Özel Öğrenme Zahmeti (ÖÖG), bireyin zekasının olağan ya da olağanın üzerinde olmasına karşın akademik ve okul muvaffakiyetinde önemli oranlarda muvaffakiyet düşüklüğü yaşaması ile kendini gösteren bir bozukluktur. Bir bireyin ÖÖG tanısı alabilmesi için yaşadığı besbelli muvaffakiyet düşüklüğünün; yetersiz eğitim, sosyo ekonomik meseleler (fakirlik, kalabalık konut ortamı vs), görme – işitme bozuklukları, depresyon, dert bozuklukları ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ya da zeka geriliği ile bir ilgisi olmaması gerekir.
Yetersiz eğitim ve ÖÖG sıkça karışan iki durumdur. Öğrenci hem öğretmeni ile duygusal açıdan bir ilgi kuramıyor hem de kendisinden yeteri kadar eğitim göremiyorsa bazen ÖÖG üzere görülen lakin aslında ÖÖG olmayan durumlara rastlanabilir.
Bunların yanı sıra çok gözetici tavırlarla büyütülen bağımlı çocuklarda da aileden ayrılıp bir öğrenci şuuruna sahip olmakla ilgili kimi zorluklar yaşanabilir. Kendi özbakımını yerine getiremeyen, sorumluluk almakta zorlanan çocuklarda da okula karşı bir isteksizlik ve öğrenme süreçlerinde bir ekip zorluklar görülebilir. Aileye bağımlı büyüyen bir çocuk okul ve yeni öğrenmelere karşı kapalı olabilir. Yine duygusal manada zorluk yaşayan (aşırı korkulu ve ürkek yapıda ya da depresif) çocuklarda da akademik manada zorluklar yaşanabilir. Lakin bu durumlar da bir ÖÖG tablosu üzere değerlendirilmemelidir.
Zekasında ya da fizikî bir ekip hünerlerinde zorluk yaşayan çocuklar da öğrenmede zorluk yaşayabilirler. Bu durumlar da tekrar ÖÖG üzere değerlendirilmemeli, zeka ya da öteki fizikî işlevler (görme ve işitme ölçümleri) için bir kadro testlere tabi olduktan sonra ÖÖG tablosu olup olmadığına karar verilmelidir.
Özel Öğrenme Zahmetinin Sebepleri Nelerdir?
Kesin olarak bilinmese de ÖÖG’ye hafif seviyede bir grup beyin hasarları ya da genetik etmenlerin sebep olduğu argüman edilmektedir. Fakat bu teoriler şimdi ispatlanamamıştır.
Özel Öğrenme Zahmeti Belirtileri Nelerdir?
Okul öncesi devrine dair belirtiler:
-
Lisan gelişiminde gecikmeler, konuşma bozukluğu (yanlış söylem, söz dağarcığının yavaş gelişmesi…vb. )
-
Yetersiz kavram gelişimi
-
Zayıf seviyede algısal- bilişsel yetenekler
-
Hafıza ve dikkat sorunu (sayıları, alfabeyi, haftanın günlerini öğrenmede güçlük)
-
Yetersiz motor gelişim (öz bakım hünerlerinde zahmet, sakarlık, çizim hünerlerinde sorun)
Okul periyoduna ait belirtiler:
-
Okul Başarısı: Yaşıtlarına ve zekasına nazaran hayli düşüktür. Kimi derslerde başarısı olağan yada olağan üstü iken birtakım derslerde düşük olmaktadır.
-
Okuma Mahareti: Okuma sürat ve niteliği açısından yaşıtlarından geridir. Birtakım harflerin seslerini öğrenemez, harfin formu ile sesini birleştiremez. Harf-ses ahengi gelişmemiştir.
-
Yazma Mahareti: Yaşıtlarına nazaran el yazısı okunaksız ve düzensizdir, sınıf seviyesine nazaran yazı yazarken yavaş kalır, yazarken birtakım harf ve sayıları, sözleri aksi müellif, karıştırır b-d, m-n, i-i, 2-5, d-t, ğ-g, g-y, ve-ev üzere, yazarken kimi harfleri, heceleri atlar yada harf/hece ekler, sınıf seviyesine nazaran yazılı imla ve noktalama yanlışları yapar. Küçük-büyük harf yanlışları yapar, hece bölmekte zorlanır, noktalama yanlışları ağırdır, yazarken sözler ortasına hiç boşluk bırakmaz yada bir kelimeyi iki-üç modüle bölerek muharrir. Örneğin (sil gi), (ge li yo rum) üzere.
