Çocuğunuzun tam da sizin istediğiniz üzere biri olma fikri kulağa ne kadarda hoş geliyor değil mi? Sizin sevdiğiniz her şeyden istisnasız hoşlanan, sevmediklerinize ise yüz metre dahi yaklaşmayan, sizin istediğiniz mesleği seçen, istediğiniz bireyle arkadaş olan istemediğinizle konuşmayan, sizin istediğiniz biriyle evlenen bir çocuğa sahip olmayı mı hayal ediyorsunuz? O vakit bu yazı da işinize yarayacak çok şey bulacaksınız demektir.
Çocuğunuzu kucağınıza aldığınız birinci anı hatırlıyor musunuz? Doğduğu birinci andan itibaren size ne kadar da muhtaç ve bağımlı olduğunu. Acıktığında karnını doyurmanıza, korumanıza, üşüdüğünde giydirmenize, hatta gazı geldiğinde çıkarması için yardımcı olmanıza ne kadar da muhtaçtı. Sonra biraz büyüdü ve ona güldüğünüzde agucuklar yapmaya, sesiniz biraz yükseldiğinde ise huzursuzlanmaya başladı. Yürümeye başladığında ise sizin peşinizden gelmek istedi. Yabancı birini gördüğünde size koştu zira size güveniyordu. Daha küçücükken siz onu istediğiniz yere kucağınızda taşırken, yürümeyi öğrendiğinde o istediği yeri keşfetmeye çalıştı ve siz onun peşinden koşturmak zorunda kaldınız. Biraz daha vakit geçtikten sonra artık istemediği vakit yemek yememeye başladı. Bir şeyleri kendi yapmak istedi ve çocuğunuzun bir şeyleri başardığını gördüğünüzde onu “Aferin” diyerek, alkışlayarak ya da başını okşayarak takdir ettiniz. Neden mi? Zira çocuğunuz büyümeye başlamıştı, kendi başına başardığı birçok şey vardı. Yemeğini kendisi yiyor, tuvalet muhtaçlığını karşılıyor, kendisi giyinip soyunabiliyordu. Bunlar küçükken bağımsızlaşmaya başladığının küçük emareleri idi. Bu süreç birebir vakitte kendi üzere olmayı da içinde barındırarak gelişiyordu ve bu bağımsızlaşma savaşı kendi kişiliğini bulana dek devam edecekti. Bu vakte kadar ve bu vakitten sonra gereksinimi olan tek şey sizin şartsız sevginiz ve size duyduğu itimat olacaktır. Geçmişe dönüp baktığınızda sizin de ailenizden beklediğiniz en yegane şey bu olmaz mıydı? Ailenizin sizi artı ve eksi yönlerinizle şartsız sevdiğini, kabul ettiğini ve desteklediğini düşünün. Bu yüzden tam da sizin istediğiniz üzere bir çocuk yetiştirmek yerine çocuğunuzun kendi üzere biri olmasında ona takviye olmaya ne dersiniz?
Ergenlik periyodu deyince genelde aklımıza asi, kelam dinlemeyen, kendini ispatlamaya çalışan, vakit zaman içine kapanık, genelde yalnız kalmak isteyen, daha çok hem cinsleri ile vakit geçiren, kadın-erkek arkadaşlığının romantik boyutlara dönebildiği örnekler gelir. Pekala ergendeki tüm bu fizikî, hormonal, ruhsal, zihinsel ve toplumsal gelişim ve değişim boyunca ebeveynlere yahut bakım verenlere düşen rol nedir? Bu süreçte çocuğunuz kendisindeki zihinsel ve fizikî farklılıkları, ruh halindeki iniş ve çıkışları anlamlandırmaya çalışırken sizin anlayışınıza, onu tüm yeterlilikleri ve eksiklikleriyle kabul etmenize muhtaçlık duyar. Çocuğunuz bu devir boyunca kolları ve bacakları daha süratli büyüme gösterdiği için sakarlıklar yapabilir. Hormonal değişimlerden kaynaklı olarak duygusallaşabilir ya da toplumsal olarak sizinle değil de arkadaşlarıyla daha çok vakit geçirmek isteyebilir. Zira bu süreçte ergenler yetişkin üzere davranmaya çalışırken içlerinden gelen çocuksu dürtüler ile de baş etmeye çalışırlar. Bu noktada da ailelere düşen en kıymetli rol ergenleri şartsız kabul ile kucaklamak olacaktır. Pekala çocuğumun yanlışlarını da mı kabul etmeliyim, ona doğruyu yanlışı nasıl öğreteceğim? diye soruyor olabilirsiniz. Bu noktada aile tavır ve davranışlarına gereksinim duyulan kabul ve hudut boyutları olarak ele alınabilir. Kabul boyutu, ergeni merkeze alan çocuğunuzu kabul etmekten tutun da reddetmeye kadar farklılık gösteren bir cetvelin iki ucuna benzetilebilir. Tıpkı biçimde, hudut boyutu da kısıtlayıcı tavırdan hoşgörülü tavra kadar uzanan geniş bir yelpaze olarak düşünülebilir.
