<
<
<
<
Genel Sağlık

Şah damarı tıkanıklığı

ŞAH DAMARI TIKANIKLIĞI ,

Beynimiz kalp ile birlikte en çok korunan iki organdan bir adedidir. Kafatası üzere sağlam bir yapının içinde bulunur. Kan dolanımı açısından da son derece hassas bir sistem ile beslenir. Bedenimizde pek çok organ kan dolanım sistemi tarafından kan sirkülasyonundaki dağılımı ayarlanır. Kalp ve beyin ise kendi muhtaçlıklarını kendileri ayarlarlar. Yani kana fazla muhtaçlığı olursa kan akımını kendi ayarlar ve arttırır. Bu çok kıymetli bir sigorta sistemidir. Bu damarlar bir daire ve havuz sistemi oluştururlar buna Willis dairesi (poligonu) ismi verilir. Bu yapıyı aşağıda görüyorsunuz. Beyin kan sirkülasyonu önde iki damar (karotis: şah damarı) ve ensede iki damar (vertebral arter) ile sağlanır.

Şah damarı nedir sorusunun karşılığını aşağıdaki fotoğrafta görebilirsiniz. Bu damarlarda bir darlık olduğunda ve kan akımı azaldığında öbür damarlar kendi kan kan akımlarını arttırarak eksikliği tamamlar. Genelde damar tıkanıklığında ön planda olan damarlar şah damarlarıdır. Şah damarı tıkanıklığının en sık sebebi damar sertliğidir Buna ateroskleroz diyoruz. Damar sertliği yahut damar kireçlenmesi denilir. Bu sağlıksızlık genel Kalp Damar Sağlıksızlığının bir modülüdür. Risk faktörleri: 1. Ailede Kalp Damar Sağlıksızlığı 2. Ailede İnme/Felç hikayesi 3. Şeker Sağlıksızlığı 4. Hipertansiyon 5. Yüksek Kolesterol 6. Obezite 7. Sigara 8. Hareketsiz Hayat 9. Çok alkol Tüketimi Şah Damarı Tıkanıklığı Nasıl Olur? Şahdamarında gelişen damar sertliği ya da kireçlenme başka atardamarlarda olduğu üzere misal bir biçimde oluşur. Yağlar, kolesterol ve kalsiyumun damar duvarında birikmesi sonucunda, damarının duvarında bir kireç katmanı (plak) oluşur.

• Bu plak damarın içine yanlışsız büyüyerek çapının daralmasına ve kan akımının azalmasına neden olur. Beyne giden kan akımı gereksinimin altında “iskemi” dediğimiz olay olur.

• Bunun yanında damarın içinde gelişen plak her vakit sert olmaz yumuşak kireç kesimleri kan deveranı ile beyefendisine giderek (emboli) makul bölgeleri tıkayabilir.

• Damarın içinde oluşan pıhtılarda benzeri halde damarları tıkayabilir. Şah damarında oluşan darlıkların EVVELCE SAPTANMASI DEĞERLİDİR. İnme/ felç geçiren sağlıksızların yaklaşık %40’ında sebep bu şahdamarı darlıklarıdır. Ben 65 yaşının üzerindeki şahıslarda kesinlikle yılda ibr defa Şah Damarı ve karın ultrasonu (karın ana damarında genişleme için) yaptırmalarını öneririm. Yaş ile ikisi artmaktadır. Bunu bir defa daha açıklayacağım. Nadiren travmaya daha çok bağlı olan damar yırtılması (diseksiyon), bölgesel ışın tedavisi (radyoterapi) ve birtakım nadir damar sağlıksızlıkları, şah damarında darlığa neden olabilir. Şah damarı darlıkları yahut tıkanıklarının belirtileri

• Şah damarındaki darlık kritik seviyeye gelene kadar net bir belirti vermeyebilir.

• Kâfi kan akımının sağlanamaması yahut damar küçük kireç/ pıhtı atması ile 24 saatten kısa süren ve süreksiz belirti ve şikayetlere “Geçici iskemik atak” ‘’Transient Ischemic Attack (TIA) ismini verilir.

• Bu pıhtı yahut kireç modülleri çapına uygun bir formda damarı ya da damarları tıkayarak belirti verir. Şikayetler ve belirtileri; Kolda, bacakta, yüzde yahut bedenin yarısında

