Anne baba olduktan sonra heyecan dolu birincilerden birini yaşıyor bir çok aile bugünlerde.
Çocuklarını birinci sefer kreş, anaokulu yahut ilkokul kapısına götürürken heyecanla atan minik kalbi
kim bilir hangi hislerle çarpıyordur diye düşünmekte anne babalar. Sanki öğretmenini sevecek
mi? Arkadaşları olacak mı? Derslerinde başarılı olacak mı? Diye çocuğumuzun ne hissettiğini ne
düşündüğünü iddia etmeye çalışırken bir taraftan tüm bu konunun aslında kendi tasamız
olduğunun farkına varmayabiliyoruz kimi vakit.. zira çocuk yalnızlık yahut dışlanmak nedir
bilmez.. öğretmenini sevmemenin tahminen de onu ömür uzunluğu eğitim hayatından soğutacağını bilmez.
Bunu ona farkettiren biz yetişkinleriz. Meğer tüm bu aksiliklerden sıyrılıp ona yaşabileceği
durumlarda duygusal dayanak verirsek muhtemel tüm zorlukları rahatlıkla aşabilecek ve yoluna devam
edebilecektir. Unutmayın ki çocuğun birinci öğretmeni anne babasıdır. Ve çocuklar problemlerle başetme
hünerlerini anne babalarından aldıkları duygusal ve davranışsal reaksiyonlarla geliştirirler. Sıkıntılarla
başedebilme hüneri çocuğun gelişmekte olan karakterinin bir uzantısıdır birebir vakitte… bu
yazıda anne babaların çocuklarının okula başlama sürecine dair kaygılarını ele almak istedim.
Öncelikle okula başlama süreci. Bu bahiste birçok yazı var birçok da teklif… çocuğu nasıl okula
alıştırırız? Salya sümük ağlayan onlarca çocuk. Dönüp ardını gitse vicdanı elvermeyen, kalsa
öğretmenden azar işitecek onlarca anne babalar. Aslında problem bu çocuk nasıl susacak (okula
alışacak) değil bu yazının emeli da anne babalara küçük pratik bilgiler vermek değil. Problem bu
çocuk neden ağlıyor? Pekala sorun nerde başlıyor? Yanıt şu: sorun okul kapısında başlamıyor. Çok
müdahale edilmiş çocuklar, her işleri etrafındakiler tarafından yapılmış çocuklar okul kapısından
içeri kendi başına nasıl gireceğini bilemiyorlar. Daha yatağını ayıramamış çocuktan tek başına
koskoca binaya girip ders almasını istiyoruz. İşte bu noktada ayrılık telaşı üzere gözlemlenen
yardım çığlıkları başlıyor. Çocuklarımızı büyütürken biraz daha yürekli olmamız gerekiyor. Evvel
kendi başına çocuk ne kadarını yapabilir gözlemlemek değerli. Tabi ki beklentimiz çocuğun
gelişimi ile paralel olmalı. Çocuğun içinde bulunduğu süreç gündemdeki bahis ile başaçıkabilecek
düzeyde mi sakince değerlendirilmeli. Karşılaştırma yapılmamalı. Sonrasında yapabildiği noktaya
kadar izleyip ‘yapmaya hazır olmadığı kadarında’ ona takviye olmalı. Bakın burada yapamadığı
demiyorum zira bir vakit sonra yapabilecektir muhtemelen. Yalnızca yapmaya hazır değildir.
Nasıl takviye olmalı işin sırrı burada başlıyor. Çocuklar birinci kez yaşayacağı şeylerde bilinmezliğin
verdiği heyecanla farklı yansılar gösterebilirler. Beyin de zira birebir yansıyı veriyor. Daha doğrusu
beyin evvelden yaşadığı olaylarla tekrar karşılaştığında daha sakin reaksiyon verebiliyor. Bu nedenle
çocuğu ne ile karşılaşabileceğine dair hazırlamalı. Ben burda ona öykü anlatmaktansa onun en
çok neyi merak ettiğini sorardım. Buradan yola çıkmak çocuk için daha sağlıklı olacaktır.
Devamındaysa nasıl hayal ettiğini öğrenebilirsiniz. Bakalım hayalleri ve gerçekler birbirine yakın
mı? Zira yetişkinde olduğu üzere gerçekler ve mefkureler ortasında bir farklılık varsa ve bu farklılık
ulaşılmazsa kişi depresyona giriyor. Çocuk bu durumda çabucak depresyona girmeyebilir. Fakat
hayal kırıklığı yaşaması olasıdır ve mutsuz olabilir. Ve böylece çocuğa muhtemelen
geçirebileceği bir günü örnek anlatılabilir. Ve en kıymetlisi takip. Günün nasıl geçti? Bu soru akşam
saatlerinde çocuğa farklı yollarla sorulabilir aslında… asıl öğrenmek istediğimiz kaç sayfa ödevi
olduğu değildir zira. Okulda ne yaşadı? Bir çok vakit da hiçbirşey yaşamamış olabilir ki
temennimiz bu tarafta. Fakat benim danışanlarıma önerdiğim bir husus var. anne babaların bu
soruyu her gün sormalarını isterim ben. Hiçbir sorun olmadan geçebilir günler, aylar tahminen de
yıllar.. lakin bir gün sahiden bir sorun oluşursa anne baba olarak çocuğunuzda minimal de olsa
bir farklılık sezeceksiniz. Hergün rutin olan reaksiyondan farklı bir reaksiyon verecektir kesinlikle. İşte tahminen
de çocuğunuzun anlatmaya çekindiği ya da korktuğu, ya da çözemediği o mevzuyu yakalamış
olursunuz. Tekrar tabiki çocuğun üzerine atlamıyoruz panter üzere. İzlemeye alın. ‘monitoring’ yani
izleme ebeveynlikte çok kıymetli bir kavramdır. Ve buradaki gayemiz çocuğun kendi yapabildiği
noktaya kadar olan kısmı çözmesine müsaade etmek; hazır/yetersiz olduğu noktada ona takviye
çıkmak.
Bu yazının içinde bu çocuk nasıl susacak teklifleri bulamayacağınızı söylemiştim. Maksadım çocuğu
ağlatmamak esasen. Özetle çocuğun kişiselliğini hissetmesi kıymetli. Kendi yapabildiği işlerini
kendisi tamamlamalı, organize olmalı, plan yapmalı, uygulamalı. Kendi aslında bir güce sahip
olduğunu keşfetmeli ve ona bu fırsat verilmeli. İşte bu noktada bir öteki yazının konusu olacak
olan ‘özgüvenli çocuk’ yetiştirmiş oluyorsunuz. Ve özgüveni olan çocuk okula başlarken ağlamaz.
Memnun bir okul hayatı dilerim