Anneler, babalar ya da bakım verenler olarak siz ergenlik periyodundaki çocuklarınıza onları oldukları üzere kabul ettiğinizi gösterirseniz, onların değer verdikleri sıkıntıları ya da hobileri ile ilgilenirseniz, hislerine aracılık eder ve çocuklarınızı anladığınızı onlara hissettirebilirseniz ergenler kendilerinin kabul gördüğünü düşünürler. Böylelikle, ergenlik periyodundaki çocuklarınız kendi davranışlarının sorumluluklarını alan, kendi kendini denetleyebilen, eksikliklerinin ve yeterliliklerinin kendisinin de şuurunda olduğu kişilikler geliştirirler. Tam aykırısı olarak ergenin küçük görüldüğü, sevilmediği, şiddet gördüğü düşmanca bir ebeveyn ve ergen bağı ise ergende saldırgan davranışların ortaya çıkmasına, meskenden kaçmaya, berbat arkadaşlıklar edinmesine, uyuşturucu kullanımına neden olabilir.
Bunlara ek olarak pek çok ebeveyn farkında olarak ya da olmayarak vakit zaman çocuklarına kabul edilmediğini hissettirebilmektedir. Nasıl mı? Örneğin; çocuğunuz niyetini lisana getirdiğinde “Sen daha küçüksün anlamazsın?”, “Büyüklerine karşılık verme!”, “Bunlarda sorun mu oğlum/kızım” üzere cümleler sizin de ağzınızdan çıkıyorsa çocuğunuz büyük ihtimalle kendi his ve kanılarına hürmet duyulmadığını ve sizin onu anlamadığınızı düşünüyor olabilir ve bunun sonucunda; ya kendi üzere ailesi tarafından kabul görmeyen arkadaşlıklar kurabilir ya agresif haller sergileyip daima size kendinizi ispatlamaya çalışır ya da içine kapanık kimseye kendini açmayan bir ergen haline gelebilir.
Sevgili ebeveynler, öncelikle ergenlik periyodundaki çocuklarınızın ne söylediklerini duymak istemelisiniz. Neden sizle değil de arkadaşlarıyla daha çok vakit geçirmek istiyor, neden kendisi ile daha çok ilgilenmeye başladı, neden sizinle oturma odasında oturmaktan değil de kendi odasında oturmaktan keyif alıyor, neden ufak tefek sakarlıklar yapıyor? Bunların sebebini hem hakikaten duymak istemeli hem de çocuklarınızı artı ve eksi tarafları ile kabul etmelisiniz. Ergen çocuğunuza vakit ayırmalı, o an vakit ayıramıyorsanız bunu çocuğunuza açık ve net bir lisan kullanarak anlatmalı ve daha sonrasında çocuğunuz için uygun vakit yaratmalısınız.
Sonuç olarak, anneler, babalar yahut bakım veren başka bireyler çocuklarına şartsız sevgi ve şefkat göstermeli, onlara inanç ile yaşayacakları bir ortam yaratmalı ve çocuklarınızın sizlerden farklı kişilik özelliklerine sahip olabileceğini unutmamalısınız.
