Özgüven;yani kendine inanç kavramı bir şeyi yaparken bireyin kendine inanması, “bu işi yapabilirim, üstesinden gelebilirim” diyebilmesidir. Özgüven doğuştan gelen bir his değildir vakitle tesiri artacak ya da azalacak bir histir. Başardığımız işler kendimize olan itimadımızı arttırırken başaramadığımız işlerin sayısı arttıkça vakitle özgüven yitirilebiliriz bu yüzden özgüven değişmez bir kalıp değildir. Çocuğun özgüven gelişiminde ailenin rolü kıymetli yer tutmaktadır. Çocuğa yaşına uygun sorumluluklar verildiğinde, kendi yapabileceği işleri kendisinin yapması için fırsat verildiğinde özgüveni gelişebilmektedir.
Özgüven tabi ki yalnızca ailenin tesirinde değildir fakat çocuğun birinci eğitim aldığı yer olduğundan önde gelen etmenlerdendir. Okul ve öteki bakım verenlerin tıpkı tavrı sergilemesiyle çocuğun özgüveni gelişmektedir. Hayatımızda vaktin kıymetli olduğunu yadsıyamayız bununla birlikte bazen bir yere yetişmemiz, bazen kaldığımız ortamdan çabuk çıkmamız gerekir. Bazen de biz birtakım işleri kendimizin yapması gerektiğini düşünürüz. Örneğin ‘Aman o bilmez o yapamaz.’ demiyor muyuz? ‘ Aman çevreyi kirletir üstüne döker karnını tam doyuramaz’ ayakkabısını ben giydireyim artık işe yetişmem vb. Bunun üzere yüzlerce mazeret içeren cümle söyleyip dururuz. Bazen bir su getirmesini isteriz getirmeyince: ‘Artık büyüdün bir su bile getiremiyorsun’. Öteki bir şey olunca: ‘Sen küçüksün sen bunu yapamazsın’. Çocuklara karşı çelişkili tabirler kullanmamız çocuğun etrafına ve kendisine olan itimat hissini ne kadar tesirler?
Sorumluluk verirken dikkat edilmesi gereken noktalar: – Çocuğun yaşına, bulunduğu gelişim devrine uygun sorumluluklar vermek gerekir. Çocuğun yerine getiremeyeceği sorumluluklar vermek kadar, çocuğun çok kolay yapacağı ve bulunduğu gelişim seviyesine oranla çok kolay olan sorumluluklar vermek gelişimi olumsuz etkileyebilir.
Sorumluluk verirken imkan buldukça seçim yapmasına fırsat vermek gerekir. Emredici olmamaya ve uygun toplumsal sözcükleri kullanmaya dikkat etmek gerekir. Uzun ve anlaşılmaz cümleler kurmamaya ve çocuğun gelişim seviyesine uygun yönergeler vermeye itina göstermek gerekir. Çocuğun sorumluluk almak istediği durumları düzgün değerlendirip hevesini kırmadan sorumluluğu yerine getirmesine yardımcı olmak gerekir. Çocuğun üzerine aldığı sorumluluğu yerine getirebilmesi için cesaretlendirmek gerekir. Sorumlu formda davrandığı durumlarda desteklemek ve ödüllendirmek gerekir. Çocuğun yaşıyla gerçek orantılı olarak sorumlulukları arttırılmalıdır.
ÇOCUKLARIN 2 VE 4 YAŞ Ortası ALABILECEKLERI SORUMLULUKLAR
-
Sofrada tek başına yemeğini yemek.
-
Tek başına uyumak.
-
El – yüz paklığını yapabilmek.
-
Dişlerini fırçalamak, Yardımla giyinmek ve soyunmak.
-
Kirli kıyafetlerini sepete atmak.
-
Kıyafet seçimi, hazırlanacak yemek, gezmeye gidilecek yer üzere hususlarda karar sürecine katılmak.
-
Oyun oynarken nerede olacağı, Oyuncaklarını korumak.
-
Kitap, mecmua ve gazeteleri yerine kaldırmak,
-
Anne babaların kolay getir götür işlerini yapmak.
-
TV, radyo üzere kolay elektronik eşyaları açıp kapamak.
