Uzun müddetli, dirençli ve kronik bir halde devam eden sağlıksızlıklar gerilimli ve yorucudur. Çaresizlik ve ümitsizlik hisleri çökkün bir ruh durumuna yol açabilir. Uyku nizamı bozulur, sağlıksızlar kendini daima yorgun hissedebilirler. Bu durum da olumsuz ruh halini daha da arttırabilir.
İş ve arkadaşlar üzere toplumsal durumlarda eksilmeler olur ve bu durum da sağlıksızlarda kayıp hissine yol açar. Kronik sağlıksızlıklarda ortaya çıkan depresyon, insanların niyetlerinde aşikâr değişikliklere neden olarak olumsuz bir “zincirleme reaksiyona” yol açar. Bilhassa ağrı şiddetlendiği vakit ağrı üzerindeki kontrolsüzlük; çaresizlik inancını güçlendirir. Bu durumda, fizikî manada bir aciziyet hissi oluşur. Bu durum, gelecek ile ilgili yıkıcı fikirlerin oluşmasına ve köklenmesine yer hazırlar. Böylelikle kronik sağlıksızlığı olan bireyler daha da karamsarlaşıp, geleceği umutsuz görmeye başlarlar.
Depresyon durumunda bilhassa olumsuz olan, daima kendini tekrarlayan ve o sırada şahsa büsbütün inanılır gelen birtakım faydasız düşünme halleri vardır. Mesela ağrısı yüzünden sıkıntı bir gün geçiren biri “İşe yaramazın biriyim” diye düşünmeye başlayabilir. Sonra da bu kanıyı diğer bir olumsuz niyete yöneltebilir “Ben muhakkak işe yaramazım”
Bu üzere durumlarda olumsuz kanıları yakalamak ve bunun gerçekliğini sorgulayabilmek değerli. O sırada kaideler gereği bu fikirler mantıklı geliyor olabilir. Lakin kronik bir biçimde tekrarlayan ağrılar karşısında tam olarak bir denetimimiz yoktur.
Faydasız inançları ve niyetleri sorgulamak ruh halini güzelleştirmekte ve hasebiyle kronik ağrıyı hafifletmekte yardımcı olabilir. Bu her mevzuda mantıksız bir biçimde “olumlu düşünmek” demek değildir. Yalnızca ağrılı durumlarda, bu durumu makus etkileyen niyetleri fark etmekle ilgilidir. Zira niyetlerimiz hislerimizin anahtarlarıdır. Ekseriyetle zihnimizden akıp gittikleri için onların olumlu yahut olumsuz olup olmadıklarını anlayamayız, yalnızca yarattığı duyguyu hissederiz. Bu his da bize davranış olarak geri döner, olumlu yahut olumsuz etkileniriz. Kendi kendimizi olumlu telkin edebilmek ve sağlıksızlık sırasında ağrıları ekstradan arttırmayacak biçimde kanılarımızı tanıyabilmek epeyce değerlidir.
Kanıları sorgulamaya çalışmak için fikir, his ve davranış üçlemesini tanımak gerekir. Gün içinde aklımızdan sayamayacağımız kadar çok niyet geçer. Bunlar uçuşan kanılardır ve çoğunlukla bilinçsizlerdir. Farkında olmadan bu “otomatik düşüncelerin” yarattığı hisleri hissetmeye başlarız. Niyetler çağrışımlarla, günlük rutinlerle ve kimi olaylarla oluşur. Örneğin geçmişte olan ve üzeri kapatılmış bir olayı farkında olmadan düşünüp, tasa hissedebiliriz. Bu niyetlerin üzerine dert, gerilim ve öfke üzere hisler geliştirebiliriz. Bu hisler sonucunda gerilimli ve korkulu davranıp olay örgüsünden çıkamayabiliriz. Değerli olan olumsuz duyguyu fark eder etmez kanıyı saptayabilmektir. Bu da vakitle, fikir idmanları yaparak mümkün olur.
Fikirleri sorgularken bir deftere yazmak yararlıdır. Olumsuz duyguyu hissettiğinizde not edilmesi gereken ” O sırada ne yapıyordunuz ve aklınızdan neler geçiyordu?”
Bu hissin şiddetine 10 üzerinden bir puan verebilirsiniz. Böylelikle bu duyguya sebep olan niyetleri irdelerken hangi niyetlerin faydasız bir zincir oluşturduğunu fark edebilirsiniz.
Sonrasında bu kanıları sorgulamak kıymetlidir. Bunu destekleyen ve desteklemeyen ispatlar nelerdir? Çabucak sonuca mı varıyorsunuz yahut “ya daima ya hiç” biçimi siyah beyaz, ortası olmayan fikirlere mi sahipsiniz?
Son olarak bu kanıların yarattığı yansıları ve bu reaksiyonların ruh halinizi nasıl etkilediğini denetim edin. Başa çıkılamayan durumlarda uzman takviyesi almak her vakit hayli yararlıdır. Kronik sağlıksızlıklarda ruh sıhhatinin değerini göz gerisi etmemek gerekir. Ruh ve vücut sıhhati bir bütündür, kronik sağlıksızlıkların yarattığı aksiliklerle baş etmede gerilimle savaşabiliyor olmak hayli tesirlidir.
