<
<
<
<
Diş Sağlığı

Türkçe Konuş Anlamıyorum Çok Gücüme Gidiyor! Lisanı Anlaşılır Kılmak

“Ben sorarım ilm-i hikmetten, sen dersin çalmadım kilimi mektepten…”

Hani sinemalar seyretmişizdir, tiyatrolar izlemişizdir, şahsen kendimiz şahit olmuşuzdur, yanlış manaya

sahnelerine… Türk tiyatrosunda ve sinemasında bir vakitler en çok kullanılan senaryolardan

birine mevzu olmuştur bu yanlış anlaşılmak. Bir devrin sinemalarından yanlış anlaşılmaları çıkarın,

geriye pek bir şey kalmaz. Zira hayatın o kadar içindedir ki “Ha, sen beni yanlış anladın!”, hatta

biraz da uzatırız: “Haaaa, sen beni yanlış anladııııın!” Hatta bazen konuşmamızın başına çok

aptalca bir tabir koymaktan vazgeçemeyiz: “Yanlış anlamazsan sana bir şey söyleyeceğim.” Yani

karşımızdakine sen bir salaksın kardeşim lütfen beni yanlış manaya deriz. Karşımızdaki bir salaksa

da salak değilse de bu olaya alınacaktır ve dinlerken söylenenlerin altında bir zımnî ileti var mı

yok mu buna konsantre olmuşken nitekim anlayamayacaktır. Anlasa da anlamasa da “Ben salak

mıyım?” diyecektir.

Üzerinde duracağımız husus, herkesin çok şey bildiği(!) lakin kimin ne kadar bildiğini bilmediği bir

mevzu. Yazan biri için en tehlikeli kulvarlardan birinde olduğumun farkındayım. Dikkatliyim. Okurken

-alınmayın ama(!)- yazının altında buzağı aramaya çalışırsanız da yapacağım bir şey yok. [Yazarın

notu: artık lisanı anlaşılır kılmaktan bahsediyorsunuz ancak ne yapıyorsunuz? Köşeli parantezler,.. Parantez

içinde ünlem işaretleri (sözün tam aykırısı manaya geldiğini bildirir)… Kelamı iki kısa çizgi ortasına almalar(cümle

içinde cümlenin biçimiyle ilgisi olmayan lakin manasıyla ilgili bir kelamı iki kısa çizgi ya da iki virgül ortasına

alırız.)… Hem kardeşim tabiri bilmiyorsan öğren, “yazının altında buzağı aramak” diye bir şey yoktur,

“Öküz altında buzağı aranır… üzere başladıysanız yazıya lütfen bu yazı size nazaran değil. Lütfen bırakın, öbür

bir şey yapın. Bu yazıyı okumakla boşa geçirecek vaktiniz yok sizin.]

Artık bir fıkra anlatacağım lakin, ya buna bayan okurlarımız alınırsa? Ya da Fıkrada ismi geçen

kişi… Sanki bu fıkrayı boş yere mi anlattığımı düşünürsünüz, haydi eğitici bir yanı yoksa bu

anlatacağım fıkranın? Haydi konuya “….cuk” diye oturmazsa… Haydi hiç kimse gülmezse… Neyse

haydi anlatayım bari, ancak bakın biliyorsanız anlatmayayım, tamam mı?, Neyse fıkra aslında bu

gidişle yalnızca benim güleceğim, okuyanlarınsa ebleh ebleh bakacağı bir garabete dönmeden şu

fıkrayı anlatayım. Düşünün ki bir fıkra anlatılacak ve bunlar yaşanıyor. Ne yaparsınız arkadaşlar?

Neyse ki ben bu fıkraya bu türlü başlamıyorum.

