Nesil ya da nesil kavramı, hem toplumsal hem de beşeri bilimlerin ilgi alanına giren disiplinler ortası bir kavramdır. Bu çerçevede, nesil kavramı için yapılan çeşitli tarifleri da her bilim kolu kendi alanları ile ilgili sonlarına bağlı kılmıştır (Özer, Eriş, Özmen, 2013, s. 124). Bahis insanın hayat uzunluğu gelişim süreci ekseninde ele alındığında, yaş nesilleri tariflerini biyolojik temelli ve toplumsal temelli tanımlar olmak üzere iki kümeye indirgemek mümkündür. Bahis biyolojik açıdan ele alındığında, yaş nesilleri kavramı “ebeveynlerin ve çocuklarının doğumları ortasında geçen ortalama yıl aralığı” olarak tanımlanmaktadır (Keleş, 2011, s. 130). Bu açıdan her 20-25 yılda bir yeni jenerasyonun dünyaya geldiği varsayılmaktadır. Bahsi geçen yaklaşım geçmişte toplumsal araştırmalara da ziyadesiyle katkıda bulunmuş lakin, değişen çevresel ve toplumsal şartlar, toplumsal araştırmacıları jenerasyon kavramını tekrar düşünmeye yitmiştir. Zira günümüzde şahısların ekonomik hayata katılması, evlenme, çocuk sahibi olma üzere yeni gelecek jenerasyonun habercisi olan gelişmeleri daha uzun mühletlere yayması, buna rağmen bilgi ve irtibat teknolojilerinde takibi güç bir süratle yaşanan gelişmeler, paralel olarak çevresel faktörlerin de daima değişimi ve tüm bu gelişmelerin bireylerin hayat biçimlerini, vizyonlarını, alışkanlıklarını direkt etkilemesi jenerasyon kavramının biyolojik temelli varsayımlarını da sarsmıştır (Özer vd., 2013, s. 124; Keleş, 2011, s. 130). Mannheim (1952), jenerasyon kavramının sosyolojik bir temelde kıymetlendirilmesi gerektiğinin üzerinde durmuştur. Yapılan sosyolojik tanımlar incelendiğinde yaş jenerasyonlarını “yakın tarih aralığında doğmuş, yetişme sürecinde birebir toplumsal, politik, ekonomik, teknolojik gelişmelerden etkilenmiş, bu gelişmeler ışığında benzeri sorumluluklar yüklenmiş, yüklendikleri sorumlulukların bir sonucu olarak ortak inanç, davranış, beklenti ve pahalar geliştirmiş topluluklardır” halinde tanımlamak mümkündür (Lower, 2008; Mannheim, 1952; Joshi, Dencker, Franz, 2011) . İlgili yazın incelendiğinde, yaş nesillerinin doğum aralıkları ve isimlendirilmesi konularında araştırmacılar tarafından bir ittifaka varılamadığı anlaşılmaktadır. Yapılan çalışmalarda yaş nesilleri sınıflandırılmasının ilgili çalışmanın nitelik ve emeline nazaran ele alındığı ve orta jenerasyon olan M jenerasyonunun Y ya da Z neslinin içinde değerlendirildiği görülmektedir (Nielsen ve Boomcagers, 2000; McCrindle ve Wolfinger, 2009; ERC, 2009; Adıgüzel vd., 2014, Atak, 2016).Ayrıca yaş nesillerinin sınıflandırılması konusunda bölgesel ve sosyo-kültürel farklılıkların da göz arkası edildiği ve çoklukla Amerikan literatüründe yapılan sınıflandırmanın kullanıldığı dikkat çekmektedir.
Sessiz Jenerasyon: Farklı kaynaklarda 1928-1945 ya da 1925-1945 yılları ortasında doğanları tabir eden bu jenerasyona, “Gelenekselciler Kuşağı”, “Tecrübeli Kuşak”, “WWII Kuşağı”, “Savaş Kuşağı” üzere isimler de verilmektedir. Doğdukları ve yetiştikleri yıllarda 1929 Büyük Ekonomik Buhran ve 2. Dünya Savaşı’nı yaşayan bu jenerasyon, savaşa katılamayacak kadar küçük, lakin savaşın acısını ve tesirlerini en fazla yaşayan bireyleri bünyesinde toplamaktadır. Ömür kültürleri içinde ise, tekrar devir şartlarının bir gerekliliği olarak büyük aileler ve/veya lokal toplumsal topluluklar içerisinde, ağır bağlantılar ile yaşamak vardır. Hayat ideolojileri ise, “yaşamak için çalışmak” olarak söz edilebilmektedir. Istıraplar, zorluklar ve riskler içerisinde süren bir hayatın sonucunda sessiz jenerasyon üyeleri risk sevmeyen, önlemli, tasarruf yanlısı, pratik zekalı, itaatkar, disiplinli, pragmatik, sadık, çalışkan, kendini toplumsal kıymetlere adamış, çağımızın en yaşlı üyeleridir (Adıgüzel vd., 2014, s. 171; Akdemir vd., 2013, s. 14; Williams ve Page, 2011, s. 37; ERC 2011).
