Cinsel terapinin tarihi kökenleri

admin Haziran 27, 2022

0 21 5 dakika okuma süresi

Cinsel Terapi ve Cinsel Danışmanlık mesleğinin başlangıç noktası olarak Masters ve Johnson.

Cinsel işlev bozuklukları gerek Türkiye’de gerek Almanya’da çiftler ortasında en sık karşılaşılan ruhsal sorunlardan biridir.

Cinsellik sürekli yapılandırması ve dinamik bir formda geliştirilmesi gereken kültürel bir olgudur. Eşler ortasındaki cinsellik birbirlerine eşine verebileceklerini ve birbirlerinden isteyebileceklerini ortaya koyabileceği hareket alanına gereksinim duyar. Fakat buna karşın bu süreçlerin üzerine olumsuz tesir eden ve endişe bariyeri oluşturarak gelişmelerine mani olan pek çok toplumsal önyargılar yahut bireye has hayat tecrübeleri de kelam bahsidir.

“Cinsel işlev bozukluklarına” ait erken boşalma, orgazm problemleri, ereksiyon bozuklukları, disparüni (cinsel münasebet sırasında ağrı hissetme) ve vajinizm (vajinismus) gibisi klasik tanımlamalar başarılı bir cinsel hayatın bedensel yahut ruhsal işlevlerle bağlantılı olduğu izlenimini yaratmaktadır. Münasebetiyle da eşler ortasındaki ilginin kelam konusu rahatsızlıkların oluşması ve süregelmesi üzerindeki tesirlerine gereken kıymetin verilmemesine neden olmaktadır. Eşlerden yalnızca cinsel işlevleri bakımından sorun yaşayan tarafın üzerinde yoğunlaşılmaktadır. Aslında cinsel işlevler, cinselliğin yalnızca küçük bir kesimidir. Meğer cinsel işlevlerin sağlıklı olması, yaşananların yoğunluğuna, cinsel bütünleşmenin derinliğine, temel cinsel ihtiyaçlara ve cinsel yeterliliğe ait pek az şey söz eder, hatta hiçbir şey söz etmediği bile söylenebilir.

Almanya’da psikolog ve toplumsal çalışmacı’ların, cinsel terapinin bağımsız bir “uzmanlık” alanı olarak görülmemesi ve temel psikoterapinin bir kesimi olarak görülmesi gerektiği konusunda büyük ölçüde uzlaşmaktadırlar. Bu nedenle, direkt olarak cinsel bozukluğun terapi edilmesinden fazla, psikoterapi müdahalesinin başlangıç noktası olarak, tespit edilen semptomların nedenleri ve bu semptomların neden sürmekte olduğunun sebepleri üzerinde yoğunlaşılır. Bu semptomların izleri, kelam konusu rahatsızlıktan muzdarip olan kişinin davranışlarında, algılarında, hislerinde, temel anlayışlarında, genel hal ve tavrında, hayat koşullarında, bağlantılarında ve ilgili bozukluğun neden olduğu motivasyon ve yönelimler dikkate alınarak araştırılır ve incelenir.

Bu bağlamda, hiçbir terapi okulunun (psikoterapi ekolü), cinsel işlev bozuklukların tedavisine yönelik büsbütün kâfi ve kapsamlı konsept sunduğunu tez etmesi mümkün değildir. Terapistler ve danışmanlar, tedaviyi her vakit kendi terapi yaklaşımları ve bakış açılarıyla uygulayacaklardır. Ayrıyeten uygun buldukları bu terapi yaklaşımlarına, uygulama alanını gereken halde genişletmek maksadıyla, öteki perspektifleri de dahil ederek kullanılabilirler. (Entegratif ya da Eklektik Psikoterapi)

Cinsel terapistlerinin almış oldukları eğitim kapsamında öğretilen konseptin kurallarına ne kadar bağlı kaldıklarını ve bunlara ne kadar uyduklarını kıymetlendirmek zordur. Terapistlerin uygulamaları ortasında değerli farklılıkların bulunması olasıdır. Terapistlerin büyük çoğunluğu eklektik (entegratif) prosedürlerle çalışırlar ve günlük terapi çalışmalarında farklı terapi okulları tarafından verilen farklı eğitimlerin bir karışımını kullanırlar. Bazen ilgili konseptin “yalın” formunda uygulanması mümkün olmayabilmektedir. Örneğin, çift terapisi konseptinin birden fazla danışanla bir ortada çalışmayı gerektiriyor olmasına karşın, her iki partnerin terapiyi birlikte katılması her vakit mümkün olmayabilmekte yahut danışanın bekar (single) olması nedeniyle çift terapisinin uygulanması mümkün olmayabilmektedir. Elbette, bir konseptin yalnızca ferdi terapi için uygun olan kısımlarının kullanılması da mümkündür.

