Pandemi sürecinin otizmli çocukları ve aileleri daha fazla etkilediğine dikkat çeken uzmanlar, pandemide daima şartların değişmesinin çocukları ve ailelerini ruhsal açıdan zorladığına işaret ediyor. Uzmanlar, “Otizmin en bariz özelliği olan toplumsallaşmada zorlanma, pandemide esasen toplumsallaşma imkanlarının azalması ile ailelerin çocuklarındaki farklılıkları geç farketmelerine yol açabilmektedir” ihtarında bulunuyor. Pandemi sürecinde belirtilerin âlâ gözlenmesi ve tedavilerin aksatılmaması tavsiye ediliyor.
2 Nisan, dünya genelinde Dünya Otizm Farkındalık Günü olarak anılıyor. Birleşmiş Milletler tarafından otizm konusunda farkındalık yaratmak ve otizm ile ilgili problemlere tahlil bulmak hedefiyle “Dünya Otizm Farkındalık Günü” ilan edildi. 2 Nisan’da başlayan “Otizm Farkındalık Ayı” çerçevesinde dünyada otizmle ilgili araştırmaların teşvik edilmesi, bu mevzudaki farkındalığın artırılması ile erken teşhis ve tedavinin yaygınlaştırılması hedefleniyor.
Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, Dünya Otizm Farkındalık Günü münasebetiyle yaptığı açıklamada pandemi sürecinin otizmli çocuklar üzerindeki tesirlerini kıymetlendirdi.
Otizmli çocuklar pandemiden daha fazla etkilendi
Pandemi sürecinde her çocuk ve ailenin etkilendiğini lakin otizmi bulunan çocukların ise daha çok etkilendiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yükseli “Yapılan araştırmalar çocuklar ortasında otizmi bulunan çocuk ve ergenlerin pandemiden en fazla etkilenen kümelerden biri olduğunu göstermektedir. Pandemide otizmli bireyleri etkileyen birçok farklı faktör kelam konusu olmuştur. Küçük çocuklara teşhis konması, tanısı olan çocukların tedavi yaklaşımları, çocukların ruhsal durumları, ebeveynlerin ruhsal durumları ve bunların çocuğa yansıması bu faktörlerin en başta gelenleridir” diye konuştu.
Pandemide otizmin fark edilmesi zorlaştı
Şimdi tanısı konmamış belirtileri olan çocukların fark edilmesinin bu süreçte gecikebildiğini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, şunları söyledi:
“Bunun bir nedeni kimi ailelerin sıhhat kuruluşlarına başvurmakta çekiniyor olmalarıdır. Kimi aileler de çocuklarında gördükleri farklı davranışları pandeminin tesirlerine bağlama eğiliminde olup beklemek istiyor. Lakin bu durum altta yatan nörogelişimsel bir rahatsızlık varlığında teşhiste gecikmeye neden oluyor. Bununla bir arada otizmin en besbelli özelliği olan toplumsallaşmada zorlanma, pandemide zati toplumsallaşma imkanlarının azalması ile ailelerin çocuklarındaki farklılıkları geç farketmelerine yol açabilmektedir. Halbuki otizmin erken tanınması ve tedaviye başlanması çok değerli olup, çocuğun yeterlilik hali için kıymetli bir şarttır. Ebeveynlerin bir kuşku varlığında beklememek ve yüzyüze bir değerledirmenin sağlanabileceği bir sıhhat kuruluşlarına başvurmaları gereklidir.”
Eğitimde aksamalar yaşandı
Otizmli çocukların eğitimlerinin de pandemi sürecinden etkilendiğini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, “Pandemi devrinde okulların ve özel eğitim kurumlarının bir devir kapatılması gündeme gelmiş olup hala eğitimde pandemi öncesi eğitim imkanlarının sağlanması konusunda aksamalar yaşanmaktadır. Bu durum çocukların kâfi tedavi görmelerini engellemektedir. Emsal açıdan gerek yerlerin kapanması gerek sokağa çıkma kısıtlmaları nedeniyle fizikî aktivite yapma imkanları da azalmıştır. Eğitim ve fizikî aktivite ölçülerinin azalması çocukların ruhsal durumlarını da etkilemektedir” diye konuştu.