Bebek Patlaması Jenerasyonu: 2. Dünya Savaşı’nın çabucak sonrasında nüfus patlaması yıllarında doğan 1 milyar bebeği söz eden bebek patlaması (Baby Boomer) jenerasyonu “Mc Generations”, “Baboo”, “Soğuk Savaş Kuşağı”, “Love Generation” üzere isimlerle de isimlendirilmektedir. İlgili yazında doğum tarihleri olarak ise, 1946 – 1964 ve 1944 – 1960 yılları işaret edilmiştir. 2. Dünya Savaşı’nın bitmesiyle bir arada savaş lojistiğini sağlayan fabrikaların sivil iktisada kazandırılması sonucu ekonomik refahın gittikçe arttığı bu periyotta, ülkelerin siyasi ve ekonomik yapılarında yaşanan değişimler bu jenerasyon üyelerinin niyet yapısını da etkilemiştir. Radyonun da altın yıllarını yaşayan bebek patlaması jenerasyonu insan hakları hareketlerinin de direkt içinde olmuştur. Sadakat duygusu yüksek olan nesil üyeleri, kanaatkâr, çalışkan, idealist, kararlarında dengeli, kendi kendini motive edebilen, kadro çalışmasına yatkın, değişme ve dönüşme eğilimli, işini ailesinin dahi önünde tutan bir yapıdadır. Pazarlamacılar tarafından şu ana kadar yeryüzüne gelen en büyük nesil olarak söz edilen bebek patlaması nesli, her vakit gelişimin bir kesimi olmuştur. Bebek patlaması jenerasyonundan günümüze kalan ana kanılar kadın-erkek eşitliği, ırkçılığa karşı uğraş ve etraf duyarlılığıdır (Adıgüzel vd., 2014, s. 173-174; ERC 2011; Özer vd., 2013, s. 127; Akdemir vd., 2013, s. 15-16).
X Nesli: 1965 – 1979 yılları ortasında doğan bu jenerasyon,“Baby Busters”, “Twenty Something”, “F-You Generation”, “Latchkey Generation”, “X’ers Generation” olarak da isimlendirilir. İsminin manası “ex olmak”tan gelmiştir, nüfus artışının yavaşladığı “kayıp kuşak”tır. Birinci sefer ferdî bilgisayara sahip olma imkânına erişen bu nesil, gelişen teknoloji alışkanlıklarının da alt yapısını oluşturmuştur. X nesli ile birlikte jenerasyonların belirlenmesinde toplumsal olayların rolü azalmış, teknolojik gelişmelerin rolü ön plana çıkmaya başlamıştır. Teknoloji ve bilgi ile barışık olan bu nesil, teşebbüsçü, emel odaklı, bağımsız, işi sadeleştirmeye çalışan, kendine güvenen bir nesildir. Toplumsal sıkıntılara epey hassas olan nesil üyelerinin iş motivasyonu da epey yüksektir ve tıpkı işte yıllarca çalışabilmektedirler. Kendilerini topluma zıt olarak görürler ve Baby Boomers’lara nazaran daha kanaatkar ve gerçekçidirler. Bu nesille birlikte aileler daha az çocuk sahibi olmuş ve aileler küçülmüştür (Adıgüzel vd., 2014, s. 174-175; ERC 2011; Özer vd., 2013, s. 126; Akdemir vd., 2013, s. 16; Atak, 2016, s. 17).
