Türkiye ‘de kırsal ve kentsel aile

TÜRKİYE ‘DE KIRSAL VE KENTSEL AİLEDE BÜYÜKLÜK ,EKONOMİK YAPI, OTORİTE BAĞLANTILARI VE ÇOCUĞUN KONUMU

Giriş

Bireyler dünyaya geldiklerinde birinci toplumsallaşma adımını aile ile atarlar.Biyolojik özelliğinin dışında aile,bireyi maddi manevi her mana da hayata hazırlayan birinci kurumdur. Toplumlarda meydana gelen değişiklikler aileyi büsbütün etkilemektedir.Endüstrileşme ile birlikte kırsal kesitten kentleşmeye yanlışsız geçiş sürecinde aile de esaslı değişimler meydana gelmiştir.

Türkiye de ataerkil bir yapıyla var olan kırsal kesim yaşantısıyla ilgili geniş aile ,babanın otoritesi,sıkı akrabalık münasebetleri,geleneklere bağlılık,belirlenmiş iş kısmı,yüceltilen erkek çocuğu,erkeğe hizmete alıştırılan kız çocuğu üzere özellikler sıralanabilir.Kentleşmeye yanlışsız evrilme sürecinde bu tip özellikler büyük çoğunlukla değişime uğramıştır.Endüstrileşme ile bayan ve erkeğin birlikte çalışma hayatına başlamasıyla kent hayatında,çekirdek aile, eşit karı koca bağı,zayıflayan akraba bağları ,daha özgür yetiştirilen çocuklar üzere değişikliğe uğramış özellikler sıralanabilir.

Bu özelikler düşünülerek Türkiye‘de kırsal ve kentsel aile büyüklüğü,ekonomik yapı , otorite ilgileri ve çocuğun pozisyonu başlıkları altında , incelenebilir

Aile Büyüklüğü

“Evrimci Sosyoloji yaklaşımına nazaran ailenin değişimi toplumsal değişimin ilerlemeci eğilimine uyarlanarak gerçekleşmektedir.Buna nazaran aileler klasik büyük ve geniş kır yapısından küçük çekirdek yapısına dönüşecektir “.(Canatan,Yıldırım,2013:132)

“Geleneksel geniş aileden çekirdek aileye geçiş toplumsal evrimden doğmuştu ve kaçınılmazdı”.(Yörükoğlu , 2000:48)

Kırsal kesim üç neslin bir ortada yaşadığı kalabalık aileden oluşurken,kentleşme ile birlikte aile,anne,baba ve çocuk olmak üzere çekirdek aileye dönüşmektedir.Kentleşme ile birlikte aile küçülmüş,akrabalık bağları zayıflamıştır.Kırsal kesimde genel olarak babanın ailesi (babaanne-dede) ile birlikte yaşanır ve çocuk sayısı doğum denetim formüllerinin bilinçsizliği ve erkek hükümran rolü nedeniyle kente nazaran daha fazladır.Erkek çocuğuna sahip olma bir güç simgesi haline geldiği için,erkek çocuk olana kadar çocuk sahibi olmuşlardır.Bu da ailenin kalabalık olmasına neden olan faktörlerdendir.Kent ömründe eğitimin tesiriyle doğum denetim yolları konusunda aileler bilinçlenmiştir.Ve bununla birlikte değişen ekonomik şartlar aileyi küçülme yoluna sevk etmiştir.

Ekonomik Yapı

Yıllarca tarım ve hayvancılığa dayalı biçimde geçimini sağlayan Türk toplumu ve aileleri ekonomik kaidelerin zorlaşmasıyla , endüstrileşmenin verdiği iş imkanlarından yararlanmak için kente hakikat göçe başlamıştır. Köy nüfusu azalmış , yaşlılar geri de köy de kalmıştır.Yaşlılar üretim faaliyetlerini sürdüremediği için kırsal kesimde üretim de azalma meydana gelmiştir.Kırsal alanda bayanın görünmeyen fiyatsız aile içi emeği kelam konusuyken , kentte iş imkanlarının çeşitliliği bayanın da aile iktisadına katkı sağlaması büyük avantaj olmuştur.Ancak,kentte ömür köye nazaran daha değerlidir.Kent ömrüne ayak uydurma uğraşları insanların diğerlerine imrenmesine ve daha çok kazanmanın , daha çok tüketmenin toplumda bir prestij simgesi haline dönüşmesine neden olmuştur. Gelir artsa da masraflarında fazla olması (eğitim,ulaşım,kira,yeme,içme,giyim,vb…) kentsel ömrü ekonomik açıdan olumsuz etkilemektedir.

