Eğitim olumlu bir kavram ve bence negatifliğin içinde varlığını gereğince göstermesi mümkün olmuyor. Pekala, negatif olan ne? Baştan aşağı toplumun sahip olduğu zihniyet desem… Nasıl yani? Sizce de fazla insanın pahasının yaptıklarıyla değil, yapmadıklarıyla belirlendiği bir toplum değil miyiz? Ve bu maalesef en küçük yapı taşımız olan ailede başlar ve hayat uzunluğu devam eder. Şöyle küçük bir örnekle açıklayayım ne demek istediğimi. “Çocuk matematik imtihanından 95 alıp bir heyecanla konuta sarfiyat, ailesiyle paylaşıp takdirlerini almak için sabırsızlanıyordur. Meskene sarfiyat, muvaffakiyetini onlarla paylaşır ve ebeveynin birinci merak ettiği senden yüksek alan var mı?”
Hayatın acımasızlığıyla erkenden tanışan çocuğun bütün motivasyonu sarfiyat. Bu kaç yaşında olursa olsun bir insanın motivasyonunu hiç eder, iş hayatında bir yetişkinseniz bile onla tıpkı duyguyu yaşamışsınızdır. Hayal edin siz işiniz için elinden geleni yapmışsınızdır ve işvereniniz yaptığınız kısımları hiç umursamayarak, eksikleriniz ya da kusurlarınızın altını çizer. İşte o an yaşadığınız hisleri düşünün, aklınızdan geçen kanıları düşünün, kaldı ki bir çocuğun üzerindeki tesirini hayal edin. Asla umduğu takdiri bulamayacağını anlamıştır o yaşta. Hanginiz bunu yaşamadınız ve yaşatmaya devam edeceğiz farkındalık oluşmadığı sürece. Mükemmeliyetçi ve eleştirel tavır sanılan üzere geliştiren ve kamçılayan bir tavır değildir hatta tam tersine kaçınmaya, başarısızlık kaygısından çabalamamaya sebep olur. Hayatın bu türlü bir şey olduğu, insanların gözünde bedelinin yaptıklarınla değil yapmadıklarınla belirlendiği bir gerçek. Maalesef ki bardağın dolu değil boş tarafıyla ilgilenen bir toplumuz. Daha halk söyleyişiyle açık arayan bir toplumuz. Bence bu da ebeveyn mirası, en başında gördüğümüz tavır bu, eksik olan kısma odaklanmak öğretilmiş. Lakin bari ailemiz inansın, güvensin bize ve bizlerde kendine güvenmeyi öğrenelim ki, bizi olabildiğince demoralize etmesin insanların tenkitleri değil mi? Ne de hoş olurdu bu zihniyet biraz değişse. Biz kendimizin farkında olduktan sonra inanın etkilemez o tenkitler. Değişimi biz başlatsak ucundan köşesinden hoş olmaz mı?
Doğal bir reaksiyon değimlidir sizce çocuğun gördüğü tavır karşısında çalışmaktan soğuması, çocuk kendi hudutlarını zorlayıp aldığı 95 de bile “5 puan nerden gitti” reaksiyonuyla karşılaşacağına, nasıl olsa eleştirileceğim bari sahiden çalışmayarak eleştirileyim diye düşünür. 95 yalnızca durumun kıymetini vurgulamak için uç bir örnek kimi vakit 70, 60 bir 100 notuna denktir. Kıymetli olan efordur nerden nereye geldiğidir. Her çocuğun ilgi alanı, kapasitesi, hünerleri farklıdır, her biri çok farklı renkler ve eğitimde bu göz gerisi edilmemeli. Çocuğun eforları takdir edilmediği noktada, tam zıddı bir yapı da gelişebilir doğal. Hayatı boyunca anne babadan alacağı takdir için çabalayıp durur ve niçin bu kadar çabaladığının farkında bile değildir, ebeveynin taleplerini kendi istekleriymişçesine benimseyerek kendini yıpratır durur, tahminen çok başarılı da olur. Lakin bu evlatlar daima çok lakin çok mutsuz olur. Küçük yaşta gerilime bağlı olan birçok sağlıksızlığa sahip olurlar. Ben onlara çocuk değil proje diyorum. Mükemmeliyetçi ebeveynin projesi diyorum. Her bahiste olduğu üzere ebeveynlikte de ayarımız yok; ya gereksiz derece abartılı itimat ve takdir ya da hiç düzeyinde inanç ve takdir. Ve inanın ikisi de birebir sonucu doğurur. Uç noktalar ziyanlıdır, tehlikelidir. Her şeyi olduğu üzere bunu da ayarında ve istikrarda tutmalıyız.
Temel bakış açısı bu kadar sorun barındırırken eğitimde neden gereğince başarılı değiliz sorusunun karşılığı çok açık bence. İnanç ve inanç eksikliğinden kaybedilen binlerce eğitim zafiyeti var. Kendine güvendiği noktada yapacaklarının hududu olmayan bir milletiz lakin başta ebeveyn kırar o kendine olan inancı, sonra eğitim hayatından karşısına çıkan hocalar, tek tek sayısı artar pes ettiği derslerin ve sonra neden eğitimde başarısızız. Zira kendine inancın savunma düzeneği olarak var olduğu bir toplumuz. Sahiden kendine güvenen ve ortaya bir şeyler koymaktan çekinmeyen insan sayısı çok az. Üretmiyoruz, çalışmıyoruz zira kendimize gerçek manada güvenmiyoruz. Zira ebeveyn mirası tenkitler var, asla takdir edilmeyiş var bilinçaltımızda. Pekala, sorunu belirledik, bunun bir tahlili var mı? Olağan ki var, ebeveyni ya da insanları değiştiremeyeceğimize nazaran kendi bakış açımız üzerine çalışmalıyız. Öncelikle hayat sizin hayatınız. Kimse için yaşamıyorsunuz, bütün gayretler kendi hayatımız için. Motivasyonunuz bu olmalı, birilerinin takdirine muhtaç olmamalısınız, olsa hoş olurdu olağan, motivasyon olurdu lakin inanın olmasa da olur, tekrar başarabilirsiniz ve işin sonunda “herkese karşın, her şeye rağmen” deme fırsatınızı kendiniz yaratmış olursunuz. Sevgiyle kalın, umutla kalın, uygunlukla kalın.