Y Jenerasyonu: Birinci dijital jenerasyon olmasının da tesiriyle “İnternet Kuşağı”, “Echo Boomers”, “Millenial”, “Nexters”, “Generation Next”, “Digital Generation” olarak da isimlendirilen Y jenerasyonunun doğum tarihi konusunda, 1980 yılından 2000 yılına kadar geniş bir aralıkta görüş farklılıkları vardır. En kıymetli özelliği teknolojiye ve gelişime çok açık olması ve birinci dijital jenerasyon olması gösterilebilen Y jenerasyonu teşebbüsçü bir ruha sahip ve teknik hünerlerinin yüksek olmasına rağmen, soyut marifetleri düşüktür. Narsizm boyutunda özgüven sahibi, özgürlüğüne ve statüye düşkün, sabırsız, süratli bilgi edinebilme kabiliyetine sahip, rahat ömrü seven, âlâ yönetildiklerinde varlıklı bir yetenek kaynağıdırlar. Çekirdek aile içerisinde yetişen Y jenerasyonu, ne kadar bağımsızlığına düşkün ise, bir o kadar da ailesine bağlıdır ve dostlarını öteki nesillere nazaran daha fazla aramaktadırlar. Toplumda anlaşılmak ve hürmet görmek istemektedirler. Birçok, akranları ile vakit geçirmek istemekte, çoklukla şartsız sevgi ve vakitle onlarla ilişkili olmayı yeğ tutmaktadırlar. Tüm bunlar Y jenerasyonunun toplumsal bir nesil olduğunu göstermektedir. Günün ortalama 15 saatini medya ve irtibat araçları ile geçirir, çoklu misyonlarda evvelki nesillere nazaran daha başarılı, istediği vakit yüksek adaptasyon düzeyine sahip olmakta ama yaptığı işlerden de çabuk sıkılabilmektedirler. İrtibat konusunda da gerek telefon, gerek interaktif dünyanın temellerinin atılmasının sebebi olan Y neslinde asıl amaçlanan bu kuşağın her üyesinin 18 yaşına gelmeden bir cep telefonu sahibi olması idi. Y jenerasyonu şu ana kadar gelmiş en eğitimli, en uygar, en teknolojiye açık, bilgiyi kaynaklarından öğrenebilen, küresel dünyayı keşfetmeye çalışan insan topluluğudur (Akdemir vd, 2013, s. 15; Willams ve Page, 2011; Nielsen ve Boomcagers, 2012; McCrindle ve Wolfinger, 2009; Özer vd, 2013, s. 126; Adıgüzel vd., 2014, s. 173-174; Keleş, 2011, s. 131; Yelkikalan vd., 2010, s. 500-501, Atak, 2016, s. 25; Türk, 2013, s. 11).
M Nesli: Kıymetli bir orta jenerasyon olan bu teknolojinin ayrılmaz kesimleri, 1995 – 2004 tarih aralığında doğmuştur. Telefon, internet sağlayıcı aygıtlar, cep bilgisayarlarını yanlarından ayırmayan milenyum çocukları, bir yandan müzik dinlerken, bir yandan internetten haberlere bakabilir ve bir yandan da arkadaşları ile sohbet edebilmektedirler. Tüketici olarak almak istediği eserin en ucuzunu ve en kalitelisini internet üzerinden araştırarak kıyaslama yoluna gitmektedirler. Tüm dünyalarını bilgisayar ekranına sığdırabilen bu jenerasyon, teknoloji ile sınırsız bir bağlantı imkanı sağlasa da yeniliklerden haberdar, her şeyi bilen, yetenekli fakat yalnız ve içine kapanıktır. Toplumsal ağların gücünü keşfetmiş, teknolojiyi hayatlarının merkezine koymuş, yalnız bir kuşaktırlar ve internet teşebbüsçüsü olma adayıdırlar (Yelkikalan vd., 2010, s. 501-502).
Z Nesli: 2005 yılından itibaren dünyaya gelmeye başlayan ve hala devam eden, internetin olmadığı vakitleri hiç görmemiş, “İnternet Kuşağı” da denilen nesildir. Ferdî, tatminsiz, yaratıcı, yenilikçi, sonuç odaklıdırlar. Dünyadaki değişimin çok süratli olması, Z jenerasyonunun ferdî özelliklerinin şimdiden bilinmesini zorlaştırmaktadır. Yesyeni bir pazarı tabir eden Z nesli, bilhassa pazarlama profesyonellerinin ve araştırmacılarının ilgisini çekmektedir. Sahip olduğu imkânlar sayesinde karşılaştırma, araştırma kabiliyetine sahip olacak bu neslin marka sadakatinin düşük olması beklenmektedir. Pazarlamacılar eserlerini şimdiden bu yeni sessiz jenerasyonun kalbine yerleştirmeye çalışmaktadırlar. İleride ekonomik durumları çok uygun, çok diplomalı, uzman, buluşçu olması beklenen Z nesli üyeleri, kendi istedikleri vakit, kendi belirledikleri şartlarda öğrenmek isterler.
