, yürürken kitap okumak. Yani kitap okumayı özel vakit aralıklarına sıkıştırmamak. Her an her yerde kitap okunabilir. Burada en belirleyici öge gereksinimdir.
KİTAP KUTSAL DEĞİLDİR
Kutsal olan tüm hususlar dogmatiktir. Tartışmaya açık değildir. Kesin ve net sonları vardır. Bu sıfatları kitaba yüklediğimizde, kitap kavramına çocuklar için kırmızı çizgilerin çok olduğu huzursuz edici hudutlar biçeriz. Tabuya dönüşen kitap kavramı çocuklar için cazip olmaktan çıkar. Yetişkin algılarıyla çocuklara dayatmalar yapılmaya başlar. Çocukların muhtaçlıkları, yetişkinlerle tıpkı değildir. Çocuk, kitabın kutsallığına değil cümbüşüne bakar. Aksi yaradılışa karşıt olur esasen. Cümbüş yoksa çocuk o alanda yoktur. Bu yüzden çocuk kitapları kutsal değil eğlenceli olmalıdır. Kutsal olan bilgidir, bilmektir. Bu bilgiyi aldığımız tüm malzemeler aracıdır. Araçları hedef haline getirmemeliyiz.
Kısaca kitabın bir tüketim gereci olduğunu kabul edersek korkmayız ve daha kolay hayatımızın içine girebilir. Kitap kutsal değildir kültürel bir gereçtir.
HER KİTAP BİR ÖĞRETMEN DEĞİLDİR
Hayır! Kitap her vakit öğretmen değildir. Bazen arkadaş, bazen de baş belası olabilir. 200 yıl öncesinin kalıpları ile bugünün çocuklarını zorlamamak lazım. Bu kalıp içerisinde çocuklar kitapları yalnızca kendilerine öğretmenlik yapan gereçler olarak görecektir. Kitaplar daima öğrenmek için okunmaz. Eğlenmek, araştırmak, sosyalleşmek… üzere birçok sebepten ötürü okunabilir. Hatta kitapları boyayabilir, makasla kesip fotoğraflarından tablolar yapabilir, kısımları ayırıp sıralamasını değiştirebilir. Hülasa çocuklar yaratıcılıklarını geliştiren her biçimde kitapları kullanılmalıdır. Kitabı öğretmen kılığına sokarsak okuma alışkanlığının oluşmasını sağlayan başka etkenleri öldürmüş oluruz.
ANNE-BABA HER ŞEYİ BİLMEZ
Her şeyi bilmeyin! Çocuklarınızın her sorusunu cevaplamayın. Sizin de merak ettiğinizi ve bahse tam hâkim olmadığınızı belirtip sağlam bir ansiklopediden ya da internet üzerinden kelimeyi ya da mevzuyu araştırıp bir arada okuyun. Okuma yazma bilmeyen çocuklarınıza siz okuyun. Sistemli ve bir formda bu tavrı görmüş olan birey, kendi başına araştırıp okumaya başlar. Hatta sonrasında size gelip bilmediklerinizi anlatacaktır.
ÇOCUKLARLA YAZILI İRTİBAT KURULMALI
Onlar için sık sık okunaklı notlar hazırlayın. Çantalarına, yastıklarının altına ve gibisi yerlere bırakın. Birinci okudukları sözler sizden gelsin. Okuma-yazmanın irtibat yolu olduğunu öğrenmenin yanında pahasını artırır. Müjdeli haberleri okuyarak alsınlar, okuma yetileriyle orantılı olarak yazı lisanınızın ağırlaştığı metinler yazın. Hatta üşenmeyip postaneden mektuplar, kartpostallar gönderin. Yaşları ne olursa olsun çocuklarınızla konuşurken kullandığınız lisanı küçültmeyin. Bir yetişkin bireyle konuşur üzere yazın. Bu davranış, yeni sözler duymaya ve okumaya hazırlık olur ve okuma alışkanlığında bilmediği sözlerin yolunu kesmesini pürüzler. Çocuklarınıza sorular sorup fikir alın fakat en kıymetlisi onları dinlediğinizi hissettirin.
ÇOCUĞUN SEÇİMLERİNE HÜRMET DUYULMALI
Çocuklar, kendilerine rol model aldıkları bireylerin telaffuzlarından çok davranış ve tavırlarıyla ilgilenirler. Anne babanın yaptığı hareketten çok tavır değerlidir. Baskıcı, çocuğun seçimlerine hürmet duymayan tavır ziyan verir. Özdenetim sistemlerinin gelişmesini engellemeyin. Şayet sağlıklı gelişim içerisindeyseler seçecekleri kitaplar sizler için sorun olmamalı. Fakat kitap seçimlerinde kendi açınızdan problemler görüyorsanız bu sorun, kitap seçimi değil daha derinlerde yanlış giden öbür hususlarla alakalıdır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
