Tıpta yaşanan gelişmeler, tedavi sistemlerindeki güzelleşmeler ve erken teşhis sayesinde bir vakitler “çağın sağlıksızlığı” olarak tanımlanan kanser, ismi “ölüm” ile özdeşleşen bir sağlıksızlık olmaktan çıkmıştı. Lakin pandemi şartları, kanser tedavisinde elde edilen bu başarıyı gölgeliyor. Zira erken teşhis ve tarama programlarına yönelik müracaatların azalması ve tedavilerin aksaması, kanserden ölümlerin artması kaygısına yol açıyor. Geçen bir yıllık müddette göğüs, rahim ağzı ve kolon kanseri taramalarının yüzde 80-90 oranında düştüğüne dikkat çeken Acıbadem Altunizade Sağlıksıznesi Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Aziz Müellif, “Rutin muayenelerin de seyrekleşmesi nedeniyle tesadüfen konulabilecek kanser teşhislerinde da bir azalma yaşandı. Geçen yıl mart ayında konulan göğüs kanseri tanısı bir evvelki yıla nazaran yüzde 51 daha az. Tüm kanser teşhislerinde ise yüzde 65’lik bir düşüş yaşandı. Kolay bir hesapla; Türkiye’de yaklaşık her yıl yeni teşhis alan kanser sıhhatsiz sayısının 160 bin kişi olduğunu düşünürsek 2020 yılında 100 binin üstünde kişi kanser tanısı alamamış diyebiliriz. Yani 100 bin kişi kanser olduğunu bilmeden yaşıyor aramızda… Bu düşüşün nedeni ise maalesef kanserin azalması değil, kanser taramalarını aksatması ve virüs bulaşır telaşıyla şikayetleri olmasına karşın doktora başvurmamalarından kaynaklanıyor. Yani beşerler kanser olduklarından haberdar olmuyor” diye konuşuyor. Pandemi şartlarının kanser sağlıksızlığının görülme sıklığını doruğa taşımaması için erken teşhis ve farkındalık konusunun değerine vurgu yapan Prof. Dr. Aziz Müellif, 1-7 Nisan Kanser Haftası kapsamında kıymetli ihtarlar ve tekliflerde bulundu.
Geçen yıl mart ayında global salgın olarak ilan edilen koronavirüs, tüm sıhhat sistemini de kökünden etkiledi. Covid-19 virüsünün bulaşmasını önlemek için alınan önlemler nedeniyle birçok sağlıksızne pandemiye ayrıldı. Acil olmayan ameliyatlar ve tedaviler, salgın sonrasına ertelendi. Öbür taraftan sağlıksızlar da sıhhat kurumlarına gitmekten korktuğu için teşhis ve tedavilerde aksamalar yaşandı. Tüm bu süreç, bilhassa erken teşhisin tedavide çok büyük kıymet taşıdığı kanser sağlıksızlığı için tasa verici olmaya başladı. Geçen yıl mart ayından bu yana göğüs, rahim ağzı ve kolon kanseri taramaları yüzde 80-90 oranında düşüş olduğunu, kanser teşhisinde yüzde 65’lik bir azalma yaşandığını kaydeden “Acıbadem Altunizade Sağlıksıznesi Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Aziz Muharrir, kelamlarına şöyle devam ediyor:
“Yapılan bir araştırmaya nazaran Eylül 2020’de kanser tanısı konulan sağlıksızların en az yüzde 32’sinin beklenenden daha ileri evrede. Mevcut bilgiler de önümüzdeki yıllarda teşhis konacak kanserlerin daha ileri evrede olacağı ve bundan ötürü tedavilerin zorlaşacağını gösteriyor. Bu nedenle bilhassa kanser açısından aile hikayesi olanlar ya da kanser açısından risk kümesinde olanlar ve bir grup şikayet ve belirtileri olanların tarama ve tetkiklerini yaptırmaları konusunda cesaretlendirilmeleri gerekir.”
“Kanser, önlenebilir bir sağlıksızlık; ama!”
Kanserin büyük oranda önlenebilir bir sağlıksızlık olduğunu söyleyen Prof. Dr. Aziz Müellif, “Çünkü kanser yüzde 90 çevresel ve yüzde 10 oranında ise genetik faktörlere bağlı. Çevresel faktörler ortasında en kıymetli yeri sigara, obezite, yanlış beslenme, hareketsiz hayat, alkol ve enfeksiyonlar tutuyor. Bu risk faktörleri kaldırılırsa kanser gelişme riski de değerli bir oranda azalmış olur” diye bilgi veriyor. Risk faktörleri hakkında toplumun aydınlatılması gerektiğine işaret eden Prof. Dr. Aziz Muharrir, kanserden korunmak için dikkat edilecek noktaları şöyle sıralıyor:
1- Tütün eserlerinden kaçının!
Sigara ve öteki tütün eserlerinin tüketilmesi kanser riskini artırıyor. Sigara içmediği halde dumana maruz kalanlarda da risk yükseliyor. Akciğer kanserinin yüzde 90’a yakın kısmı sigaradan ötürü gelişiyor. Ayrıyeten baş-boyun, yemek borusu, mesane, rahim ağzı, pankreas ve böbrek kanseri üzere birçok kanser cinsine de yol açıyor. Tütünden kaçınmak yahut bırakmak verebileceğiniz en değerli sıhhat kararlarından birisi ve kanserden korunmanın en değerli kesimi.
2- Ülkü kiloda olmaya çalışın
Hareketsiz ömür kilo artışına ve obeziteye kapı aralıyor. Obezite ise bilhassa göğüs, yemek borusu, pankreas, rahim, yumurtalık, kalın barsak, prostat ve böbrek kanseri riskini artırıyor. Ülkü kilonuzda olmak kanserden korunmada değerli bir etken.
3- Sağlıklı beslenin
Günlük beslenmenizde 4-5 porsiyonluk sebze-meyve dağılımına ehemmiyet verin. Bu sayede ülkü kilonuzu koruyarak birtakım kanser cinslerinin gelişimini de azaltabilirsiniz. Lifli besinleri tercih edin. Araştırmalara nazaran az lifli besin tüketenlerde kalın bağırsak kanseri daha sık görülüyor.
4-Alkolden uzak durun
Fazla alkol tüketimi bağışıklık sistemini zayıflattığı için kanser riskinin artmasına yol açabiliyor. Çok alkol, bilhassa baş-boyun, karaciğer ve pankreasta kanser gelişimine neden olabiliyor.
5- Hareketsizlikten kaçının
Fizikî aktivitenin artırılması ülkü kilonuzu denetim etmenize yardımcı olur. Bunun yanında fizikî aktivite göğüs ve kolon kanseri riskini de düşürebilir. Her gün en az yarım saatlik fizikî aktivite yapmaya ihtimam gösterin.
6-Güneşten korunun
En yaygın kanser çeşitlerinden biri olan cilt kanserinden korunmak için güneş ışınlarının dik geldiği 10.00-16.00 saatleri ortasında direkt güneşe maruz kalmayın. Güneş ışınlarından korunmak için uygun kıyafet ve güneş kollayıcı kremler kullanın. Solaryumdan uzak durun.
7- Aşı yaptırın
Hepatit B aşısı ile karaciğer kanseri riski azaltılabilir. İnsan papilloma virüsü (HPV)’a karşı aşılanma ile rahim ağzı, anal, penis ve baş-boyun kanserine yakalanma mümkünlüğü düşürülebilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