Masters ve Johnson’dan ihtilal niteliğinde bir konsept

William H. Masters (1915–2001) ve Virginia E. Johnson (1925–2013), cinselliğe ait bilimsel çalışmalara, 1954 yılında başlamışlardır. O periyottaki toplumsal konseptlere göz atmak yararlı olacaktır.

50’li yıllar, soğuk savaşın başladığı periyoda denk gelmektedir. ABD’li Cumhuriyetçi siyasetçi ve “komünist avcısı” olarak tanınan Joseph McCarthy’nin (1908-1957) ismiyle anılan McCarthy devri şimdi daha sona ermemiştir. Komünizm kaygısının paranoya düzeylerine ulaştığı ve siyasi şüphelilere, eziyet ve zulüm uygulandığı bir on yıldır. İnsanlara uygulanan bu eziyet ve zulümde, bilhassa “Amerika Zıddı Faaliyetleri Araştırma Komitesi” kıymetli rol oynamıştır. Bu çağdaş cadı avında, yalnızca Marksistler değil, birebir vakitte liberal entelektüel kesim ve sinema imalcileri da kara listeye alınarak meslek yasaklamaları ve mahpus cezaları uygulanmıştır.

Bugün 1960’lı yıllardaki cinsel ihtilali tetikleyen ve başlatanlardan biri olarak kabul edilen ve zoolog ve seksolog olan Alfred Kinsey’in sosyoloji çalışmaları, şiddetli bir toplumsal çatışmayı başlatmıştır. Kinsey ve çalışanları, “Kinsey Raporları” olarak tanınan ve toplumsal tabuların yıkılmasına yol açan erkeğin (1948) ve tıpkı halde, bayanın (1953) cinsel davranışlarına ait iki büyük kitap yayınlamışlardır. 11.000’den fazla sayıda erkek ve bayanla yapılan görüşmelerden elde edilen sonuçlarda, homoseksüel (eşcinsel) deneyimlerin heteroseksüel beşerler ortasında da yaygın olduğunu ve bu nedenle de biseksüelliğin hayli yaygın olduğu, mastürbasyonun (en azından erkekler arasında) çok sık başvurulan bir metot olduğunu ve hiçbir ziyanının olmadığını, bir öteki deyişle, rastgele bir fizikî bozukluğa yol açmadığını, hem evlilik öncesi hem de evlilik dışı cinsel bağların hayli yaygın olduğunu görülmüştür.

Tutucu kesim ve Hıristiyan etraf için, bu her iki kitap da güzel görülmesi mümkün olmayan bir provokasyon olarak görülerek kitapların aleyhinde çok büyük ve sert reaksiyonlar gösterilmiştir. Benzeri biçimde toplum üzerinde kıymetli tesir yaratan ve fanatik bir evangelist olan Vaiz Billy Graham, Vietnam savaşında başkanlık danışmanı vazifesini üstlenmiş ve savaş taraftarlığı yapmıştır (günümüzde Amerika’da kendisinden “nefret vaizi” olarak bahsedilmektedir). Ayrıyeten 1950 yılından itibaren komünizme ve Hıristiyanlık düşmanlarına karşı kendi özel radyo yayınını başlatmıştır. Graham, niyetlerini Amerikan ahlakına uygun bulmadığı için Kinsey’in çalışmalarına karşı bir savaş açmıştır. “Amerika Aksisi Faaliyetleri Araştırma Komitesi” de, Kinsey’in çalışmalarını komünist faaliyetler olarak görerek o vakte kadar Kinsey’in kapsamlı çalışma ve araştırmalarını finansman sağlayan Rockefeller vakfına bu doğrultuda baskı yapmaktadır. Rockefeller, baskılar nedeniyle 1954 yılında sağlamakta olduğu finansmanı durdurmuştur. Bu da, Kinsey’in araştırmalarının pratikte sona ermesi manasına geliyordu. Siyasetle ilgisi olmayan seksüel araştırmalar uzmanının 1956 yılındaki erken vefatı, maruz kaldığı baskılarla bağlantılıolduğu düşünülmektedir.

Masters ve Johnson, çalışmalarına 1950’li yıllarda başlamıştır. 1964 yılında “Üreme Biyolojisi Araştırma” vakfını kurmuşlardır. Bu tesis 1978 yılında Masters ve Johnson Enstitüsü olarak tekrar isimlendirilmiş ve Masters’in 1994 yılında emekliye ayrılmasıyla kapatılmıştır. Daha sonra bir enstitü olan bu vakıfta, Masters, Johnson ve çalışanları, cinsel bilimler üzerine odaklanan çalışmalarını sürdürmüşlerdir. Bu kapsamda, Kinsey’den büsbütün farklı metodoloji sistemi kullanmışlardır. Enstitüde öncelikle para karşılığı seks yapan erkek ve bayanlarla ve akabinde, burjuva sınıfı olarak nitelenebilecek “iyi vatandaşlarla”, ferdi ve çiftler bazında, mastürbasyon yaparken yahut cinsel ilgide bulunurken izleyerek ve inceleyerek, deneysel laboratuvar araştırmaları yapmışlardır. Enstitüde ayrıyeten, fizyolojik yansıların ölçümleri yapılarak sistematik müşahedeler uygulamışlardır. O vakte kadar hiçbir araştırmacı bu türlü bir çalışma uygulamaya yürek edememiştir. Masters ve Johnson’un araştırmalarının odak noktasında, başlangıçta olağan seks reaksiyonlarının anatomisi ve fizyolojisi bulunurken daha sonra cinsel işlev bozukluklarını da çalışmalarına ve araştırmalarına dahil etmişlerdir.

Masters ve Johnson, araştırmalarında elde ettikleri sonuçları, 1966 yılında yayınladıkları “İnsanda Cinsel Tepki” isimli birinci yapıtlarında ortaya koymuşlardır. Bu yapıtta, erkeklerin ve bayanların tipik cinsel reaksiyonlarının döngülerini tanımlamışlardır. Birçok varyasyonu (süre ve yoğunluk bakımından) olmasına karşın, orgazm döngüsünün şu dört farklı basamak sıralamasında gerçekleştiğini belirlemişlerdir:

Ereksiyon,
Plato
Orgazm (belirli durumlarda üst üste tekrarlanan bir şekilde)
Organın küçülerek eski durumuna dönüşmesi.

Bu dört kademeli “Cinsel Tepki” modellemesi, cinsel araştırma ve cinsel terapi açısından tahminen de fizikteki temel parçacık modellemesi kadar belirleyicidir. Masters ve Johnson, cinsel yansıyı, sağlıklı insanlarda tabiatıyla ayarlanmış ve bozulmadığı sürece sağlıklı işleyen biyolojik bir doğal süreç olarak değerlendirmişlerdir.

Masters ve Johnson, 1958 yılında bu dört etaplı modelleme temelinde cinsel bozuklukların tedavisine yönelik olarak ünlü terapi programlarını geliştirmişlerdir. Çiftlerin uyguladıkları makul idman ve alıştırmaların merkezi değer taşıdığı bu terapi programına “Sensate Focus” ismi verilmiştir. 1959 yılından itibaren vajinismus rahatsızlığından yahut orgazm bozukluğuna sahip olan bayanlar ile misal biçimde ereksiyon bozuklukları (erkeklerde sertleşme sorunu), erken yahut geç boşalma sorunları yaşayan erkekler bu usulle tedavi edilmişlerdir. Bu çalışmaların sonuçları, 1970 yılında yayınlanmıştır.

Rasyonel ve insan vücuduna uygun terapi uygulamalarında da cinsellik bakımından devrin ruhuna uygun bir değişim yaşanarak cinsellik tersi ahlaki tavır bastırılmıştır. Cinselliğin tabulaştırılması büyük ölçüde önlenmiş ve bu sayede cinsel gereksinimlere karşı gösterilen tolerans artarak bir ihtilal gerçekleştirilmiştir. Masters ve Johnson’un programının büyük muvaffakiyetinin bir başka nedeni de rakibinin bulunmamasıydı. Her ne kadar kimi cinsel işlev bozukluklarında uygulanmak üzere hali hazırda belli özel teknikler geliştirilmiş olsa da kapsamlı bir tedavi konsepti mevcut değildi.

Masters ve Johnson’ın değerli kazanımlarından biri de, performans kaygısının (başarısızlık yaşama baskısının ve başaramama korkusunun) ve cinsel işlev bozuklukları oluşumundaki mana ve değerinin tanımlanmasıdır. Performans korkusu durumunda, temel olarak etiyoloji (neden bilimi) faktörünün değerli olduğunu, insanlara yasaklar getiren ve performans endişesinde olumsuz tesirler gösteren cinsel ahlak üzere öbür kaidelerin ise ikinci derecede kıymetli olduğunu tespit etmişlerdir. Performans korkusu yaşanmasının nedenleri, bireye özel olarak “doğru” olduğu düşünülen cinselliğe yönelik saklı beklentilere dayanmaktadır. Bu kapsamda şahsa özel cinsel kalıplar ve herkesin ruh dünyasında köklenen gereksinimleri ve toplumsal beklentileri de kelam konusu olmaktadır.

Yayınlanan yazılar kaynak göstermeden, müsaadesiz kullanılması, kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Maddesine nazaran kabahattir. Yayınlanan yazılar, makaleler, haberler kaynak gösterilerek içeriği değiştirilmemek koşuluyla yayınlanmasına müsaade verilmektedir.

Abdullah ÖZER

Sosyal Çalışmacı, Bilim Uzmanı (Klinik Psikoloji)

Eğitimini almış olduğu Psikoterapi Ekolleri: