Sosyal medyada daima olarak makûs haberleri okumaya devam etmek için kullanılan ‘kötü haber bağımlılığı’ olgusunun bilhassa koronavirüs pandemisi devrinde öne çıktığını belirten uzmanlar, bu davranışın temelinde hayatta kalma sisteminin bir gereği olarak tehlikelerden evvelce haberdar olma muhtaçlığı olduğunun altını çiziyor. Kimilerinde ise bu durumun tersine haberden kaçınma davranışının ortaya çıktığını kaydeden Doç. Dr. Gül Esra Atalay, her iki durumun da hakikat haber alma hakkının önünde birer mani olduğunu ve kesinlikle gayret etmek gerektiğini söyledi.
Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Gazetecilik Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Gül Esra Atalay, makûs haber bağımlılığına ait değerlendirmede bulundu.
“Kötü haber bağımlılığı” pandemi sürecinde öne çıktı
Kötü haber bağımlılığı kavramının, “sosyal medyada daima olarak berbat haberleri okumaya devam etmek” için kullanıldığını kaydeden Doç. Dr. Gül Esra Atalay, bu kavramın bilhassa koronavirüs pandemisi periyodunda gündeme geldiğini söyledi. Makûs haber bağımlılığının aslında yeni bir olgu olmadığını söz eden Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Gazetecilikte âlâ bilinen bir kelam vardır: ‘Kan varsa manşet olur.’ Bu kelam dehşet verici, berbat, tehlikeli mevzuları içeren haberlerin her vakit ilgi çektiğini anlatmak için kullanılır. Türkçe’de ‘Kötü haber bağımlılığı’ ya da ‘felaket kaydırması’ olarak kullanılmaya başlanan ‘doomscrolling’ kavramı da aslında birebir olguyla ilgilidir.” dedi.
Sürekli berbat haber kaygı ve korkuyu artırabilir…
Özellikle tasa, dehşet ve panik periyotlarında hayatta kalma sistemimizin bir gerekliliği olarak tehlikelerden evvelce haberdar olma gereksinimimizin arttığını vurgulayan Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Dolayısıyla toplumsal medyayı da kelam konusu telaş, endişe ya da paniğe neden olan mevzular hakkında edinebildiğimiz kadar fazla bilgi edinmek ve kendimizi hazırlamak için kullanıyoruz. Bu davranışın iki beklenen sonucu var: Makus haberleri okuyarak kendimizin ve sevdiklerimizin yeterli ve inançta olmalarına sevinebilir, hasebiyle bir karşılaştırma yaparak avantajlı durumumuzu görmekten haz duyabiliriz. Öte yandan daima makus haberleri okuyarak tasalarımızı, derdimizi artırabiliriz.” diye konuştu.
Olumsuz haberler ilgi çektiği için çok yer alıyor
Olumsuz haberlerin haber kuruluşları açısından düşünüldüğünde ilgi çekmek hedefiyle kullanıldığını belirten Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Haber kuruluşları özünde kar elde etme güdüsüyle hareket eden yapılar oldukları için, okuyucuların daha fazla ilgisini çekebilecek, daha çok tık alacak haberleri mümkün olduğunca çok kullanmayı tercih ediyorlar. Rastgele bir haberi mümkün olduğunca sansasyonel, telaş verici, kaygı yaratıcı halde vermek de okuyucuların ilgisini çekmek için kullanılıyor. Makûs haber bağımlılığı içerisindeki okuyucu, bu tıp haberleri bilhassa arayıp bulabilir ya da bu tıp haberlerle karşılaştığında okumayı bırakamayabilir.” dedi.
Sosyal medyanın algoritmaları da tesirli oluyor
Bu fenomenin bilhassa günümüzde bu derece yaygınlaşmasının en değerli sebebinin, toplumsal medya mecralarının dayandığı teknolojik alt yapıda aramak gerektiğini söyleyen Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Kullanıcı tecrübesini düzgünleştirmek ve kullanıcıları daha uzun müddet platformlarda tutmak için toplumsal medya mecralarında yer alan algoritmalar, daima olarak ilgilendiğimiz, okuduğumuz içeriklerin benzerilerini karşımıza çıkartmak suretiyle, bizleri filtre balonlarına hapsetmektedir. Hasebiyle algoritmaların kimsenin görmezden gelemeyeceği olumsuz haberleri daha olumlu bir habere tercih edeceğini kestirim etmek sıkıntı değil. Makus haber bağımlılığı algoritmaların bu tercihi münasebetiyle da besleniyor ve bireyleri tesiri altına alıyor.” dedi.
Haberden kaçma davranışı da ortaya çıkabiliyor
Sürekli olarak berbat haberlere maruz kalmanın George Gerbner’in tabir ettiği üzere “acımasız dünya sendromu”na da yol açtığını kaydeden Doç. Dr. Gül Esra Atalay, birtakım şahıslarda de makûs haber bağımlılığının bilakis haberden kaçınma davranışının görülebildiğini söyledi. Doç. Dr. Gül Esra Atalay, şöyle devam etti: “Kötü haber bağımlılığı nedeniyle bireyler içinde yaşadıkları dünyayı olduğundan daha makus bir yer olarak algılayabilirler, korku ve telaşları artabilir. Ancak elbette pandemi, terör, savaş ya da bunlar üzere tasa verici olaylar karşısında bireylerin verdikleri tek reaksiyon berbat haberlerin bağımlısı olmak değil. Bunun tam aksisi de kelam konusu olabiliyor. ‘Haberden kaçınma davranışı’ olarak kavramsallaştırılan bir diğer reaksiyon daha kelam konusu. Reuters Gazetecilik Çalışmaları Enstitüsü’nün 2022 yılı Dijital Haber Raporunda da görüldüğü üzere birçok farklı ülkedeki okurlar savaş ya da pandemi üzere olumsuz hususlara dair haberleri görmekten bilhassa kaçınıyor. Haber kuruluşlarına olan inancın azalmasıyla bu kaçınma davranışında artış görülüyor. Bu da kaygı ve dertle baş etmenin bir diğer yolu: Dünyada ya da etrafımızda olumsuz gelişmeler olduğunda adeta gözlerimizi kapatmak ve kabuğumuza çekilmek…”
Her iki durumla da mücade etmek gerekiyor
Hem berbat haber bağımlılığının hem de haberden kaçınma davranışının içinde yaşadığımız dünyada neler olup bittiğini öğrenme, bilgi edinme ve ömrümüzü bu bilgiler ışığında düzenlememize hizmet eden haberle sağlıklı münasebet kurma biçimleri olmadığını vurgulayan Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Dolayısıyla hakikat haber alma hakkımızın önünde birer mani teşkil ediyorlar. Bu nedenle bu durumlarla çaba etmek gerekiyor.”uyarısında bulundu.
Kötü haber bağımlılığında farkında olmak önemli
Bu çabayı verirken yapılması gerekenlere de değinen Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Kötü habere bağımlı hale geldiğimizi, toplumsal medyada olumsuz haberleri okumaktan kendimizi alıkoyamadığımızı düşünüyorsak bunu fark etmek bile epey değerli. Bu durumun dertlerimizi artıracağını, bize yararının dokunmayacağını bilerek bu davranışa her yöneldiğimizde bu farkındalıkla hareket etmek bu bağımlılıktan kurtulmak için kıymetli bir birinci adım.” dedi.
Gelişmeler haber kuruluşlarının web sitelerinden takip edilebilir
Doç. Dr. Gül Esra Atalay, tekliflerini şöyle tamamladı:
“Sosyal medyada haber tüketirken daima emsal bahisler hakkındaki paylaşımlara tıklamak yerine gündemle ilgili birden fazla mevzuya dair haberlere yönelmeye çalışmak, gerekirse dijital mecralardaki haber tüketimimizi toplumsal medya mecraları yerine haber kuruluşlarının web sitelerinden yapmak, böylelikle daha çeşitli husus başlıklarındaki habere ulaşmak da alabileceğimiz bir öteki tedbir. Şayet toplumsal medya mecralarındayken ekranımızı daima olarak makus haberleri okumak için kaydırmaktan vazgeçemiyorsak taşınabilir cihazlarımızda toplumsal medya platformları için ekran müddetleri belirleyerek buralarda geçirdiğimiz süreyi kısıtlamak münasebetiyle algortimaların da beslediği felaket haberleri zincirinden kopmak, dünyayı daha gerçekçi halde görmemize imkân verebilir.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
<br>
steroid sipariş