“Hızla eriyen kırsal alan ve tarım bölümü devletin tarımı yaşatma,geliştirme ve bilimsel hale getirme siyasetlerine da gereğince imkan vermemiştir.Kentin kendine çeken cazibesine /artılarına ,kırın iticiliği/sorunları da eklenince Türkiye kent yoksulluğu ile evvel olgusal , daha sonra da teorik olarak tanışmıştır.Her geçen gün üzerine yenileri eklenen kent fakirleri da toplumsal yardım potasını daima olarak büyütmektedir.Bununla birlikte kentin barındırdığı olası zenginlik kır insanını kente çekerken,kentte yaşanabilirliği sağlayan toplumsal yardım ağları da fakirleri bir manada kente bağlamaktadır”.(Kartal ve Demirhan , 2014 :137)

“Türkiye‘de yoksullukla ilgili istatistiklikler kırsal yoksulluğun hem kapsam hem de derinlik açısından kentsel yoksulluktan daha makus durumda olduğunu göstermektedir”.(Kartal ve Demirhan ,2014:142)

Otorite İlişkileri

“Geleneksel toplumda aile kendine yeten başlı başına bir işletme ve üretim ünitesi olan bir yerde yaşardı. Mesken ve etrafı birlikte üretim yapılan,işlenen,çalışılan,eğlenilen bir yerleşim yeriydi.Ürünün satılması dışında ailenin dış dünya ile ilgisi sonluydu.Çocuklar orada eğitilir,orada baba mesleğini öğrenirlerdi.Aile alakaları sıkı,ailede rol dağılımı ve iş kısmı açıkça belirlenmişti.Baba ya da geniş ailede dede kelamından çıkılmayan , çekinilen tek hâkim kişiydi.Evin gelirli sarfiyatı üzere aile üyelerini de yöneten , yönetmekle kalmayıp yazgılarını çizen bir baş, bir derebeyi idi.Toplumsal değişme üç jenerasyonun bir ortada yaşadığı geniş aileleri dağıtırken baba ve dede otoritesini de sarstı.Toprağından ve konutundan kopamayan yaşlı jenerasyondan kente göçen olmadı.Dolayısıyla akrabalar dört bir yöreye dağıldılar; ortalarındaki bağlar gevşedi;buna karşılık aile içinde eşitlik arttı,çocuklar daha özgürleşti”.(Yörükoğlu,2000:45-46)

“Kentlerde bayanın eğitim seviyesi kocasından yüksekse ,ev dışında aileye bağımsız katkıda bulunuyorsa,kocasının toplumsal statüsünün yükselmesini sağlıyorsa aile içersindeki otoritesi de artmaktadır.Bu formda bayan otoritesinin görüldüğü ailelerde baba otoritesi zayıflamakta yahut ortadan kalkmakta,babalık koruyuculuk nitelikleri de zayıflayarak,kadının himaye gücü artmaktadır.Köy ailelerinde otorite aile biçimlerine nazaran farklılıklar göstermesine karşın çoklukla erkeğe aittir.Bu ailelerde bayana ve erkeğe verilen kıymet ve ehemmiyet de değişmektedir.Genellikle birinci sırada baba,sonrada erkek çocuk gelmekte,kadın ikinci planda yer almaktadır.Ataerkil geniş ailede otorite ailenin en yaşlı erkek üyesi ve en yaşlı bayan üyesi tarafından kullanılmaktadır.Bazı geniş aile yapılarında yaşlı bayanların karar almada tesirleri kelam konusu iken çekirdek ailelerde bayanlara biraz daha fazla hak tanınmaktadır.”(Kabaklı Çimen ,2008:350-351)

Ataerkil yapının tesirli olduğu kırsal Türk toplumunda,evin erkeği her bahis da kelam sahibiyken bayan konutun hizmetinden sorumludur.Anne ve çocuklarla ilgili tüm kararlar konusunda son kelam konutun erkeğinindir.Otorite eşit biçimde paylaşılmadığı için oluşan hiyerarşik yapı,kısıtlanan özgürlüğün kaynağıdır.Günümüz de kentleşmenin getirdiği tesirlerle birlikte bayanlar ekonomik özgürlüklerini kazandıkça erkeğin buyruğu altından çıkmış kendi ayaklarının üzerinde durmaya başlamıştır.Bununla birlikte erkeğin her dediğinin yapılma kuralı sarsılmıştır.Eşit karı koca bağları gelişmiştir.Kadın aile içinde kelam sahibi olmaya başlamıştır.Çocukların eğitimine,seçimlerine daha çok değer verilmiştir.Anne baba ve çocuk olarak ortak karar alan demokratik aileye dönüşüm başlamıştır.Ve daha özgür yetiştirilmeye başlanan çocuklar,ebeveyn nezareti altında bir birey olarak kendi özgür seçimlerini yapma imkanı bulmuşlardır.

Çocuğun Konumu

Türk toplumunda ailelerin mutluluğunun simgesi bir çocuk sahibi olmaktır.Çocuk sahibi olmaya ziyadesiyle paha verilmektedir.

