Psiko-onkoloji, kanserin ruhsal, toplumsal ve davranışsal taraflarına odaklanan bir sıhhat psikoloji uzmanlığı alanıdır. Kanser sağlıksızlarının ve ailelerinin sağlıksızlık sürecini etkileyebilecek ruhsal, davranışsal ve toplumsal faktörlerin yanı sıra sağlıksızlığın tüm basamaklarında yaşayabilecekleri ruhsal reaksiyonları ele almaktadır.
Kanser sağlıksızlığına verilen genel yansılar
Fizikî
• Yorgunluk yahut uyku sorunları
• Gündelik hayata katılmama ya da eğlenceli aktivitelerden zevk almama/eğlenmeme
Duygusal
• Tasa ve telaş: Bunlar gerilimli durumlara olağan tepkilerdir. Tasanız rahatsız ediyorsa, o vakit bir psikologla onunla başa çıkmanın yolları hakkında konuşmak isteyebilirsiniz.
• Öfke ve kızgınlık: Kanser teşhisi ile öfkeli ve üzgün hissetme alışılmadık değildir ve çok rahatsız edici olabilir.
• Düşük mod/duygudurum: Kanser teşhisi konulduktan sonra yahut tedavi sırasında yahut sonrasında düşük modda hissetmek alışılmadık bir durum değildir. Depresyon, hüzün ve üzüntü hisleri, kalıcı duygudurum/mod düşüklüğü üzere hallerine olumsuz katkıda bulunabilir.
Bilişsel
-
Öz-güvensiz hissetmek
Kanserle duygusal açıdan baş etme yolları/stratejileri
• En yüksek düzeyde enerjik, üretken yahut en âlâ ruh halinizde olmayı beklemeyin. Kendiniz için küçük maksatlar belirleyin ve başardığınız küçük vazifeler için kendinizi kutlayın.
• Niyetlerinizi ve hislerinizi bir günlüğe yazın. Bu ruminasyon ve negatif niyet karmaşasının önlenmesine yardımcı olabilir.
• Meditasyon, kas gevşetme, şuurlu farkındalık (mindfulness) yahut yoga üzere rahatlama tekniklerini öğrenmek yararlı olabilir.
• Öteki zihin temelli problemlerde olduğu üzere sağlıklı bir beden sağlıklı bir zihinle mümkün olduğundan; nizamlı antrenman yapmayı, bol su içmeyi, sigara ve alkolden kaçınmayı unutmayın.
• Öteki beşerlerle konuşun. Hislerinizi size yakın olan beşerlerle paylaşın. Sizin üzere misal durumda olan öbür kanser sağlıksızlarına ulaşın, bilhassa de bu hisleri hissettiğiniz tek kişi olduğunuzu düşünüyorsanız – Lakin unutmayın herkesin sağlıksızlığı ve tedavi biçimi kişiseldir kendine özeldir.
Ne vakit profesyonel yardım almalıyım?
Kanser teşhisini aldığınız andan itibaren psiko-sosyal takviye almanız hem sağlıksızlık sürecini daha âlâ yönetmenize hem de sıhhatsiz yakınlarında ki yıpranma hissesini önemli olarak azaltacaktır. Problemleriniz ve tasalarınızı uzman bir sıhhat psikoloğu yahut bir psiko-onkolog ile konuşmak yardımcı olabilir. Takviye ve bilgi sağlayabilir; kanser teşhisi ile tedavisinden kaynaklanan zorlukları yönetmenize yardımcı olabilirler. Ayrıyeten size rahatlama, gerilim idaresi ve kısır döngüden ibaret fikir yapısıyla nasıl üstesinden gelebileceğinize yönelik pratik başa çıkma hünerlerini öğretebilirler.
Sıhhatsiz yakınları da kendileri için dayanak almalı mı?
Katiyetle evet. Araştırmalar kanser sıhhatsiz yakınlarının sağlıksızlardan daha çok duygusal gereksinim ihtiyacı olduğunu vurgulamaktadır. Ayrıyeten sıhhatsiz yakınlarının kendi bakımlarını ihmal ettikleri için de sağlıksızlık sürecinde yıpranma hisselerinin da bir o kadar fazla olduğunu göstermektedir. OZ Ruhsal Danışmanlık sıhhatsiz yakınlarının beklenen sıkıntılarına empatik bir yol izleyerek takviye vermektedir – Yalnız değilsiniz!
Ruhsal Ölçekler ve Değerlendirmelerin Faydaları
Ruhsal ölçek ve kıymetlendirme, bireyin yalnızca tek bir görüşmede kolaylıkla elde edilemeyen işleyişi hakkında bilgi edinmek için kullanılır. Bu ölçekler davranışsal sıhhat, bağlantılar, tıbbi, kişilik, bilişsel, hafıza, mesleksel yahut akademik bahisler ile bağlı olabilir. Ruhsal ölçekler, bireyin güçlü ve izafî zayıflıkları hakkında bilgi sağlayabilir. Karmaşık problemlerin anlaşılmasına yardımcı olabilir ve bu tıp meselelerin sürdürülmesine katkıda bulunabilecek faktörleri belirleyebilir.
Ruhsal testler, tedavilerin kısalmasına, ruhsal dayanağın planlanmasına danışan ile birlikte amaçlarının oluşturulmasına, olumlu sonuçların elde edilmesine yönelik potansiyel manilerin tanımlanmasına ve vakit içinde ilerlemenin izlenmesine yardımcı olarak genel maliyeti düşürür.
Sıhhat Psikolojisi Ölçeklerinin Yararları Esas:
• Karmaşık teşhis sorularının anlaşılmasına yardımcı olur
• Teşhis meçhul olduğunda yahut muhtemel gelişmekte olan teşhis hakkında telaşlar varsa
(örn. depresyon, anksiyete, uykusuzluk (insomnia) vb.) teşhis koymada destekleyicidir.
• Olası bilişsel ve hafıza sorunlarını belirleyicidir
• Tedavi gayelerini netleştirir
• Sıkıntıların ilaç kullanılsa bile neden hala devam ettiğini anlamalarını sağlar
SIHHAT PSİKOLOJİSİ ÖLÇEKLERİ, DANIŞANLARIN GEREKSİNİMLERİNE ŞU ALANLARDA YANIT VERİR:
• Entelektüel olarak güçlü ve zayıf istikametlerin belirlenmesi
• Duygusal sorunların netleştirilmesi
• Kişilik
• Bilişsel ve Hafıza işlevi
• Altta yatan ruhsal sorunların belirlenmesi
• Odaklanmış tedavi gayelerinde yardım
