Ruhsal travma, bireyin kendisinin yahut sevdiklerinin fizikî ya da ruhsal bütünlüğünü tehdit edici, dehşet, dehşet, çaresizlik üzere ağır hislere neden olan, ani ve beklenmedik olayları kapsar.
Travmaları toplumsal travmalar (deprem, sel, hortum, tsunami, patlama…) ve ferdi travmalar (şiddet, istismar, taciz, tecavüz, trafik kazası, gasp, ayrılık ve boşanma, ani sağlıksızlık, ani ölüm…) olarak ikiye ayırabiliriz.
Travma sonrası reaksiyonlar “normal insanların, olağandışı olaylara verdiği olağan tepkiler”dir. Olağandışı olan mağdur ya da reaksiyonları değil; olayın kendisidir.
Travma mağdurları yaşanan olayın akabinde duygusal (şok, hüzün,öfke, telaş, suçluluk, ümitsizlik, tasa, endişe, karamsarlık, donukluk, çok sonluluk, çaresizlik…); fizikî (baş/göğüs ağrısı, mide yanması ve/veya bulanması, kalp sıkışması, gürültüye karşı hassaslık, iştah artması ya da tam aksisi azalması, daima yorgunluk hali, nefes darlığı ve kolay sağlıksızlanma…) ya da davranışsal (uyku ve yeme bozuklukları, toplumsal etraftan uzaklaşma, kendini ihmal etme, içe kapanma, alkol ve unsur kullanımı, kaçınma davranışları, konuşmama, dikkatsizlik ve dağınıklık, daima birebir şeyle uğraşma, hiçbir şey olmamış üzere davranma…) yansılar geliştirebilirler. Gibisi reaksiyonları tahminen daha düşük dozlarda travma mağdurlarının yakınları da yaşayabilirler.
Baş Etme Teknikleri
-
Vakit tanımak
-
Güçlü taraflarınıza odaklanmak
-
Aile ve toplumsal etraf dayanağını kabul etmek
-
Öncelikleri belirlemek
-
Küçük ve gerçekleşebilir maksatlar koymak
-
Sağlıklı ve sistemli beslenmek
-
Yeteri kadar dinlenmek
-
Küçük idmanlar yapmak
-
Beşerlerle sohbet etmek
-
Büyük ve önemli kararlardan kaçınmak
-
Yalnız olmadığınızı hatırlamak
Travma Mağdurlarının Yakınları Neler Yapabilir?
-
Yalnızca dinleyin ve ne hissettikleri ile ilgili empati kurmaya çalışın
-
Duygusal, fizikî ve toplumsal dayanak birinci etapta epey kıymetlidir
-
Günlük hayata adapte olabilmeleri için vakit tanıyın
-
Muhtaçlıklarını sorun
-
Yanlarında olduğunuzu sıkça lisana getirin
-
Yaşananlardan dolayı duyduğunuz üzüntüyü lisana getirin
-
Olaydan bahsetmekten kaçınmaya, yok saymaya çalışmayın
Çocuklarda Travma
Çocuklar olayın tekrar yaşanmasından, yalnız kalmaktan, tek başına uyumaktan, vefattan korkabilirler. Olayın akabinde çocukların anne-babayla yakın olma gereksinimi doğaldır. Tek başına yatamama, uykuya dalmada zahmet, sık sık uyanma, kabuslar görme, alt ıslatma ve yeme sorunları ortaya çıkabilir.
Çocuklara Yaklaşım
-
Yaşanan olayla ilgili kısa-net bilgi verin
-
Birebir vakit geçirmeye itina gösterin
-
Fizikî temas kurun
-
Oyun oynamaya çalışın
-
Birlikte fotoğraf yapın
-
Daha büyük çocuklarla detaylı konuşun. His ve kanılarını söz etmeleri için onları destekleyin, yüreklendirin
-
Sorularını anlayabilecekleri formda cevaplamaya çalışın
-
Onları sevdiğinizi, desteklediğinizi ve onları daima koruyacağınızı sıkça lisana getirin
Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu Belirtileri
-
Kişinin yaşadığı travmayı zihninde tekrar tekrar yaşıyor olması
a) Flashbackler
b) Kabuslar
c) Travmayla ilgili gün içerisinde zihne gelen ve durdurulamayan kanılar
-
Kaçınma davranışları gösteriyor olması
a) Travmatik olaya dair konuşmalardan ve anılardan kaçınma
b) Travmatik olayla irtibatlı olan aktivitelerden, yerlerden ve bireylerden uzak durma
c) Travmatik olayla ilgili değerli bir parçayı hatırlayamama
d) Günlük aktivitelere olan ilginin ve iştirakin azalması
e) Diğer insanlardan kopmuş olma hissi
f) Duygu sözünde zorlanma
-
Fizikî olarak uyarılma belirtileri gösterme
-
Travmatik olay hatırlatılınca bedenin tetikleniyor olması
-
Çok uyarılmışlık hali
-
Uyku sorunları (Insomnia)
-
Öfke
-
Konsantrasyon zahmeti
Ne Vakit Bir Uzmana Başvurulmalı?
-
Belirtiler özel, toplumsal ve iş hayatınızı etkilemeye başladığında
-
Bilhassa uyku ve yeme sorunları yaşadığınızda
-
Depresif semptomlar eşlik ettiğinde
-
TSSB belirtileri 1 aydan uzun sürdüğünde
Travma Mağdurlarında Ruhsal Takviyenin Değeri
-
Bilgilendirme
Travmadan az etkilenmiş, hayatını eskisi üzere sürdürebilen bireylere
-
Danışmanlık yahut Kısa Müddetli Psikoterapi
Travmadan daha çok etkilenmiş, önemli belirtiler yaşayan, lakin işini gücünü sürdürebilenlere
-
Uzun Vadeli Psikoterapi, İlaç Tedavisi yahut Yatarak Tedavi
Hayatı önemli derecede etkilenmiş, ağır belirtileri olanlara
-
Psikoterapi
-
EMDR Terapisi (Göz Hareketleri İle Duyarsızlaştırma ve Tekrar İşleme): İşlenmemiş anının, işlenerek sağlıklı bir formda işlenerek tekrar depolanması sürecidir.
-
-
Bilişsel Davranışçı Terapi: His, fikir ve davranış ilgisi üzerine çalışılır.
-
İlaç Tedavisi
-
Fikir yoğunluğunun azalması
-
Uyku ve yeme tertibin sağlanması
-
Öfke nöbetlerinin ortadan kalkması
-
Depresif belirtilerin azalması
-
Konsantrasyonun sağlanması
-
Bedensel ağrı ve şikayetlerin azalması
-