Bu örneklemenin akabinde bir fıkra sarfiyat mi bilmem ama…

“Karı koca konutta sorunlar yaşamaktaydı ve birbirlerine konuşmama cezası uygulamaktaydılar. Ansızın

adam sonraki gün karısının kendisini sabah 5:00 da iş için bir uçuşu olduğundan uyandırması gerektiğini

hatırladı. Sessizliği birinci bozan ve kaybeden kendisi olmamak için, bir kağıdın üzerine Lütfen beni sabah

2

5:00’te uyandır yazdı ve notu karısının bulabileceği bir yere bıraktı. Sonraki sabah, adam uyandı fakat saatin

9:00 olduğunu ve uçuşu kaçırdığını fark etti. Çok kızdı, tam karısının onu neden uyandırmadığını soracakken

yatağın yanında bir kesim kâğıt buldu. Kağıtta 'Saat 5:00 uyan!' yazmaktaydı”

BÜTÜN BU BAĞLANTI KOPUKLUKLARINDAN KURTULMAK MI İSTİYORSUNUZ?

Hiçbir insan dünyayı bir öbür beşerle tıpkı halde göremez, her insan için algılama farklıdır. Ortak

paydalarımız olmasaydı aslında önemli bir bağlantı problemiyle karşı karşıya kalmazdık. Zira irtibat

diye bir şey yoksa irtibat sorunu diye de bir şey yoktur. Her insanın kendine has bir ömür

modeli vardır. Ömür modeli karşılaştıklarımıza mana yüklememizi sağlayan şeydir. Neyin

sahiden kıymetli olduğunu, neyin dikkate alınması gerektiğini ya da neyin göz arkası edilmesi

gerektiğini insanların yaptıklarının nedenini bizim için hangi seçeneklerin en yeterli olduğunu söyleyen

ÖMÜR MODELİMİZdir.

Hayatı direkt deneyimlemek mümkün değildir, onun bize ilişkin öznel yansımasını deneyimleriz.

Gördüklerimiz, duyduklarımız ve hissettiklerimizi, fikir ya da yorumlara dönüştürürüz. Hayata

ait fikrimiz bizim gerçekliğimizdir.

İnsanların birbirlerini anlamalarına pürüz üç durumdan kelam edebiliriz:

1. İnsanların sizin modelinizi anlamalarını engellemek

2. Hayat modelinizi hudutlu tutmak

3. Hayat modelinizi çarpıtmak

Birtakım beşerler kapalı bir kutudur, gizleyecekleri çok şey vardır. Kendilerine nazaran söylememeleri

gereken şeyler, söyleyecekleri şeylerden fazladır, bir aşk yaşamışlardır, dünyada onların aşkından

daha büyük aşk yoktur. Onun için anlatamazlar. Hangi sözler o ulu duyguyu anlatmaya kâfi

ki?… Bu nedenle onları anlamanıza mahzur olurlar. Karşınızdakini kırmadan, hassas ve anlamanızı

kolaylaştırıcı sorular sorarak bu sorunun üstesinden gelebilirsiniz. Zira, anlaşıldıklarında her

şeyin kolaylaşacağını düşünen beşerler (çoğu vakit da zati hakikaten kolaydır sorunlar)

anlatmaya başladıklarında bilin ki sizin anlamanızı engellemek, anlattıklarını sonlandırmak yahut

çarpıtmak için ellerinden geleni yapacaklardır. Aslında bu türlü insanları anlamak çok da güç değildir.

Anlamanız gerektiğini düşündüğünüz noktalarda mana kapalılığını giderici sorular sorun. Soruları

sorarken anlattığı şeyi basitleştirdiğinizi ya da basitleştirebileceğine inandığı sorulardan kaçının.

Doğruluk, dürüstlük, bağlantıda politik olmamak ismine o kadar önemli yanılgılar yapılır ki. Siz bunlardan

kaçının.

Anlamamızı zorlaştıran dört kıymetli lisan örüntüsünden bahsedebiliriz:

1. Söylenmeyenler

2. Meçhul zamirler

3. Bilinmeyen fiiller

4. Soyutlaştırmalar

Bağlantı kurarken, söylenmediğini düşündüğünüz mevzuyu sorabilirsiniz: Diyelim ki başı karıştığını

söyleyen birine; hangi mevzuda başı karıştığını ya da kiminle ilgili olarak başı karıştığını

sorabiliriz.

