Hayatın en tatsız süreçlerinden biri olan boşanma süreci ne yazık ki ülkemizde son vakitlerde çok sık görülmekte. Aile içerisinde şiddet, ekonomik aksilikler, sıhhat sorunları, şiddetli geçimsizlik, aile içi bağlantı bozuklukları, aldatma üzere bir çok neden çiflteri ayrılık sürecine getiriyor. Böylesi yıpratıcı yorucu yaşanmışlıklar ise boşanma sürecini kaçınılmaz kılıyor. Boşanma süreci resmi prosedürlerin yerine getirilmesi, mal paylaşımları, yeni hayat planlarının yapılması ve en değerlisi de çocuklara durumun izahının yapılmasını gerekli kılan bir süreç.
Bu yazımızda boşanma sürecinde çocuklar üzerinde oluşabilecek olumsuz durumları en aza indirgemek için dikkat edilmesi gereken hususlardan, durumun çocuklara nasıl izah edilmesi gerektiğinden bahsedeceğiz.
Çocuklar için anne-babaları onları varoluş kaynakları, hayat dayanakları, sorun çözücüleri, inanç, huzur, memnunluk kaynaklarıdır. En makûs anne-baba dahi çocukları için tıpkı manaya sahiptir.
Daima deriz ya ‘ ne olursa olsun o benim annem- babam.’
Çocuk için bu kadar varoluşsal ehemmiyete sahip olan anne -babanın boşanacağı bilgisi, çocuklarda varoluş süreçlerinin devamlılığı hakkında tasalar oluşturur. Ve çocukların bir çok olumsuz his ve davranışı deneyimlemesine neden olur. Bu nedenle bu kadar derin korku yaşayabilecek olan çocuğa boşanma sürecinin ve sonrasının net bir biçimde izah edilmesi gerekmektedir. Aksi halde çocuğun tasası artarak daha olumsuz sonuçların oluşmasına neden olabilir.
Öyleyse; Boşanma bilgisi çocuk ile nasıl paylaşılmalıdır ?
Öncelikle anne ve baba konuşmayı gerçekleştiriken bir ortada olmalıdır. Tüm negatif hislerini bir kenara bırakarak, durumu olabildiğince doğal bir durummuşcasına anlatmalıdır. Şayet olumsuz hislerinizi, geriliminizi, eşinize karşı duyduğunuz öfkeyi bu ortama yansıtırsanız çocuğun durumu algılayışı da buna bağlı olarak olumsuz etkilenir.
Konuşmayı gerçekleştirirken dikkat etmeniz gereken bir öbür değerli konu ise yapılacak konuşmanın çocuğun karakterine ve yaşına uygun bir formda yapılmasıdır. Okul öncesi ve ilkokul periyodunda olan bir çocukla yapılacak bir konuşmada çocuğun zihninde durumun daha yeterli netleşebilmesi için daha somut örnekler verilebilir.
Örneğin ‘ Hani sen bazen Ali ile anlaşamıyorsun, onunla eğlenceli oyun oynayamadığın için onlara gitmek istemiyorsun ya, biz de bazen babanla birtakım mevzularda anlaşamıyoruz ve birlikte olduğumuzda hoş vakit geçiremiyoruz.’ üzere bir açıklama yapılabilinir.
Ergenlik devrinde olan yahut biraz daha büyük yaş kümesinde çocuklarla ise daha çok durum değerlendirmesi yapılarak bir konuşma gerçekleştirilebilinir.
Örnek konuşma
“Yetişkinler bazen birbirlerini farklı biçimde sevmeye başlayabilirler yahut kimi bahislerde anlaşamayabilirler. Bu nedenle farklı yaşamak isteyebilirler. Lakin çocuklar ve anne-babaları her vakit özel bir bağ ile birbirlerine bağlıdır. Bazen çocuklar ve anne babalarıda birebir fikirde olmayabilirler ve bu ömrün bir modülü. Anne-babalar asla çocuklarını sevmekten vazgeçmezler. Ve anne-babalar çocuklarından boşanmazlar. Bu yalnızca karı-kocalar ortasında olur. Biz de annenle/babanla birtakım mevzularda anlaşamadığımız için başka yaşamaya karar verdik.”
