Sağlıklı çocuklar için beklenmekte olan bir kadro fizikî ve motor gelişim süreçleri vardır. Okul öncesi ruhsal ve toplumsal gelişim açısından “kritiktir.” (Bierman,1987).Bunun yanında çok sıklıkla göz arkası edilebilecek olan ruhsal gelişimin de bu süreçte kıymeti büyüktür. Ruhsal ve toplumsal gelişimin birbirine epey bağlı olduğu düşünülürken, çocuğun gelişimindeki ruhsal etkenler üzerinde biyolojik olgunlaşma ve etraf faktörleri de birebir oranda tesirlidir.
Bebeklikten 6 yaşa kadar mühlet gelen temel gelişim sürecinde temel husus çocuğun insiyatif elde etme uğraşıdır. Bu sebeple de çocuk ve aile ortasında yaşanan temel çatışma konusu çoklukla çocuğun “evi yönetme ve hükmetmesi” halinde gözlemlenmektedir. Okul öncesi periyotta ben merkezci niyet temel olurken ; çocuğun dikkat ve odağı ebeveyn üzerindedir. Okul öncesi periyot, çocuğun gelişiminde hızlı değişikliklerin olduğu bir devirdir. Bilişsel ve toplumsal hünerlerin temeli bu devirde atılır. Çocuğun lisan hünerlerinde, dikkat, bellek ve kendini denetim alanlarında da değerli ilerlemeler görülmektedir.
Uzmanlar tarafından” altın pahasındaki yıllar”, olarak bedellendirilen okul öncesi periyot anne-babalar için bazen çok eğlenceli ve sürprizli, bazen adeta ergenlik devrini yansıtan çatışmaların sıklıkla yaşandığı, zorlayıcı bir devir biçiminde yaşanabilmektedir. Ağır bağımsızlık dileği bu devirde hayli sık gözlemlenmektedir. Nitekim müsaade vererek bağımsızlığı gözetmek ve güvenliğini etkileyebilecek durumlara rağmen hudut koymak gelişim takviyesi açısından gereklidir. Ağır bir günün akabinde ona sarılmak istediğinizde oyunundan kopmak ya da kendi dünyasından çıkabilmek onun için kolay olmamaktadır. Kimi durumlarda birtakım şeyler konusunda çocuklar kendilerini sorumlu hissedebilirler. Bu ben merkezci niyet yapısından kaynaklıdır. Örneğin: Anne babam benim yüzümden mi tartıştı vb.
Çocuklar okul öncesi devirde hislerinin esiri olurlar ve rastgele bir bahiste sabırsız davranırlar,farklı hisleri ayırt edebilseler de, bu hisler üzerinde denetimleri hayli azdır. İsteklerini erteleme, dürtü denetimi gelişmemiştir; bir şeyi istiyorsa o çabucak olmalıdır, yoksa gözü bazen hakikaten hiç bir şeyi görmemektedir. Hisler bu periyotta ekseriyetle ,söze değil aksiyona dökülür. (vurma, ısırma, atma). 4 yaşta ve sonrasında gelişen beyin aktiviteleri sayesinde sözel tabir, oto denetim maharetleri oturmaya başlar, çocuk duygusal patlamalarla bunların sonucunda gelişebilecek negatif olaylar ortasında alaka ve empati kurmaya başlar .
YAŞ KÜMELERİ VE GENEL ÖZELLİKLERİ:
4 YAŞ:
Çocuğun kavrama gücü gelişmiştir. Karşı gelme ve kaba üslub bu periyoda hakim olurken, oyunlarda sıklıkla hengame,tekme atma,tükürme yüksek sesle ağlama,gülme periyodun esas özellikleridir.
5 YAŞ:
Kendine yeten ,sosyal ve uyumlu hale gelen çocuk huysuzluk periyodunu geride bırakmıştır.İnsan alakalarının güçlenmesiyle görünümü farklılaşmıştır.Dil hüneri epey güçlüdür.Annesi onun için dünyanın merkezidir.Uzun cümleler kurar ,çok konuşur.Bu devir genelde yorgunluğun hırçınlığa dönüştüğü ve sevilip sevilmediğine dair çocuğun sorgulamaya girdiği bir devirdir.
6 YAŞ:
Tembel ve kararsızdır.Bu periyotta ferdi oyunlar küme oyunlarına dönmeye başlamıştır. Hareketlilik artarken ,başarı ve başarısızlık hisleri ortasında gidip gelmeler sıklıkla yaşanmaktadır. Sorumluluklar artar, dikkat mühleti uzar ,en düzgün olmak çocuk için çok kıymetlidir.