-
Aritmetik Marifetler: Matematikte zorlanır, dört süreci yaparken ya yanlış yapar ya da yavaştır, sıklıkla parmak sayar, sorunu tahlile götürecek süreci bulmakta zorlanır, sayılarla alakalı kavramları anlamakta zahmet çeker, kimi matematik sembollerini öğrenmekte zorlanır, birbirine karıştırır, sınıf seviyesine nazaran çarpım tablosunu öğrenmekte geridir.
-
Çalışma Alışkanlığı: Konut ödevlerini almayı unutur, not alsa da eksik alır, mesken ödevlerini yaparken ve ders çalışırken yavaş ve verimsizdir, ders çalışırken sık sık orta verme gereksinimi duyar, ders yapmaktan kolay kolay sıkılır.
-
Organize Olma Mahareti: Odası, çantası, eşyaları ve giysileri genelde dağınıktır. Defter ve kitaplarını berbat kullanır ve çabuk yıpratır, yazarken gereksizce satır atlar, gerekli olmadan boşluk bırakır, sayfanın makul bir kısmını kullanmayıp boş bırakır, vaktini ayarlamakta zahmet çeker, fikirlerini düzenleyemez, başı genelde karışıktır.
-
Oryantasyon (Yönetim) Maharetleri: Sağı ve solu karıştırır, istikametini bulmakta zorlanır, kuzey-güney, doğu-batı kavramlarını karıştırır. Ön-arka, alt-üst kavramlarını karıştırır, vakitle alakalı kavramları (önce-sonra, dün-bugün gibi) karıştırır. Gün, ay, yıl, mevsim kavramlarını karıştırır. Saat kavramını öğrenmekte zorlanır. Analog saatleri anlamaları zordur.
-
Sıraya Koyma Hüneri: Olayları aşikâr bir tertip ve sırayla anlatmakta zorlanır, evvel olanı sonraymış üzere anlatır. Haftanın günlerini, ayları, mevsimleri yanlışsız saysa bile ortadan sorulduğunda (çarşambadan evvel hangi gün gelir, mayıstan sonra hangi ay gelir, haftanın beşinci günü hangisidir gibi) yanıtlamakta zorluk çeker yada yanlış cevaplar.
-
Sözel Tabir Hüneri: His ve niyetlerini sözel olarak tabir etmekte zorlanır. Düzgün cümleler kuramaz, takılır, heyecanlanır, şaşırır, sınıfta sözel iştiraki ekseriyetle azdır, kimi harflerin seslerini hakikat olarak söylem edemez, bir kadro ses yanılgıları yapar.
-
Motor Marifetler: Hareketli oyunlarda yaşıtlarına oranla başarısızdır. Sakardır, düşer, yaralanır, kazara bir şeyler kırar.
-
Özbakım Marifetleri: Çatal-kaşık kullanmakta, ayakkabı-kravat bağlamakta zorlanır, ince motor maharetlere dayalı işlerde (düğme ilikleme, makas kullanma, boncuk dizme gibi) zorluk çeker.
Özel Öğrenme Zahmetinin Tedavisi Ne Formda Olmaktadır? (h2)
Özel öğrenme zahmetini tedavi etmenin en uygun yolu eğitimdir. Verilmesi gereken eğitim okuldaki eğitimden epey farklıdır. Çocuk olağan bir okulda eğitimine devam ederken ferdî yada küme halinde özel bir eğitime alınır.
Dislektik çocukların eğitimlerinde görsel, işitsel, dokunma ve kinestetik (hareket) algının geliştirilmesini, ardışıklık, dikkat ve bellek üzere yeteneklerinin artırılmasını, motor uyum marifetlerinin geliştirilmesini içermektedir. Ayrıyeten dinleme, konuşma, okuma-yazma (dil) hünerlerinin geliştirilmesi, düşünme ve kavram süreçlerinin gelişiminin desteklenmesinin bu süreç eğitimi içerisinde yer almaktadır.
Özel öğrenme zahmeti disleksiyi büsbütün ortadan kaldıracak bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Lakin öğrenme sorunun yanı sıra depresyon, tasa bozukluğu, dikkat eksikliği, çok hareketlilik, üzere öbür psikiyatrik bozukluklarda sıkıntıya eşlik ediyorsa bu problemlerin ilaçla tedavisi düşünülmelidir.
