Otizm Spektrum Bozukluğu doğuştan gelen ya da ömrün birinci 2-3 yılında ortaya çıkan nörogelişimsel bir bozukluktur. Birtakım genlerde oluşan mutasyonlar sonucunda meydana geldiği düşünülmekte ve bununla ilgili araştırmalara devam edilmektedir.
Otizm Spektrum Bozukluğu 5 temel alanda yaşanan yetersizlik ya da bozukluklarla kendini göstermektedir. Bu alanlar;
-İletişim
-Sosyal etkileşim
-Bilişsel gelişim
-Duygusal gelişim
-Sınırlı ilgi ve etkinlikler
Otizmli bireylerin bağlantı hünerlerinde yetersizlik gözlenebilmektedir. Birtakım otizmli bireyler hiç bağlantı kurmazken kimileri tesirli irtibat kurmakta yetersiz kalabilmektedir. Kimi otizmli bireylerin konuşmalarında bariz derecede gerilik tespit edilebilir. Otizmli bireylerde yaygın olarak gözlenen irtibat ve konuşma özellikleri şu haldedir:
-Ekolali (tekrarlayan konuşma),
-Monoton / tekdüze ses tonu,
-Jest ve mimik kullanımında yetersizlik,
-Soyut tabirler ve mecazları anlamada ve kullanmada yetersizlik,
-Alıcı lisan ve söz edici lisan hünerlerinde yetersizlik.
Otizmli bireyler toplumsal etkileşim hünerlerinde de gerilik gösterebilmektedir. Yaygın olarak aşağıdaki özellikler gözlenmektedir:
-Kendi ismine reaksiyon vermede zahmet,
-Diğerlerinin yüz tabirlerini anlamada zahmet,
-Yeterli göz kontağı kuramama,
-Ortak dikkat geliştirmede zahmet,
-Diğerlerinin his ve niyetlerini, beden lisanlarını ve yüz tabirlerini anlamada yetersizlik,
-Oyun oynama hünerlerinde yetersizlik,
-Akranlar ile etkileşim kurmada zahmet.
Otizmli bireyler hudutlu ilgi ve aktiflik özellikleri de sergilemektedir. Bu alanda yaygın olarak sergiledikleri özellikler şu biçimde sıralanmaktadır:
-Tekrarlayan biçimde el sallama, sallanma, anlamsız sesler çıkarma,
-Dönen objelere ilgi duyma,
-Rutinlere bağlılık,
-Rutinleri bozulduğunda davranış sorunları sergileme.
Otizmli bireylerde sıklıkla gözlenen duyusal özellikler de şu halde sıralanmaktadır:
-Belli ses, koku ya da dokulara karşı çok hassasiyet ya da tepkisizlik,
-Uyaranlara beklenmedik yansılar verme yahut hiç reaksiyon vermeme.
Otizmli bireylerin bilişsel özellikleri de farklılık gösterebilmektedir. Yapılan araştırmalar otizmli bireylerin yaklaşık olarak %46’sının olağan ve daha üst seviye zekaya sahip olduğu tespit edilmiştir. Yaygın olarak gözlenen bilişsel özellikleri şu halde sıralanabilir:
-Taklit hünerlerinde yetersizlik,
-Bilgiyi sürece, tahlil etme, düzenleme hünerlerinde yetersizlik,
-Sözcük dağarcığında yetersizlik,
-Öğrenilen bilgileri genellemede zahmet,
-Farklı gelişim alanlarında değişken performans,
-Problem çözme hünerlerinde yetersizlik.
Kimi otizmli bireylerde ise sıra dışı marifetler de gözlenebilmektedir. Örneğin; rehberdeki bütün telefon ezberleyebilmek, bütün ülkelerin bayraklarını ezberleyebilmek, üst seviye sanatsal marifetlere sahip olmak üzere sıralanabilir.
Bütün bu özellikler tanılama basamağında kıymetlendirilmektedir. Alanında uzman Çocuk Ruh Sıhhati Sağlıksızlıkları hekiminden (Çocuk ve Ergen Psikiyatr) teşhis alındıktan sonra olabildiğince erken ve ağır bir eğitime başlanmalıdır. Erken ve ağır eğitim müdahalesiyle otizmin belirtileri denetim altına alınabilmekte, gelişim sağlanabilmekte, kayda bedel ilerleme görülmektedir. Hatta birtakım otizmli çocukların süreç sonrasında akranlarından gelişimsel olarak bir farkı kalmadıkları da gözlenmektedir.
Bu süreçte ebeveynlerin de ruhsal takviyeye muhtaçlığı olabilmektedir. Bu türlü ağır bir eğitim temposunda ebeveynler vakit zaman yıpranabilmekte ve hayat kaliteleri düşüş gösterebilmektedir. Bilhassa davranış sorunları sergileyen bir otizmli bireye sahip olan aileler baş etme hünerlerinde yetersizlik yaşayabilmekte ve etkisiz tekniklere başvurabilmektedir. Bunun önüne geçmede sistemli halde alınan uzman takviyesinin epey tesirli sonuçlar ortaya koyduğu gözlenmektedir.