Konuşan kişi etliye sütlüye dokunmamak ismine belgisiz zamirlere yüklenecektir. Bağlantı esnasında

anlatmak istediği çok şey vardır fakat sizin yanlış anlayacağınızı düşünüyordur ya da alınacağınızı,

rahatsız olacağınızı, kelamını ettiği olumsuzluğun sizin etrafınızdan biri ile ilgili olması durumunda

da bu zamirleri bilinmeyen tutacaktır. Bu durum karşısında yapacağımız şey aslında hiç de güç değildir.

Ancak bu haksızlık, diyen biri için, haksızlığın ne olduğunu, kimle ilgili olduğunu sorduğumuzda

sorunu çözeriz.

Bağlantı esnasında kullanılan fiillerdeki belirsizlikler de lisanın anlaşılmasına mani olacaktır. “Geçen

sene büyüdüm.” diyen biri, için nasıl büyüdüğü, uzunluk kısalık bakımından mı, cüsse bakımından

3

mı, meselelerin üstesinden gelme bakımından mı büyüdüğü gibisinden birçok belirsizlikler çıkar

karşımıza. Biz bunlardan rastgele birini algılar ve hangi alanda büyüdüğü konusunda yanılabiliriz.

Yanılmak istemiyorsak sorarız. Hangi alanda büyüdün, büyümekten kastettiğin nedir, diye.

Soyutlaştırmalar da bazen bağlantısı zorlaştırır.

Sizin anlamanızı zorlaştıracak kişi iki türlü soyutlaştırma yapacaktır: Birincisi belgisiz isimler

kullanarak ikincisi de hareketleri isme dönüştürerek. Eşiniz size “Heyecan bitti.” diyorsa belgisiz isim

kullanarak bir soyutlaştırma yapıyordur. Siz ona: “Eskiden seni heyecanlandıran ve artık olmayan

şey ne?” diye bir soru sorarak sorunu somutlaştırmış olursunuz. “Bugün benim için reddedilmelerle

doluydu.” diyen biri de reddetmek aksiyonunu isim (mastar kalıbıyla) yaparak soyutlaştırma yapıyorsa

siz ona: “Gün boyunca ne biçimde reddedildin?” diye sorun. Alacağınız yanıtlar çok işe

yarayacaktır.

Bazen “aşırılıklar” bazen “dayatılan sınırlar”, bazen de “dayatılan değerler” yaşantımızı

zorlayacaktır. “Daima acı içindeyim.” diyen eşiniz aşırılık içindedir, bu cümledeki manası aşırılıktan

çıkarmaya yönelik sorular sorabilirsiniz. “Patronum ne derse yapmak zorundayım.” diyen bir

arkadaşınız ise kendini dayatılan bir hududun içine itmiştir. İşvereninin dediklerini yapmazsan ne

olur, diye sorabilirsiniz. Siyasetçilerin ahmak olduğunu söyleyen bir dostunuz ise dayattığı bir

bedelin kurbanıdır. Ahmak olmayan siyasetçi olup olmadığını ya da siyasetçilerin ahmak olduğu

sonucuna nasıl vardığını sorarak yardımcı olabilirsiniz.

Hepimiz ömür modelimizdeki çarpıklıkları sorgulamalıyız:

1. Bazen neden – sonuç yanlışları yapabiliriz.

2. Bazen karşımızdakinin aklını okuyabileceğimizi düşünebiliriz.

3. Varsayımlarımız ise bizim vazgeçilmezlerimizdir.

Bu söylediğimiz üç noktayı da göz önünde bulundurarak lisanı anlaşılır kılabiliriz.

Lisanı anlaşılır kılmak istiyorsak, hayat modelimizdeki çarpıklıkları sorgulamalıyız. Bazen neden –

sonuç kusurları yapabileceğimizi göz arkası etmemeliyiz. Karşımızdakinin aklını okuyabileceğimiz

ukalalığından vazgeçmeliyiz. Varsayımlarımızın bazen bizi yanıltabileceğini unutmamalıyız.

M. Abdullah YILMAZ

steroid satin al

Please follow and like us:
Etiketler

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir