Kimseye güvenemiyor musunuz yoksa bu size Öğretildi mi?
Öncelikle “bağlanma” kavramını anlayarak başlamalıyız. Bağlanma, doğum öncesine de dayanarak, bakım veren ile bebek ortasında oluşan inanç bağıdır. Bahsedilen bağ bebeğin gereksinimlerinin karşılanmasıyla güçlenebilir ya da bebeğin görmezden gelinmesi ile zayıflayabilir yahut hiç bağ kurulamayabilir. Bakım-veren ve bebek ortasındaki bağlanma bebeğin ileriki vakitlerde kuracağı aklınıza gelebilecek her türlü bağlantıyı etkileyecektir zira bakım veren bebek için üç durumu söz eder; yakınlık, güvenlik ve sığınak.
Bebeğin her gereksiniminin karşılandığı, bakım veren ile olumlu bir münasebeti olduğu bir senaryoda bebek dünyanın hoş bir yer olduğuna dair olumlu niyetleri öğrenerek başlayacaktır. Bu sayede “güvenli bağlanan” bir çocuk olması çok daha mümkün olacaktır. İnançlı bağlanan çocuğun kendisine ve diğerlerine karşı olumlu kanıları vardır zira bakım veren her vakit onun yanındadır, bakım verenin bu tavrını herkese geneller.
Artık bir de olumsuz bir senaryo yani bebeğin muhtaçlıklarının karşılanmadığı, bakım veren tarafından görmezden gelindiği senaryoya bakalım. Bebek dünyaya, öbür insanlara ve kendisine karşı olumsuz şemaları öğrenerek başlayacaktır, öteki bir deyişle “güvensiz bağlanma” örüntüsünü başlatacaktır. Bu durumda bebek karşımıza telaşlı ya da kaçıngan bağlanan çocuk olarak çıkacaktır.
Bakım verenleri tipik olarak daima terk etme tehdidinde bulunan ya da tutarsız davranış sergileyen çocuklar genelde telaşlı bağlanma örüntüsü gösterirler. Dertli bağlanan çocuklarda gereksinim anında bakım verenin geleceğine dair emin olmayan bir şema gözlemlenir. Bu nedenle bakım veren ile ayrılık durumunda direnme ve tekrar bir ortaya gelmede sakinleşememe davranışları görülür.
Bakım verenleri, çocuğun gereksinimlerini görmezden gelen ve onlarla empati kurmayan çocukların kaçıngan biçimde bağlanma mümkünlüğü yüksektir. Kaçıngan bağlanan çocuklarda ise bakım verenin gereksinimlerini karşılayacağına ait hiçbir itimat yoktur. Bu nedenle etraflarında olup biten her şeyi denetim etme uğraşı içerisindedirler. Öfke sorunları ve benlik hürmeti düşüklüğü yaşarlar.
Pekala, bu çocukluk bağlanma örüntülerimiz yetişkinlik ilgilerimizde de tesirli midir? Evet, tesirlidir. Üstte bahsettiğimiz bebeğin dünyayı tanıma şemaları, her şeye ve herkese karşı birinci şemalarıdır. Bunların olumlu ya da olumsuz olması ileriki yaşlardaki görüşlerin ve münasebetlerdeki bağlanma örüntüsünün temelini oluşturacaktır.
Artık birinci bebeğe yani “güvenli bağlanan” bebeğe dönelim. Daha birinci yaşantılarında bakım vereni muhtaçlıklarını karşılamıştı bu sayede dünyaya karşı olumlu fikirlerle şema oluşturmuştu. Birebir şemaları çocuklukta devam ettiği üzere yetişkinlikte de devam edebilir ve bu devam ediş ile “güvenli bağlanan” yetişkin örüntüsünü görebiliriz. İnançlı bağlanan yetişkin kendisini sevilmeye paha görür ve etrafındaki insanlara da bu türlü davranır. Özgüveni yüksek, bağımsız ve özerktir. Öbür insanlara çok kolay bağ kurabilirler.
Madalyonun öbür yüzündeki inançsız bağlanan çocuk ise yetişkinliğinde üç tip bağlanma gösterebilir; saplantılı, dehşetli ve kayıtsız.
Saplantılı bağlanan yetişkinler kendilerini bedelsiz görür ve sevilmeye layık bulmazlar. Daima olarak onay alma gereksinimi içindedirler. Yakın alaka kurmak isterler fakat yakın bağ kuracakları bireyin onları terk edeceği telaşını çok ağır bir formda yaşarlar. Münasebetleri konusunda gerçekçi olmayan beklentilere sahiptirler.
Endişeli bağlanan yetişkinler saplantılı bağlananlar ile benzeri durumdadırlar fakat onay muhtaçlığı yerine çok bir sevgi muhtaçlığı içindedirler. Bu sevgi gereksinimine karşın başka insanları reddedici olarak algıladıkları için onlara yaklaşmazlar, kendilerini kabul edilmez olarak tanımlarlar. Özgüven düşüklüklerinden ötürü toplumsal ortamlara katılmazlar.
Kayıtsız bağlanan yetişkinler ise öbür iki yetişkin bağlanma örüntüsünün aksine öteki insanları reddederler. Bakım veren tarafından kendileri ziyadesiyle reddedildiği için öteki insanlara güvenmez ve onlara gereksinim duymazlar. Özerkliklerine ve kişiselliklerine çok ehemmiyet verirler. Öteki insanlara karşı inançsız olup onlardan uzak dururlar bu sayede özgüvenlerini korurlar. Diğerlerinin onu desteklemeyeceğine dair çok güçlü bir inançları vardır.
Gördüğümüz üzere daha bebekliğimizde hatta bebeklikten evvel bakım verenimiz ile olan yaşantılarımız, bağlanma tarzımızı oluşturmamıza tesir eder. Mevcut bağlanma tarzınızı yalnızca ebeveynlerinizle değil terapi süreci ile de değiştirebilirsiniz. Bu süreçte dayanak almanız için uzman takımımızla her vakit yanınızdayız.
Uzman Psikolog Damla KANKAYA
Psikoloji Öğrencisi Nesrin AYDIN
<br>
Notice: Trying to access array offset on value of type bool in /home/bekirsoy/saglikoji.com/wp-content/themes/jannah/framework/classes/class-tielabs-filters.php on line 340
Notice: Trying to access array offset on value of type bool in /home/bekirsoy/saglikoji.com/wp-content/themes/jannah/framework/classes/class-tielabs-filters.php on line 340
Notice: Trying to access array offset on value of type bool in /home/bekirsoy/saglikoji.com/wp-content/themes/jannah/framework/functions/media-functions.php on line 114
Notice: Trying to access array offset on value of type bool in /home/bekirsoy/saglikoji.com/wp-content/themes/jannah/framework/classes/class-tielabs-filters.php on line 340
Notice: Trying to access array offset on value of type bool in /home/bekirsoy/saglikoji.com/wp-content/themes/jannah/framework/functions/media-functions.php on line 114