Öfke, insanların çatışmaları fark edip çözmelerine yardımcı olur ve görmezlikten gelinen farklılıkların kendini hissettirmesini sağlar. Öfkeli olmak ve bunu vakit zaman göstermek olağandışı değildir. Lakin, çok sık öfkelenen bir çocuğunuz varsa, 6 yaşından büyük olduğu halde tertipli olarak hudut krizleri geçiriyorsa ya da öfkesi ziyadesiyle ağır ve saldırgansa bu kısmı okuyun.
Bebekler öfkelerini, ağlayarak, kollarını sallayarak, bacaklarıyla tekme atarak lisana getirirler. 18 ay civarında birçok çocuk öfkelenince hudut nöbetleri geçirir. Bu nöbetler ikinci yılın sonunda doruğa ulaşır, üçüncü yıldan sonra azalır. Bunun nedeni üç yaş civarında çocukların isteklerini elde etmede lisanın daha tesirli bir araç olduğunu fark etmeleridir.
Okulda öfke, akademik zahmetlere yönelik bir reaksiyon olabilir. Kimi çocukların toplumsal rollerini tanımlamak için kullandığı bir saldırganlık çeşidinin işareti de olabilir. Öfkeli tehdit ve meydan okumalar kimin daha çetin olduğunu belirlemeye yardım eder.
Motamot yetişkinler üzere, kimi çocuklar da başkalarından daha kolay öfkelenirler. Yüksek seviyedeki buhar basıncını içinde taşıyan bir düdüklü tencere üzere olan bu çocukların patlaması için çok az bir provokasyon ya da zorlanma yetecektir. Kimi çocuklar ise şimdi öfkelerini yönlendirmek için gerekli marifetleri edinememiş olabilirler. Birtakım çocukların öfkesi de hayatlarındaki önemli olaylara reaksiyon olabilir.
Her üç durumda da çocuğun, çocuğun niçin öfkeli olduğunu bilmesinin yanı sıra, öfkesini uygun biçimlerde nasıl yönlendireceğini de bilmesi gerekir. Bu yeteneğe sahip olmayan ya da öğrenmeyen çocuklar arkadaş edinmede zahmet çekebilir ve öbür çocukların kolay kolay kızdırıp ağlattığı amaçlar haline gelebilir.
Ne Vakit İlgilenilmeli?
Şayet çocuk öfkesini diğerlerine yönelik fizikî taarruzlara dönüşürse bunun üzerinde durulmalıdır. Ayrıyeten aşağıda sıralananlar çocuğa uyuyorsa dikkatli olunmalıdır.
* Sık sık öfkeleniyor, her gün sınıf arkadaşlarıyla tartışıyorsa
*Aynı yaştaki başka çocuklara nazaran daha ağır olarak öfkeleniyorsa, sık sık
ağlayıp diğerlerine vuruyorsa, yanlış yaptığında ya da zorlandığında kağıdı
buruşturup atıyorsa.
*Öğretmenin sakinleştirici uğraşlarına karşılık vermiyor yahut bağırarak onu itiyorsa.
*Yaşamın her alanında öfkelenecek bir şey buluyor ve belirli bir kişi ya da olay
nedeniyle değil, genel olarak kendini öfkeli hissediyorsa.
*Olaylarla baş etme usullerinde değerli değişiklikler görüyorsanız, örneğin daha evvel hiç sıkılmadığı şeylere öfkelenmeye başlamışsa.
Nasıl Yardım Edilebilir?
Öfkesiyle baş edemeyen bir çocuğa yardım ederken birinci vazifeniz, niçin öfkeli olduğunu anlamak ve (bunun farkında değilse) onun da anlamasını sağlamaktır. Bu da dinlemeyi bilmek demektir. Öfkeli çocuklar açık, sakin, anlayışlı ve kendini anlayacak yetişkinlere gereksinim duyarlar. Onu öfkelendiği için azarlamanız yahut kendinize kızmanız, öfkesini nasıl söz edeceği ve nasıl sakin olacağı konusunda ona fikir vermez.
Çocuğun sakin olduğu bir anda , onu neyin bu kadar öfkelendirdiğini sorarak, iç dünyasında hissettiği bir his yahut kendisine söylenen bir şey ise (alay edilme gibi) bunu farketmesini sağlayarak öfkesinin kaynağına inebilirsiniz. Birtakım çocuklar, bilhassa ergenlik öfkeleri hakkında konuşmak istemeyebilirler. Bu durumda ne yapmaya çalıştığınızı açıklamak yerine uzman yardımı isteyiniz.
Öfkeli bir çocukla çalışmanın asıl amacı; kendi kırgınlık hislerine yada diğerlerinin sataşmalarına vereceği yansılarda her vakit seçim bahtının olduğunu ona göstermektir.Bağırmayı, vurmayı, öfke nöbetleri geçirmeyi seçebilir yada öğretmenine ve arkadaşına neler hissettiğini söylemeyi tercih edebilir. Bu hususta onu hangi aksiyonun yeterli sonuç doğuracağını düşünmeye teşvik edin.
Ayrıyeten, aşağıdaki davranışlarla öfkesini denetim etme konusunda ona yardımcı olabilirsiniz;
*Öfkeli olmadığı anlarda yada az da olsa sakin kalarak sıkıntı bir durumla başa çıktığında onu takdir edin.
*Belli bir mühlet için öfkesini dışa vurmayacağı ya da anlaştığınız biçimlerde dışa vuracağı konusunda mutabakat yapın.
*Duygularını anlattığı bir günlük tutmasını önerin. Yazı yazmak güç geliyorsa fotoğraf de yapabilir. Kendisini öfkelendiren sorunu, nasıl reaksiyonda bulunduğunu, bu reaksiyonun ne üzere sonuçlar doğurduğunu ve sorunu halletmek için güzel bir yol olup olmadığını, neyin daha düzgün olabileceğini anlatmasını isteyin.
*Siz de ondan beklediğiniz üzere davranın. Örneğin yaşadığınız bir çatışmayı çözmek için öfkenizi sözlere dökebilir ve ona asıl sorunun öfke olmadığını, söz edilme biçimi olduğunu gösterebilirsiniz.