Pandemi ile birlikte yaşanan bu sürecin, otizmi olan çocuk ve ergenlerde ek olarak görülebilecek tasa bozukluklarını ve depresyon riskini arttırdığına dikkat çeken Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, “Otizmli çocuklarda hislerini denetim etmekte zorlanma, dürtüsellik, davranış meseleleri da artma eğilimde olmuştur. Yalnızca çocuklarda değil, ebeveynlernde de ruhsal kahırların artmış olduğunu görmekteyiz” diye konuştu.
Pandemideki belirsizlik ruhsal açıdan zorlanmalara yol açıyor
Otizmi bulunan bireylerin değişiklikler karşısında ahenk sağlamakta zorlandıklarını, eski rutinlerini devam ettirme eğiliminde olduklarını vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, “Bu nedenle pandemi devrinin özelliği olan belirsizlik, daima şartların (örneğin sokağa çıkma saatleri) değişmesi çocukları ve ailelerini ruhsal açıdan zorlamaktadır. Bununla birlikte pandemi ve koronavirüs ile ilgili bilgilerin değişmesi ve haber akışının fazla olması otizmli bireylerin süreci takip etmesini zorlaştırmakta ve dert duymalarına yol açmaktadır. Her ne kadar otizmli bireyler sosyalleşmekte zorlansa ve kendi hallerinde olma hali göze çarpsa da onlar da arkadaşlarını ve tanıdıklarını göremedikleri için üzüldüklerini tabir etmektedirler. Bu durum yaş ilerledikçe daha bariz olmaktadır” diye konuştu.
Otizmli çocuklar kurallara uymada zahmet çekti
Pandemi periyodunda bireylerin uygulaması gereken paklık ve toplumsal aralık tedbirlerinin çocuklara anlatılmasının ve çocukların bu kurallara uymasının kolay olmadığını belirten Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, “Otizmli bireylerin ise bu kuralları anlaması ve içselleştirmesi daha meşakkatli olmaktadır. Bu kurallara uymaya zorlanmak otizmli çocukları gerilime sokmaktadır. Bilhassa çocuğun yaşı küçük ve ek öğrenme sorunları yaşıyorlarsa bu süreç daha sıkıntı olmaktadır. Pandemi ve koronavirüs ile ilgili bilgilendirme yapmak, kuralların öğrenilmesini sağlamak özel eğitim modülleri içinde uygulanmalıdır. Özel eğitim uzmanlarının ise değişen şartlarla birlikte çocukların yaşayacağı ruhsal rahatsızlıklar ile ilgili bilgilendirilmesi, pandemi ile ilgili kuralların mümkün olduğunca çocuk tarafından öğrenilmesinin sağlanması konusunda eğitim görmeleri uygun olacaktır” dedi.
Tedavi süreçleri aksatılmamalı
Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, otizmli çocukların tedavilerinin bu süreçte aksatılmaması gerektiğini belirterek şunları söyledi:
“Sosyal izolasyon herkes için zorlayıcı olmakla birlikte yaşadığımız devrin tesirlerinin ileriki vakitlerde daha net anlaşılacağı düşünülmektedir. Bu süreçte yetkililer tarafından mümkün olduğu kadar yüzyüze eğitimlerin ve yüzyüze sıhhat hizmetlerinin devam etmesinin sağlanması çok değerlidir. Ailelerin ise otizmden şüphelendikleri durumlarda bir çocuk psikiyatristine başvurmaları gerekmektedir. Tanısı bulunan çocukların ise teşhis ve tedavi için gereksinim duydukları görüşmelerin aileler tarafından yerine getirilmesi, ertelenmemesi gerekmektedir. Yalnızca çocukların değil, ailelerinin de gerilim azaltıcı tekniklere başvurmaları bu periyotta yararlı olacaktır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
