Yüzyılın molekülü Florodeoksiglukoz, berbat huylu hücrelerin belirlenmesini sağlıyor
Küresel iklim değişikliği ve artan güç fiyatları üzere meselelerin tahlilinde değerli bir güç kaynağı olarak gösterilen nükleer, besin güvenliğinin sağlanması, içilebilir suya erişim, etrafın korunması ve tıp üzere pek çok alanda da kayda bedel katkılar sunuyor. Bilhassa kanserin teşhisi ve tedavisinde büyük rol oynayan nükleer teknoloji, bu tarafıyla hayat da kurtarıyor.
Kanser dahil çeşitli sağlıksızlıkların teşhis ve tedavisi için radyofarmasötik ismi verilen az ölçüde radyoaktif maddeyi kullanan ve süratle ilerleyen bir tıp alanı olarak öne çıkan nükleer tıp, kanserli hücrelerin yanı sıra sağlıklı hücrelere de ziyan verebilen kemoterapinin bilakis, olağan dokuları korurken kanser hücrelerini amaç alması bakımından büyük ehemmiyet taşıyor.
Radyolojik görüntüleme prosedürleri ve yapılarında radyoaktif kısım (radyonüklid) içeren farmasötik dozajlar da başta kanser olmak üzere sağlıksızlıklara erken ve yanlışsız teşhis koymanın ve uygun tedavinin uygulanmasının en değerli basamağını oluşturuyor. Bu yolların başında gelen bilgisayar tomografisi, manyetik rezonans (MR) görüntüleme ve dokularının pozitron emisyon tomografisi (PET) taramasında ise “yüzyılın molekülü” olarak isimlendirilen florodeoksiglukoz kullanılıyor.
Damar içinde uygulanan, steril, berrak bir çözelti olan ve doğal glikoza benzeyen florodeoksiglukoz, radyoizotop florin-18 ile işaretlenmiş bir molekülü incelenen alana iletmek için kullanılıyor. Radyoizotop bedene girdikten sonra tıpkı bir el feneri üzere glikoz emiliminin fazla ağır olduğu oluşumların aydınlatılmasını sağlıyor. Kelam konusu çözelti, metabolik olarak sağlıklı hücrelerden daha faal olan makûs huylu hücreleri işaret ediyor.
Radyolog, sıhhatsiz tomografi aygıtının içindeyken bilgisayar ekranında parlak, karanlık ve olağan alanları bu sayede görebiliyor. Bu yol sayesinde, çapı 4-5 mm kadar küçük olan patolojik odak noktalar tespit edilebiliyor. Kelam konusu hassas ölçüm, sağlıksıznın tedavi sonrası takip başarısı açısından da büyük kıymete taşıyor.
Rosatom, radyofarmasötik yelpazesini genişletiyor
Mersin’in Gülnar ilçesinde Akkuyu Nükleer Güç Santrali’ni inşa eden Rusya Devlet Nükleer Güç Kuruluşu Rosatom da global radyofarmasötik pazarında da isminden kelam ettiriyor.
Rosatom’un yurt dışı yatırımlarından sorumlu şirketi Rusatom Overseas, Bolivya’nın El Alto kentinde bir Nükleer Araştırma ve Teknoloji Merkezi (NRTC) inşa ediyor. NRTC tesislerinden biri, radyoizotopları (örneğin florin-18) ve radyofarmasötikleri (örneğin florodeoksiglikoz) üretmek için tasarlanmış bir siklotron olma özelliği taşıyor.
Rusatom Overseas Lideri Evgeny Pakermanov, “Florodeoksiglukoz haklı olarak ‘yüzyılın molekülü’ olarak isimlendiriliyor. Bu husus, ekseriyetle bilgisayar tomografisi yahut manyetik rezonans (MR) görüntüleme ile beden organlarının ve dokularının pozitron emisyon tomografisi (PET) taramasında kullanılıyor” dedi.
Rosatom, Avrupa’nın en büyük radyofarmasötik fabrikasının inşaatına da başlandı. Bu yeni tesis, kardiyovasküler ve nörodejeneratif sağlıksızlıkların ve kanserlerin teşhis ve tedavisinde çok istek gören hususların Rusya tarafından üretimini artıracak.
Fabrika, Obninsk’te yer alan ve Rosatom’un iştiraki Karpov Fizik ve Kimya Bilimsel Araştırma Enstitüsü’ne NIFHI ilişkin arazi üzerinde inşa ediliyor. Rusya’nın en büyük radyofarmasötik üreticilerinden biri olan NIFHI, çok çeşitli tanısal ve terapötik radyofarmasötikler üzerine temel araştırma ve geliştirme çalışmaları yürütüyor ve radyo kimyasal üretim metotlarını ve süreçlerini güzelleştiriyor. Yeni fabrikanın 2025 yılında işletime alınması planlanıyor. Üretim süreçleri, ilaç üretimine yönelik memleketler arası bir kalite denetim sistemi olan yeterli üretim uygulamaları (GMP) ile büsbütün uyumlu bir formda yürütülecek. Fabrikanın temel atma merasiminde konuşan Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev: “Dünya çapında çok sayıda inşaat işi yapıyoruz ve burada en uygun inşaat teknolojimizi kullanacağız. Bunun da ötesinde, nükleer tıp merkezleri kurma konusunda deneyimliyiz. Örneğin geçtiğimiz yıl, Dmitry Rogachev Pediatrik Hematoloji, Onkoloji ve İmmünoloji Merkezi’nde bu türlü bir tesis inşa ettik” dedi.
Rosatom, 21 üretim sınırına sahip olan fabrikada, onlarca yeni radyofarmasötik ve faal farmasötik husus üretilmesini planlıyor. Bunlar ortasında bilinen ve çok ilgi gören iyot-131, samaryum-153 ve molibden-99 üzere izotopları içeren yer alıyor. Fabrikada ayrıyeten, lütesyum-177, aktinyum-225, radyum-223 ve başka izotoplara dayalı faal radyofarmasötik unsurlar ve ilaçlar da üretilecek.
Rus nükleer şirketi, dünyada lütesyum-177 için kaynak materyal olarak kullanılan iterbiyum-176 ve lütesyum-176 izotoplarının ticari üretimini başlatan birinci şirketler ortasında yer alıyor. Bununla birlikte şirket çalışanları, lütesyum-177 için bir dizi üretim yolu geliştiriyor ve bunları hayata geçiriyor. Ameliyat edilmesi mümkün olmayan tümör ve metastazların tedavisine yönelik gelişmiş, amaçlı radyofarmasötiklerin birçoklarında bu izotop bulunuyor. Lütesyum-177 şu anda Rosatom’a bağlı iki kuruluş tarafından elde ediliyor. Global manada, bu izotopu içeren radyofarmasötiklerin yaklaşık yüzde 30’u, Rus menşeli ham unsurlardan üretiliyor. Aktinyum-225 ise, tıpkı lütesyum-177 üzere, prostat kanseri gibisi, ameliyat edilemeyen metastatik kanserlerin tedavisi için en çok umut veren bir diğer izotop olarak kabul ediliyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
