Psikoz gerçeklik algısıyla ilgili bir rahasızlık çeşididir. Gerçek olmayan inanışlar, olmayan şeyleri görme ve duyma, gerçek olanla olmayanı ayırt edememe bunlara örnek verilebilir. Bu biçim niyet bozuklukları olduğunda, bireyler onlara çok sıkı bir halde bağlanırlar ve niyet bozukluklarının aksi kanıtlanırsa bile inanmazlar, fikirlerini değiştirmezler. Bu biçim fikirlere sanrı denir. Bu sanrılar genelikle birebir kültürdeki beşerlerle kıyaslanır. Bu çok kıymetlidir zira bir kültüre nazaran alışılmadık olan bir şey öteki kültere ziyadesiyle olağan gelebilir. Bunları ayırt edebilmek için birkaç referans çeşidi vardır
Birinci cins “referans(alınma) sanrısıdır”. Bu sanrı belirtileri kişinin gerçekleşen her olayın bir sebebi olduğuna inanması ve kendisiyle bağdaştırması denebilir. Örneğin şahısta, insanların onun hakkında konuştuğu, daima dedikodusunu yaptığı, gazete haberlerinin kendisinden kelam ettiği formunda inançlar gelişebilir. Etrafında gördüğü her olayı bir ipucu, kendisiyle ya da üzerine takıldığı hususla bağlantılı bir bilinmeyen ileti olarak kıymetlendirir, saklı manalar arar.
İkinci sanrı tipi ise “grandiyoz sanrı” tipidir.Büyüklük hezeyanı olarak da bilinir. Kişinin; kendisinin çok güçlü, çok bilgili, yetenekli olduğuna inanma hezeyanı. İki çeşidi vardır.
Grandiyöz yetenek hezeyanı: özel bir grup güçleri ya da yeteneklerinin olduğuna inanma.
Grandiyoz kimlik hezeyanı ise kendini çok ünlü ve tanınan biri olduğuna inanmadır.
Üçüncü çeşit ise paranoya sanrı çeşididir. Bu sanrı çeşidine sahip beşerler daima paranoylar kuşkularla ilgilidir. Sağlıksızlar bir grup insan tarafından ziyan gördüklerine yahut izlendiklerine inanırlar. Örneğin konutun önündeki bir otomobilin kendisini takip ettiğini ve tehlikede olduğunu düşünürler.
Öbür bir sanrı tipi denetim sanrısıdır. Kişi, öteki bir kişi yahut canlının insanların his ve niyetlerini denetim ettiğine inanır. Örneğin uzaylıların dünyayı denetim ettiğini düşünürler.
Son olarak erotomonik sanrılar: kişi diğerlerinin ona aşık olduğunu düşünür. Bu şahıslar genelde üst düzey varlıklı ya da ünlü insanlardır.
Psikoz teşhisi konmuş beşerler halüsinasyonlar da görebilir. Bunlar yalnızca görsel değil işitsel de olabilir. En fazla karşılaşılan tıp ise işitsel halüsinasyonlardır. Görsel halüsinasyonlarda ani ışık çakması yahut olmayan insanları görme üzere olabilir.
Psikoz sağlıksızlarında bir başka belirti tipi ise davranış ve düşünme bozukluklarıdır. Bunlar kolay bir biçimde gözlemlenebilir. Düşünme bozukluklarını gözlemlemek, davranış bozukluklarına nazaran biraz daha zordur. Belirtileri ise; kişi konuşurken çok bilgi vermez, konuşurken devamlılığı olmaz yahut çok fazla konuşur. Karşılık verirken husustan çok sapar, sorulan soruya karşılık veremeyebilir. Birdenbire susma üzere belirtileri de vardır. Kimi durumlarda sözcükler mana aramaksızın bir ortaya getirilir. Örneğin, “eşşek adam”, “hızlı ev” üzere cümleler söyleyebilirler. Bu cins sağlıksızların, birinci cevaba takılma üzere takıntıları vardır .
Psikozun Epidemiyolojisi
Psikozun görülme sıklığı tüm dünyada birebir sayılır, kültüre ya da topluma nazaran değişim göstermez. İnsidansı 0.35’tir. Ömür uzunluğu sağlıksızlanma riski %0.40-2.70 ortasında değişmektedir. Genelde ergenlik devrinin bitişinde ya da yetişlinlik devrinin başlangıcında başlar. Erkeklerde bayanlardan daha erken yaşlarda görülmektedir.
Psikozun Etiyolojisi
Bireyde psikozu tetikleyen, altta yatan sebeplerde olabilir. Bunlar şizofreni gibisi üzere psikiyatrik durumlar yahut tıbbı durumlar olabilir. Alkol kullanımı ve (LSD) içeren unsurlar, kimi ilaçlarda psikotik belirtilere yol açabilir. Bunlar levodopa yahut virüs önleyici ilaçlar da olabilir.
Psikoz tedavi edilmezse bireyde agresyon, gerginlik ve kaygı üzere hisler gösterebilir. Psikoz belirtileri gösteren şahıslar en kısa vakitte ruhsal tedavi almalıdırlar.Almadıkları takdirde kendileri yahut etraflarındaki beşerler için önemli tehlike olabilecek pozisyona bile gelebilirler.