•Uyuşma, karıncalanma

•Kuvvet kaybı

• Felç, dudak kayması, izinin silinmesi

• Bulanık görme ve görme kaybı

• Konuşma güçlüğü/konuşamama

• Lisanda peltekleşmesi, sözcükleri sıralayamama

• Konuşulanları anlayamama

• Baş dönmesi ve/veya istikrar kaybı

• Şuur kaybı Süreksiz iskemik ataklar, “küçük felçlerdir” alarm zili olarak kabul edilir. Sağlıksızların bir kısmı bu durumdan habersiz bile olabilirler. Dudak izinin kaybolduğu yahut dudağın düştüğü durumlar sabah kalktıklarında aile yakınları tarafından saptanabilir. Bu nedenle, 60 yaşından sonra yahut damar sertliği için risk faktörü olan bireylerde Şah Damarı tıkanıklığı için inceleme yapılmalıdır. Buraya bir not daha koyalım. 60 yaşından sonra sağlıksızlarda ek olarak Karın damarında (abdominal aort anevrizması) genişleme olabileceği de akılda tutulmalıdır. Belli yaştan sonra hem şah damarı hem de karın damarı için kolay ultrasonografi tetkikleri yıllık planlanmalıdır. Şah damarı darlığı/ tıkanıklığı tanısı nasıl konulur?

• Doppler ultrasonografi: En kolay tetkiktir. 20 dk. içinde tamamlanır.

• MR ya da BT anjiyografi

• Anjiyografisi (DSA) testleri yapılır. Şah damarı darlıkları Kalp Damar Sağlıksızlıkları içinde yer aldığından bu sağlıksızlar kesinlikle KALP DAMARLARI içinde incelenmelidir. Şah Damarı darlığı saptananların %15-20’sinde Kalp Damarlarında da darlıklar olabilir. Bu nitekim hareket ederek sağlıksızlar Kalp Anjiyosu ile birlikte kısa vakit alan Şah Damarı anjiyosu ile birlikte kıymetlendirilebilir. Tüm damarları görmek kıymetli bir darlığı atlamamak için kıymetlidir. Üstte verilen oran son bir yayında çok daha yüksek %77 oranında bulunmuştur. Sulženko J, Paluszek P, Machnik R, Widimský P, Jarkovský J, Pieniazek P. Prevalence and predictors of coronary artery disease in patients undergoing carotid artery stenting. Coron Artery Dis. 2019 May;30(3):204-210. Şah damarı darlıklarının tedavi sistemleri nelerdir?

•Darlığın %50’yi aşmıyorsa ilaç tedavisi kafidir.

•Risk faktörlerinin denetimi; sağlıklı beslenme, Sigaranın bırakılması, Kan basıncı, kan şekeri ve kolesterol seviyelerinin denetim edilmesi. Pıhtı önleyici ilaçlar; Aspirin ve Plavix (klopidogrel) en çok kullanılanlardır.

•Tedavi için en değerli kriter Şah Damarı Tıkanıklığının Belirti Vermesi ya da Vermemesidir. Bu tedavi için değerli bir kriterdir.

•Salt belirtisi olması da kâfi olmayabilir Difüzyon MR tetkiki ile sağlıksıznın hissetmediği birtakım olaylar tespit edilebilir. Bu durumda sıhhatsiz acile tedavi edilmesi gereken kategoride kıymetlendirilir.

•Darlık %70 ve üzerine çıktığında CERRAHİ düşünülür. Cerrahi yapılmasının, inme/felç geçirme mümkünlüğünü azalttığı bilimsel olarak ispatlanmıştır. • Kabaca Şah Damarı tıkanıklığından derecesine nazaran yılda %3-5.8 civarında felç geçirme riski bulunur. Bu süreçte felç riski var mıdır? Evet vardır lakin biraz evvelki sayılara nazaran daha düşüktür. Yaklaşık %2 seviyesindedir.

•Cerrahi (endarterektomi: kireçli plağın çıkarılması) yahut alternatifi stentleme formülü uygulanabilir.

• Daha düşük dereceli şah damarı tıkanıklıklarında öncelikli olarak Balon Anjiyoplasti daha çok tercih edilir.

• Stentleme daha çok darlık oranı %70’in altında olan ve belirti veren Şah Damarı tıkanıklıklarında uygulanır.

• Şah Damarı tıkanıklıklarında stent uygulamasında vefat oranı cerrahiye nazaran daha yüksek bulunmuştur. Stentlemede %3,6 ve Cerrahide ise % 1.6 olarak bulunmuştur. Günümüzde Avrupa ülkelerin de 2012 yılından sonra stent sayılarında azalma görülmüştür.

İlgili görüntüler;

FELÇ BELİRTİLERİ : https://www.youtube.com/watch?v=k2O19-YwTCY&t=1s

ŞAH DAMAR TIKANIKLIĞI : https://www.youtube.com/watch?v=ditcTQIhaDg&t=167s

ŞAH DAMARI TÜMÖRÜ : https://www.youtube.com/watch?v=pd9Ne0CzG-4&t=3s

Castro-Ferreira R, Freitas A, Sampaio SM, Dias PG, Mansilha A, Teixeira JF, Leite-Moreira A. Early results of carotid endarterectomy versus carotid stenting: Outcomes from a Mediterranean country. Vascular. 2019.

<br>
steroid satın al

Please follow and like us:
Etiketler

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir