Olağan Doğum Seyri
Heyecanlar doğum günü yaklaştıkça artmaya başlar ve doğumun birinci işaretleri ile birlikte doruğa ulaşıp her şey sona erdikten sonra anne ve babanın dünyadaki en kıymetli yapıtları olan bebek kucağa alındığında ise yaşanan bütün külfetler, çekilen bütün ağrılar yerini huzur ve mutluluğa bırakır.
Olağan doğum; 40. gebelik haftasını doldurmuş olan bir bebeğin rahim dışına zarlar ve plasentası ile birlikte atılmasını söz eder. Beşerde gebelik ortalama 280 gün sürmektedir, fakat tüm gebeliklerin yalnızca % 5 kadarı beklenen günde sona erer. Hamile bayanların büyük bir kısmı ise beklenen doğum tarihi civarındaki bir hafta evvel ve sonrasını içeren 15 günlük periyotta ağrıları başlar ve doğurur.
Anne adayının sancı olarak algıladığı nizamlı rahim kasılmalarının ortaya çıkması ile başlayan müddete de “eylem-travay” ismi verilir.
Bir gebeliğin olağan yoldan doğumla sonlanabilmesi, denetimi büsbütün bizim elimizde olmayabilen üç ana faktöre bağlıdır. Bunlar;
rahme bağlı güçler (rahim kasılmaları),
bebeğe bağlı-yolcu(bebek)
annenin kemik çatısına bağlı-yol (kemik yapı)
DOĞUMDA AĞRI / SANCILAR
Doğumun olabilmesi için rahim açılabilmesi için sistemli aralıklarla kasılmalıdır ve bu kasılmaların karşısında rahim ağzının açılmasına mani bir durum olmamalıdır. Rahim açıldıktan sonra devam eden kasılmalar bebeği rahim dışına itecektir. Bu itmenin sağlanması için bebek uygun durumda olmalı ve tekrar önünde bir mahzur bulunmamalıdır. Olağan doğumun gerçekleşebilmesi için son olarak, bebeğin geçeceği yol ile yolcu (bebek) ortasında bir uyumsuzluk kelam konusu olmamalıdır. Bebeğin olağandan iri yahut yolun olağandan dar olması doğumun olağan gidişatını engelleyecektir.
Genelde doğumun yaklaştığının birinci belirtileri sistemsiz kasılmalar ve halk ortasında “nişan gelmesi” olarak anılan durumdur. Rahim ağzı tüm gebelik boyunca sümüksü bir tıkaçla kapalıdır. Bu tıkaç bebeği dış etkenlere karşı korur. Doğum hareketinin başlamasından çabucak evvel rahim ağzında hafif bir açılma olur ve bu tıkaç kanlı bir akıntı halinde beden dışına atılır.Az ölçüdedir ve doğumun yaklaştığını gösterse de zamanlamayı buna bakarak anlamak her vakit mümkün değildir. Tekrar doğumun erken belirtilerinden biri de sistemsiz rahim kasılmalarıdır. Kişi bu kasılmaları ağrı olarak algılar. Yalancı doğum sancıları ismi verilen bu kasılmalar dinlenmekle geçer ve ekseriyetle şiddeti vakitle artmaz.
Suyun gelmesi doğumun bir öteki belirtisi olup genelde zarlar açıldıktan sonra 12-24 saat içinde hareket bizatihi başlar. Bazen doğum aksiyonunu yapay sancı ile desteklemek gerekebilir. Yalancı doğum sancıları sistemsiz aralıklarla gidip gelen, müddeti kısa (15-20 saniye) olan ve hafif ağrılar iken gerçek doğum sancıları ise daha tertipli aralıklarla gidip gelen, şiddeti gitgide artan ve ortaları kısalan, istirahatle geçmeyen, 45-60 saniye kadar süren, rahimde açılma ve silinmeye neden olan ağrılardır.
Gerçek doğum sancıları:
Kasılmalar tertipli olarak tekrarlar ve kasılma ortaları sıklaşarak 2-4 dakikada teğe düşer.
Kasılmaların şiddeti gitgide artar 45-60 saniye sürer. İstirahat etmekle ve vakitle geçmez tersine siddeti ve sıklığı giderek artar. Rahim ağzında yumuşama ve açılmaya sebep olur.
Yalancı doğum sancıları:
Kasılmalar sistemsiz aralıklarla olur, ortaları uzundur ve nizamlı tekrarlama olmaz, kasılmaların şiddeti tıpkı kalır, gelip süreksiz ağrılardır.Kasılmalar birden fazla kere dinlenmekle geçer ve rahim ağzında açılmaya neden olmaz.Doğum bazen sancılar hiç başlamadan amnion zarının yırtılması sonucunda amnion suyunun gelmesiyle de başlayabilir. Amnion sıvısı rahim içindeki bebeğin beslenmesi yanında bebeği dış travmalardan ve enfeksiyonlardan koruyan kıymetli bir içeriktir. Amnion zarının yırtılması sonucu suyun gelmesi ile hem bebek hem de anne adayı şayet doğum gecikirse enfeksiyonlara maruz kalabilecektir. Çoklukla suların gelmesinden sonra birinci 12 saat içinde sancılar resen başlar. Bu süreç uzamasına karşın doğum aksiyonu başlamıyorsa, bebek ve annede enfeksiyon riski arttığından ötürü doğumun yapay olarak indüksiyon (serumla yapay sancı) ile başlatılması uygun olacaktır.
Doğumun üç temel evresi vardır:
I. Evre; rahim ağzında açılmaya neden olacak güçteki kasılmaların başlamasıyla rahim ağzının tam açılmasına (10 cm) kadar geçen süreçtir. Bu evrede servikal açıklığın artması ile birlikte bebeğin başı da içeride kimi hareketleri yaparak aşağıya inmektedir.
II. Evre; tam açık olan rahim ağzından durumundan bebeğin büsbütün doğmasına kadar geçen süreci tabir eder.
III. Evre; bebeğin büsbütün doğması ile plasenta ve eklerinin bütünü ile atılmasına kadar geçen süreçtir. Bu evre sonucunda doğum sonuçlanmış olur. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte doğumda plasentanın çıkmasından çabucak sonra annede titreme nöbeti görülür. Bu önemli bir durum değildir ve bir mühlet sonra bizatihi geçer.
Doğum hangi sistemle gerçekleşir?
Doğumu başlatan faktörlerin ne olduğu, anne bedeninin bebeğin olgunlaştığını anlamasını ve sancıları başlatarak doğumu gerçekleştiren etkenlerin hangileri olduğu günümüzde hala daha tam olarak anlaşılmış değildir. Bu bahiste çok çeşitli teoriler olmasına karşın doğum olayı hala daha gizemini korumaktadır. Doğumu başlatan sistemin ne olduğu tam olarak bilinmese de rahim kasılmalarının hangi sistem ve hormonlardan etkilendiği kısmen bilinmektedir. Rahim kasılmaları beynin hipofiz bezinden salgılanan “oksitosin” isimli hormon tarafından sağlanır. Ayrıyeten yeniden bedende “prostaglandin” ismi verilen kimi unsurların konsantrasyonundaki değişimler kasılmaları tetikleyebilir. Bu sistemlerin bilinmesi bize rahim kasılmalarını başlatma ya da durdurma talihi tanır.
Doğum için ne vakit hekiminize haber vermek ya da sağlıksızneye başvurmak gereklidir?
Doğuma üstte söz edildiği üzere ağrılar sıklaşıp şiddeti arttığı vakit gidilmelidir. Gerçek doğum sancıları başladığı vakit hamile bunu başkalarından farklı olduğunu algılayabilir.
Ağrıların başlamasıyla sümük üzere bir az bir ölçü kanlı akıntının olması (“nişan”) doğumun habercisidir. Bazen ise hiç doğum sancıları başlamadan amniyon suyu gelebilir. Suyun gelmesi hafif hafif lakin daima halde olabileceği üzere birden bacakları ıslatır biçimde da olabilir. Bu durumda da acil olarak hekiminizi arayınız. Kanama gebelik müddetince riskli bir durumdur. Her türlü kanama dikkatlice değerlendirilmelidir. Az yahut çok kanamanın olması doğumun habercisi olmakla birlikte gebelikle ilgili bir sorunu de tabir edebilir. Bebeğin hareketlerinde azalma hissedilmesi durumunda da doktora ve sağlıksızneye başvurulmalıdır. Bu da bebeğin zahmete girdiğinin işareti olabilir. Bu durumda çoklukla NST çekilerek ve ultrason değerlendirmesi yapılarak karar verilir.
