İç Sağlıksızlıkları Uzmanı ve Fitoterapist Prof. Dr. Murat Hakan Terekeci, NASH sağlıksızlığına dikkat çekerken, bu sağlıksızlığın Covid-19 pandemisi üzerindeki tesirleri hakkında da kıymetli açıklamalarda bulundu.
Ülkemizde Türkiye Karaciğer Araştırmaları Derneği öncülüğünde birinci defa 12 Haziran 2018’de başlatılan “Dünya NASH Günü” farkındalık çalışmaları bu yıl da devam ediyor. İç Sağlıksızlıkları Uzmanı ve Fitoterapist Prof. Dr. Murat Hakan Terekeci, NASH sağlıksızlığına dikkat çekerken, bu sağlıksızlığın Covid-19 pandemisi üzerindeki tesirleri hakkında da kıymetli açıklamalarda bulundu.
NASH’in açılımı nedir? NASH Sağlıksızlığı nedir?
NASH, yani non-alkolik steatohepatit ismi verilen sağlıksızlık, alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmasının iltihapla birlikte seyretmesi sonucu ortaya çıkıyor. Türkiye’de 19 milyonun üstünde yağlı karacğier sağlıksızsı var. Bunlardan 4 milyonu siroz riski de taşıyan NASH sağlıksızsı. Bu sağlıksızlık bedende karaciğere mahsus sinyal vermediği için, sağlıksızlık sinsi ilerliyor. Sinyal verecek noktaya geldiğinde ise artık sağlıksızlığın geri dönüşü maalesef olmuyor. Bu sebeple; karaciğer yağlanmasında erken müdahale ve tedbirler hayat kurtarır.
Karaciğerin yağlandığını nasıl anlarız?
Birden fazla sıhhatsiz bize rastgele bir şikayetle başvurmaz. Ekseriyetle rutin denetim sırasında yahut laboratuvar sonuçlarıyla ortaya çıkar. Ultrasonografi de teşhis koymak için sıkça kullandığımız bir prosedürdür.
Kimi sağlıksızlarda;
- Halsizlik
- Çabuk yorulma
- Kaşıntı
- Sarılık
- Karın sağ üst kadranda ağrı ve dolgunluk hissi olabilir
NASH belirtileri nelerdir?
NASH sinsi seyreden bir sağlıksızlıktır, yani sağlıksızlar ekseriyetle ileri evre siroz oluşana kadar hiçbir belirti vermez. Nadiren halsizlik, düzgün hissetmeme, karnın sağ üst kısmında huzursuzluk, dolgunluk yahut hafif bir ağrıya yol açabilir. Belirti vermemesi sağlıksızlığın önemsenmemesine yol açar, teşhisi zorlaşır. Geçmişte siroz teşhisi koyduğumuz sağlıksızların kıymetli bir kısmında sirozun nedenini bulamıyorduk. Günümüzde ise bu sağlıksızlardaki sirozun nedeninin NASH olduğu anlaşılmıştır.
Kimler risk altında?
Diyabet ve kolesterol üzere kronik metabolik sağlıksızlığı olanlar, kilolu olanlar, hareketsiz kalanlar, sistemli ya da sistemsiz alkol tüketenler, çoklu ilaç kullanmak zorunda olan şahısların tamamı karaciğer yağlanması istikametinden risk grubundadır.
NASH tedavisi var mı?
NASH’in kesin tedavisi için şimdi piyasada bir ilaç bulunmuyor. En düzgün tedavi olarak biz her vakit, gerçek beslenme ve fizikî aktiviteyi öneriyoruz. Çok kilolu bireyler için kilo kaybı çok değerli. Lakin kilo kaybı kademeli olmalıdır (haftada en fazla 1,5 kg), zira daha süratli kilo kaybı da yağlanmaya yol açabilir. Kilo kaybı ve fizikî aktivite ile NASH ile bağlantılı durumların (örneğin şişmanlık, tip 2 şeker sağlıksızlığı, hipertansiyon, hiperlipidemi, insülin direnci) denetimi kolaylaşır.
Yağlı karaciğer sağlıksızlarında en sık görülen vefatlar kalp kaynaklıdır. Bu yüzden kilo verme ve fizikî aktivite yalnızca karaciğerin tedavisi için değil, kalp-damar sağlıksızlıklarına yakalanma riskini azalttığı için de kıymetlidir.
Karaciğer yağlanmasına karşı ne üzere tedbirler alınabilir?
Karaciğer yağlanmasının önüne geçmek için beslenme ve fizikî aktivite en kıymetli silahlarımız. Bunun yanı sıra, fitoterapide öne çıkan bitkisel özütleri de kullanmalıyız. Devedikeni, zerdeçal, enginar, karahindiba üzere bitkilerin içerisindeki faal özütlerin karaciğer yağlanması üzerinde olumlu sonuçlar verdiğini klinik olarak biliyoruz.
Burada dikkat edilmesi gereken temel değerli nokta, bitkilerin besleyici özelliği ve tedavi edici özelliği ortasındaki farkı hakikat anlamak. Bitkileri besin olarak tüketmek yerine, bu bitkisel özütlerin standardize edilmiş etkin içeriklerini içeren eserleri almak gerekir. Gerçek eserlerin gerçek dozlarda alınması ve tetkiklerin tamamlanması için başlangıçta tabip nezareti gerekmektedir.
Hala pandemi sürecinde olmamız nedeniyle, NASH sağlıksızlığı geçirmiş şahıslarda covid-19 virüsü daha ağır semptomlara neden oluyor mu?
Evet. Metabolik komorbid şartları olan sağlıksızların Covid- 19’a yakalandıktan sonra daha ağır semptomlar geçirdikleri gözlemlenmiştir. Metabolik sendromlu sağlıksızlarda COVID-19 insidansının olağan sağlıksızlara nazaran daha yüksek olduğu da bugüne kadar yapılan araştırmalarla dengelenmiştir. Bu yüzden, karaciğer yağlanmasının önüne ne kadar geçersek, Covid-19 üzere sağlıksızlıklardan korunma ihtimalimiz de o kadar artar.
Pekala NASH sağlıksızsı bir birey Covid-19 geçirdikten sonraki devirde nasıl tehlikelerle karşılaşıyor? Covid -19 ilaçları bu sağlıksızlarda potansiyel bir tehlike oluşturuyor mu?
Covid- 19 sürecini hafif ve orta şiddette atlatan sağlıksızlar tahminen semptom göstermiyor olabilir. Lakin bu sağlıksızlık ciğerlerde çok büyük tahribata yol açabiliyor. Covid-19’u çok ağır şiddetle geçiren sağlıksızlarda ise kullanılan ilaçlar karaciğerde yorulma ve hasebiyle yağlanmaya yol açıyor. Yani aslında iki küme için de sonraki periyotta risk var. Bu yüzden NASH sağlıksızlığı için ‘covid’in sessiz katili’ tabirini kullanıyoruz. Sinsice var olan bu sağlıksızlık bilhassa Covid-19 sonrası periyotta bireylerde kalıcı ziyanlara yol açabiliyor. Bu noktada destek edici besinlerin kullanımının da kıymeti artıyor. Bilhassa içeriğinde deve dikeni(milk thistle) ve zerdeçal bulunan ayrıyeten kolin ile desteklenen eserlerin kullanımını öneriyoruz.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı<br>
hasta yatağı kiralama