Çocuğun aile içersindeki yeri ve pozisyonu ile ilgili araştırmayı “Çocuğun Değeri“projesi ismi altında 1980 yılında kapsamlı olarak yapan Prof.Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı olup,bu çalışma Türkiye‘deki çeşitli sosyoekonomik ailelerde çocuğun kıymetini göstermektedir.

“Çocuğun Bedeli araştırmasında 1970’lerde Türkiye’nin 42 vilayet merkezi , ilçe ve köyünde 2300 küsur evli bayan ve erkekle derinlemesine mülakatlar gerçekleştirildi.Sonuçlar , oturulan yörenin gelişmişlik seviyesi ile cevaplayıcının eğitim,meslek, yaş,cinsiyet üzere demografik özelliklerine nazaran incelendi.Çocuğa ana-babalarca atfedilen bedelin ve çocuktan beklentilerin bütün bu özelliklere nazaran kıymetli farklılıklar gösterdiği bulundu.Temel bulguların ve bağlantıların bugün içinde büyük oranda geçerli olduğunu söyleyebiliriz.Aile içi bağlantılarda ve pahalar bağlamında çocuğun yeri değerli bir göstergedir.”(Kağıtçıbaşı,1993:31-32)

“Çocuğun Pahası araştırmasında Türkiye‘de çocuğun ekonomik bedeli ön plana çıkmıştır.Özellikle,yaşanılan yörenin gelişmişlik seviyesi,aile geliri,eğitim ve bilhassa bayanın eğitim seviyesi yükseldikçe,kırdan kente hareketlilik arttıkça ve nihayet ailede mevcut olan çocuk sayısı azaldıkça,çocuğun genel ekonomik kıymeti önem kaybetmektedir.Aynı gelişmelerle,çocuğun ruhsal bedeli ise artmaktadır.Şöyle ki,gelir seviyesi,eğitim ve kırdan kente hareketlilik arttıkça ve ailedeki mevcut çocuk sayısı azaldıkça çocuğun sevgi sağlayıcı ve aileyi tamamlayıcı fonksiyonu kıymet kazanmaktadır.”(Kağıtçıbaşı ,1993:34)

Kırsal kesimde erkek çocuğuna soyun devamı gözüyle bakılmaktadır.Baba mesleği öğretilmektedir.Erkek çocuk babadan sonra konutun otoritesi pozisyonundadır.Kız çocuğu ise anneye yardım konut işleri ve hizmet etmek üzere konumlandırılmıştır.Kentleşme ile çocuğun eğitimi,psikolojisi,seçimleri ehemmiyet kazanmış anne baba için çocuk,ailenin merkezi pozisyonuna gelmiştir.Günümüzde anneler babalar, hayatlarını çocuklarının geleceğine nazaran yönlendirmekte,eğitimine yatırım yapmakta ve en kıymetlisi sevgiye,saygıya dayalı şuurlu ebeveyn rolünü benimsemiştir.

Sonuç

Türkiye’de kırsal bölümden kentleşmeye gerçek geçen müddette ailenin yapısı büyüklük,ekonomik yapı,otorite bağları ve çocuğun pozisyonu açılarından büsbütün değişikliğe uğramıştır.Örneğin,geleneksel geniş aile çekirdek aileye dönüşmüş,toprağını işleyip meskeninin geçimini sağlayan aile,kente göç edip endüstrileşmeye bağlı olarak farklı iş kümelerinde çalışmaya başlamıştır.Ve bu da bayanın ekonomik özgürlüğünü elde etmesi ile baba otoritesi yerine eşit karı koca,aile de eşit kelam hakkı olmasını sağlamıştır.Çocuğun Pozisyonu kırsal kesitteki geri plandan çıkıp kentte ailenin merkezi halline gelmiştir.

Kaynakça

Canatan Kadir ve Yıldırım Ergün,(2013),Aile Sosyolojisi,İstanbul,Açılımkitap Pınar Yayınları

Yörükoğlu Atalay, (2000 ),Değişen Toplumda Aile ve Çocuk ,İstanbul ,Özgür yayınları

Kartal Nazım ve Demirhan Yılmaz,(2014),Türkiye’de Kentsel Yoksulluğun Kırsal Nedenleri ve Tahlil Teklifleri Üzerine,C.Ü.İktisadi ve İdari Bilimler Mecmuası,Cilt 15,Say.2:135-154

Kağıtçıbaşı Çiğdem,(1993),Toplumsal Tarihte Çocuk / Sempozyum ,İstanbul ,Tarih Vakfı Yurt Yayınları(1994)

Kabaklı Çimen Latife,(2008),Türk Töresinde Bayan ve Aile,İstanbul,IQ Kültür Sanat Yayıncılık

<br>
steroid sipariş