Rutinler ve Rutinlerin Hayatımızdaki Yeri
Çocuklar, gelişim süreçleri içerisinde farklı günlük rutinler ile karşı karşıya kalırlar. Konut içerisinde uyku ve yemek yeme üzere bir kadro temel alışkanlıkları tertipli bir biçimde gerçekleştirmek ismine, meskende birtakım rutinlerin olması ehemmiyet arz eder. Çocuklar büyüyüp çekirdek ailenin dışındaki toplumsal ortamlar ile müsabakaya başladıklarında ise toplumsal bir ekip sistem ve kuralları fark etmeye başlar. Okul ile yeni tecrübeler kazanırken takip etmesi beklenen kimi günlük akış örüntüleri ile karşılaşır. Ders vakitleri, teneffüsler ve yemek vakitleri kelam konusu olur. Misal formda yetişkin ömründe da iş ve konut sorumlulukları üzere devamlılık arz eden rutinler hayatın bir modülüdür.
Rutinlere sahip olmak, gün içerisinde makul gereksinimleri aşikâr bir sıralamaya nazaran karşılıyor olmak, çocukların birebir vakitte rahatlamalarına gün içerisindeki belirsizliklerin azalmasına, sonraki aktiflik ve aktivite için daha fazla sabır gösterebilmelerine katkı sağlar. Aksi olması durumunda, her gün farklı saatlerde uyku uyumak, ders çalışma sisteminin olmaması, ailecek geçirilen ortak vaktin belli olmaması, istediği yiyeceği her an tüketebilmesi çocuklar için akıl karıştırıcı bir durum olabilmektedir. Vakit idare marifetleri şimdi gelişmekte olan ve belirsizlik içerisinde kalan çocuk için davranışsal manada sorumluluklarını takip etmek zorlaşırken, duygusal olarak telaş, gerginlik hissetme kelam konusu olabilir. Bu durumlar, sınırsız bir erişime sahip olma dürtüsü ile hareket etme ya da boş vermiş bir tavır ile davranma üzere farklı uçlardaki davranışlara neden olabilir.
Sabah ve akşam rutinleri günlük akışı kolaylaştırırken birebir vakitte çocuklar için planlama ve organize olma marifetlerini güçlendirmekte ve vakit idaresi konusunda bir anlayışa sahip olmalarına katkı sağlamaktadır. Rutinler çocukların yaşlarına nazaran düzenlenmesi gereken bir grup davranış örüntüleridir. Rutinlere örnek vermek gerekirse, “Uyan, ellerini yüzünü yıka, tuvalete gir, kıyafetlerini giy ve konuttan çıkmak üzere okul eşyalarını al.” bir sabah rutini olabilir. Okul dönüşündeki rutinler ise “Eve gelince kıyafetlerini değiştir, dinlen, sağlıklı atıştırmalıklarını tüket ve ödevleri tamamla.” olabilir. Uyumakta zorlanan ya da uyku saati daima ertelemek isteyen çocuklar için birebir vakitte uyku vaktini de sinyalleyen, “Pijamalarını giy, dişlerini fırçala, yatağa gir ve kitap oku.” halinde bir rutin de kullanılabilir.
Rutinlerle ilgili olarak ailecek konuşmak bunu çocuğun yaşına nazaran resme ya da tabloya dökmek çocuğun bu davranış örüntüsünü kazanmasına takviye sağlayabilen etkinliklerdendir.
Rutinler dengeli bir biçimde uyulması gereken lakin yaş ve gelişim devrine bağlı olarak değişebilen, güncellenebilen yapılar olmalıdır. Tıpkı pandemi süreci ile yaşadığımız, meskenin dışındaki toplumsal hayat rutinlerimizin mesken içerisindeki online toplumsal aktivitelerle güncellenmesi ya da 8 yaşındaki bir çocukla 15 yaşındaki bir gencin birebir vakitte uyumuyor olması üzere var olan rutinler, ömür döngüsü ve gelişimsel süreçlere bağlı olarak güncellenmektedir. Unutulmamalıdır ki muhtaçlığa bağlı olan esnemeler ve güncellemeler dışında kazandırmak istediğimiz her rutin, davranış için sabır ve tutarlılık değerlidir.
<br>