Konuşma gerçekleştirildikten sonraki bir başka kıymetli husus çocuğunuzu yeni hayatında oluşabilecek değişiklikler hakkında kâfi bilgiyi vermek olacaktır. Muhtemelen çocuğunuzun zihninde aşağıdaki sorular karşılık arayacaktır:
Ben kiminle yaşayacağım ?
Annem/babam nerede yaşayacak?
Hangi okula gideceğim ?
Buradan gidecek miyiz ?
Tatillerde tekrar bir ortada olacak mıyız?
Arkadaşlarımı görebilecek miyim?
Siz küsmü olacaksınız ?
Bu sorular ve oluşabilecek öteki soruları net bir halde cevaplamanız çocuğunuzun zihninde oluşabilecek gerilimi ve tasayı azaltacaktır.
Tüm bu süreçler içerisinde çocuğunuzda şok, keder, hayal kırıklığı, öfke yahut korku üzere his durumlarıyla karşılaşabilirsiniz. Bu hisleri arttırmamak ismine çocuğunuzun yanında tartışmayın, çatışmayın, yasal süreçler hakkında konuşmayın, bir öbür ebeveynin diğer aile üyeleri tarafından kötülenmesine müsaade etmeyin. Durum ve gerçeklik her ne olursa olsun şahısların çocuğun anne ve babası olduğunu unutmayın.
Mümkün epeyce çocuğunuzun günlük rutinlerini bu süreçte bozmayın. Ömrünü olabildiğince bu süreç öncesi üzere sürdürmesine müsade edin. Oluşabilecek değişimleri mümkün epey yavaş yavaş ve etaplı gerçekleştirin. Bu süreçte elbetteki anne-babalarda bir çok olumsuz ve karmaşık his durum içerisinde olacak. Fakat mümkün epeyce dışarıda arkadaşlarınızla görüşerek yahut bir uzman dayanağı alarak süreci yönetmeye çalışın.
Çocuğunuzu duygusal olarak rahatlatmak hedefiyle yeri geldikçe aşağıdaki konularda bilgilendirebilirsiniz.
Bu durum senin yanılgın değil. Anne/baba ortasında oluşan bir durum.
Anne-baban ayrılsa bile her vakit senin annen/baban olmaya devam edecek.
Biz seni muhafazaya, her ne olursa olsun yanında olmaya devam edeceğiz.
Her şey yolunda gitmeye devam edecek.
Annen ve baban her vakit seni sevmeye devam edecek.
Tekrar süreç içerisinde çocuğunuzun hislerini denetim edemediği periyotlar olabilir. Böylesi durumlarda çocuğunuzun hislerini önemsediğinizi bu hislerinin olağan olduğunu ve bunun bir süreç olduğunu söyleyebilirsiniz.
Örnek konuşma
“Kızım/oğlum bu durumun senin için ne kadar üzücü olduğunun farkındayım. İstersen seni daha âlâ hissettirecek şeyleri konuşabiliriz. Annen de baban da seni çok seviyor ve bu süreci bizlerde yaşadığımız için çok üzgünüz.”
Çocukların hislerinin aileleri için değerli olduğunu duyma muhtaçlığı duyabilirler bu süreçte. Bu nedenle bunu çocuğunuza hissettirin. Duygusal tıkanmalar yaşadığınızda çocuğunuzun hislerini sözlere dökmesine müsade edin yahut yardımcı olun.
En kıymetlisi ise en büyük destekçisi olun.
“şimdi ne yaparsak keyifli hissedersin? eğlenceli birşeyler yapalım mı?” üzere sorularla mevzuyu ve dikkatini farklı taraflara çekerek gerilimini azaltabilirsiniz.
Boşanma süreci boyunca anne-babalar olarak sizlerinde ruhsal ve fizikî sıhhatinize dikkat etmeniz hayli kıymetli bir konu. Sizler ne kadar sağlıklı olursanız ve hislerinizi hakikat bir formda yönetirseniz bu süreci daha kolay bir halde sürdürebilirsiniz.
