Çocuklarda görülen teneffüs yolu enfeksiyonları, kış ayları ve havaların soğuması ile birlikte artış gösteriyor. Lakin teneffüs yolu enfeksiyonlarının semptomlarının birbirine benzemesi sağlıksızlığa gerçek teşhis konulmasını zorlaştırıyor. Halbuki hakikat teşhis ve yanlışsız tedavi, hem güzelleşme müddetinin uzamasını, hem de tedavi maliyetlerinin artmasını önlüyor.
En değerli neden kapalı ortamlarda fazla vakit geçirmek
Çocuklarda görülen üst teneffüs yolu enfeksiyonları rinit (nezle), grip, farenjit, bademcik iltihabı (tonsillit), orta kulak iltihabı (akut otitis media), orta kulakta sıvı birikmesi (efüzyonlu otitis media), sinüzit ve larenjittir (krup). Alt teneffüs yolu enfeksiyonları ise bronşiyolit, bronşit ve zatürre (pnömoni) formunda görülmektedir. Teneffüs yolu enfeksiyonları en sık sonbahar sonu, kış ve ilkbahar mevsimlerinde izlenir. Bunun en değerli nedeni soğuk hava nedeniyle kapalı ortamlarda daha fazla bulunulması ve temasın artmasıdır.
Direkt temas ile bulaşma artar
Teneffüs yolu enfeksiyonlarının temel bulaş hali damlacık yoludur. Öksürük ile ortama salınan virüs partikülleri teneffüs ile bedene alınarak sağlıksızlık oluşturur. Bir diğer bulaş yolu da direkt temastır. Bilhassa okul öncesi devirde, kreş ortamındaki çocukların ellerini çok sık ağız, burun ve gözlerine götürmeleri, teması ve bu yolla bulaşmayı artırır.
Enfeksiyonları birbirinden ayıran belirtilere dikkat edilmeli
Çocuklarda teneffüs yolu enfeksiyonlarının belirti ve semptomları birbirine benzerlik göstermektedir. Enfeksiyonların aşağıda yer alan belirtilerine dikkat edilip, teşhis konulurken bu belirtiler göz önünde bulundurulmalıdır.
Rinit: Virüsler tarafından oluşturulan soğuk algınlığında belirtiler burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hafif dereceli ateş, öksürük ve boğazda kaşıntıdır. Ayrıyeten gözlerde kızarıklık ve akıntı da görülebilir. Bebeklerde bu belirtilere huzursuzluk ve uykuda bozulma da eşlik edebilir.
Grip: Mevsimsel gripte etken influenza virüstür. Ateş çoklukla yüksektir. Halsizlik, baş ağrısı, kas ağrısı, boğaz ağrısı tipiktir. Ayrıyeten öksürük, burun akıntısı, nefes darlığı görülebilir. Bazen karın ağrısı, kusma, ishal üzere sindirim sistemi yakınmaları da kelam hususudur.
Farenjit: Sıklıkla boğaz ağrısı, boğazda yanma, yutkunma zahmeti ve öksürük görülür. Bu duruma ateş eşlik edebilir.
Bademcik iltihabı: Bademcik iltihabı belirtileri de sıklıkla farenjitte görüldüğü üzeredir. Klinik tablo birçok olguda tonsillofarenjit halinde görülür. Beta mikrobuna (A kümesi beta hemolitik streptekok) bağlı bademcik iltihabında boğaz ağrısı, ateş, halsizlik, baş ağrısı, kas ağrısı ve uzunluğunda ağrılı lenf bezi tipiktir. Birtakım olgularda kızıl döküntüsü görülür. Tersine, viral enfeksiyon belirtileri (öksürük, düşük dereceli ateş, burun akıntısı, ses kısıklığı, öksürük, gözlerde akıntı gibi) beklenmez.
Orta kulak iltihabı: Öksürük, burun akıntısı ve burun tıkanıklığı üzere yakınmalar ile seyreden bir üst teneffüs yolu enfeksiyonunun seyri sırasında ortaya çıkan bir komplikasyon olan orta kulak iltihabında yakınmalar, kulak ağrısı ve ateş biçiminde görülür. Kulakta akıntı olabilir. Bebeklerde huzursuzluk, ağlama ve uyku problemleri sık yaşanır.
Orta kulakta sıvı birikmesi (efüzyonlu otitis media): Bu durumda ise sıklıkla hafif dereceli bir işitme kaybı haricinde bulgu yoktur. İşitme kaybı hafif olduğu için ebeveynler tarafından fark edilmeyebilir ya da yüksek sesle televizyon izleme yahut okul muvaffakiyetinde düşme görülebilir.
Akut bakteriyel sinüzit: Belirtiler ekseriyetle uzamış öksürük, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, ateş ve sıklıkla gözler etrafında olan baş ağrısıdır.
Krup: Üst teneffüs yolu enfeksiyonunun seyri sırasında ani başlangıçlı ses kısıklığı ve havlar biçimde kaba öksürük yakınması tipiktir. Bu öksürük birden fazla sefer gece geç saatte görülür.
Zatürre: Ateş, öksürük, halsizlik ve iştahsızlık tipik belirtilerdir. Teneffüs kasveti bulguları (sık nefes alıp verme, göğüs kafesinde çekilme, nefes darlığı, inleme, morarma) görülebilir. Ayrıyeten karın ağrısı, baş ağrısı ve göğüs ağrısı da belirtiler ortasındadır.
Bronşiyolit: Esas olarak iki yaş altı çocuklarda görülen bronşiyolitte belirtiler öksürük, burun akıntısı, ateş, beslenme zahmeti ve hışıltıdır. İlerlemiş olgularda teneffüs meşakkati bulguları görülebilir.
Teşhis, muayene ve testler ile konulur
Üst teneffüs yolu enfeksiyonlarında teşhis birden fazla kere klinik olarak konulur. Bademcik iltihabında beta mikrobunun tanısı boğaz kültürü yahut süratli antijen testi ile mutlaklaştırılır. Salgın periyodunda, hekiminiz klinik olarak şüphelendiğinde influenza tanısı için süratli antijen testinin yapılmasını isteyebilir. Ayrıyeten, pandemi devrinde teneffüs yolu enfeksiyonlarının en kıymetli etkenlerinden biri olan Covid-19 için gerekli şartlarda PCR testinin yapılması gerekebilir. Alt teneffüs yolu enfeksiyonlarında da teşhis klinik olarak konulur lakin sağlıksızne yatışı gerektiren, teşhisin kesin olarak konulamadığı yahut tedaviye cevabın kâfi olmadığı durumlarda akciğer röntgeni ve kan testleri istenebilir.
Hekim reçetesi olmadan ilaç kullanılmamalıdır
Viral üst teneffüs yolu enfeksiyonlarının tedavisi destekleyicidir. İstirahat ve bol sıvı tüketilmesi önerilir. Burun tıkanıklığı mevcutsa serum fizyolojik içeren damlalar rahatlama sağlar. Soğuk algınlığı ilaçlarının bilhassa 6 yaş altında hekim tarafından reçete edilmedikçe kullanılmaları önerilmez. Bunun nedeni, etkinliklerinin kısıtlı olması ve çeşitli yan tesirlerinin bulunmasıdır. Mevsimsel gripte, müracaat yakınmaların birinci iki gününde ise tabip ayrıyeten antiviral tedavi başlamayı uygun görebilir. Kimi özel durumlarda da doktor tarafından antibiyotik tedavisi reçete edilecektir. Bu durumlar beta mikrobuna bağlı bademcik iltihabı, orta kulak iltihabı, akut bakteriyel sinüzit ve tabibin bakteriyel etkenlere bağlı olarak geliştiğini düşündüğü zatürredir. Teneffüs yolu enfeksiyonlarında, doktor tarafından reçete edilmedikçe antibiyotik kullanılmamalıdır.