-
Alışveriş dönüşü gereçlerin yerleştirilmesine yardımcı olmak.
-
Alçak raflara hafif ve kırılmayacak gereçleri yerleştirmek.
-
Yemek masasına peçete ve kırılmayacak gereçleri koymak.
-
Çöpü dışarı çıkarmak
-
Oyuncaklarını toplamak.
BIR ŞEYLERI BAŞARDıĞıNı GÖRMEK ONLARI DA MEMNUN EDECEKTIR…
Çocukların 5 yaşında alabilecekleri sorumluluklar
-
Eşyalarına düzgün bakmak,
-
Pak kıyafetlerini çekmeceye yada dolaba yerleştirmek,
-
Üzerinden çıkardığı kıyafetleri katlayabilmek ve dolabına kaldırmak,
-
Telefona gerektiği formda karşılık vermek,
-
Saçlarını taramak,
-
Yemeğini yedikten sonra tabağını kaldırmak,
-
Kolay yiyeceklerin hazırlanmasına yardım etmek,
-
Oyuncaklarını toplamak
Çocukların 6 yaşında alabilecekleri sorumluluklar
-
Tek başına giyinip soyunmak,
-
Sofranın hazırlanmasına ve toplanmasına yardım etmek,
-
Ezkaza döktüklerini toplamak,
-
Konutun toplanmasına yardım etmek,
-
Çiçekleri sulamak,
-
Zerzevatları yıkamak,
-
Kendi ayakkabılarını bağlamak,
-
Kendi ayakkabılarının paklığını yapmak,
-
Meskenden çıkarken muslukları ve ışıkları denetim etmek, açıksa kapatmak
Gelişimdeki sırayı incelersek en son gelişen kas kümesi ince motor kaslardır. Ayakkabı bağcıklarını bağlamak için ince motor kasların gelişmesi gerekir. Çocuk 5 -6 yaşlarına gelince ayakkabı bağlarını kendisinin bağlaması için ona müsaade verin. Şayet çocuk zorluk çekiyorsa ona biraz vakit tanıyın hala yapmak istediğini yapamıyorsa destekleyici tabirler kullanarak yardımcı olmaya çalışın gerekiyorsa ayakkabısının bağlarını birlikte bağlayın. Sizin için değersiz görünen bir şey olarak görülse de unutmayın çocuğunuz için çok kıymetli olabilir. Unutmayalım ki çocuğunuz kişiliğinin temellerini 0-6 yaş ortasında kazanır. Şayet bu devirde onu bir birey olarak kabul ederseniz ilerleyen yıllarda sağlam bir karaktere sahip olacaktır. İlerleyen yaşantısında çocuğunuz kendine itimadı olan özgürce karar verebilen ve sorumluluk alabilen bir birey olabilir
Değerli olan çocuğumuza yardımcı olmak değil; onun yapabileceği işleri ona bırakmak yapamadığı işlerde ona yardımcı olmaktır. Yapabileceği işlerin altından kalkabiliyorsa çocuk bu türlü bir rahatlık sağlamışsa ona ebeveyn çocuk kendine güvenecektir.
Çocuğunuzu bir birey olarak görün ve ona o denli davranın geliştiremez. Çocuğa yapabileceği işleri yaptırmalıyız: elbise giyinmesine, yemek yemesine, oyuncaklarını toplamasına müsaade vermeliyiz. Yanlış yaparsa öncelikle bizlerde kabul etmeliyiz ki; bundan daha olağan bir durum yok. Yanlış yaptığında kızmadan, sabırla ” bak anneciğim, ablacığım, bababacığım vs.. bunu bu türlü yapsak daha güzel olur” deyip meseleye değil çocuğun şuurunu, tahlile odaklamış oluyoruz. Teşekkür etmeliyiz, özür dilemeliyiz, hürmet duymalıyız uyuduğunda sessiz olmalıyız, saymalıyız, sevmeliyiz… Bu durumda çocuk “Ben bir bireyim” şuurunda yetişir. Değersizim isimli makûs niyet tohumları bilinçaltı tarlasına ekilmemiş olur.Çocuklar kendilerine biraz güvenildiği hissini taşırlarsa lakin yaptıklarının daha güzelini yapabilirler.
