Karaciğerin olağan boyutlarının üzerinde genişlemesi, karaciğer büyümesi olarak isimlendiriliyor. İnsan bedenindeki en büyük iç organlardan biri olan karaciğerin büyümesi (hepatomegali), birden fazla vakit öbür bir sorun ya da sağlıksızlığa bağlı olarak gelişiyor. Karaciğerin büyümesi sağlıksızlar tarafından bir mühlet fark edilmiyor. Karında şişkinlik yahut dolgunluk hissi, karnın sağ üst bölgesindeki ağrı üzere belirtilerle ortaya çıkan sorunun tedavisi için altta yatan nedenin belirlenmesi gerekiyor. Memorial Kayseri Sağlıksıznesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Mustafa Kaplan, karaciğer büyümesi ve belirtileri ile ilgili bilgi verdi.
Karaciğer temel organlardan biri
Karaciğer, insan ömrünün devam edebilmesi için temel organlardan biridir. Karaciğer insan bedenindeki en büyük iç organdır. Ortalama 1-1,5 kg ağırlığındadır ve beden tartısının % 1,5-2,5’ini oluşturmaktadır. Kandaki toksinleri temizlemek ve kan kolesterolünü düzenlemek dahil birçok kıymetli fonksiyonu yerine getiren karaciğer, bedende bir filtre misyonu yapmaktadır. Bedendeki çok toksik yüklenme karaciğeri savunmasız hale getirebilmektedir. Kandaki çok fazla toksin yahut yağ, karaciğer iltihabına yani hepatite neden olabilir. Olağanda karaciğer büyüklüğü 15-16 cm civarındadır. Karaciğer büyümesi durumunda ise karaciğer 21-22 cm ye kadar çıkabilmektedir ve sağlıksızlara sağ üst karın bölgesinde rahatsızlık vermektedir.
Karaciğer büyümesi sağlıksızlık belirtisi
Karaciğer büyümesi, birçok vakit altta yatan bir sağlıksızlığın belirtisidir. Enflamasyonla (hepatit), yağlanma yahut kanserle karaciğer büyümesi ortaya çıkabilmektedir. Ayrıyeten akut enfeksiyona bir karşılık olarak ya da ilerlemiş kronik karaciğer sağlıksızlığına bağlı olarak karaciğer büyümesi görülebilmektedir. Kalple ilgili kimi sağlıksızlıklarda bilhassa kalp yetmezliği durumunda ve birtakım kan sağlıksızlıklarında hepatomegali görülebilir. Yine karın içi kimi damarların tıkanması durumunda karaciğer büyümesi olabilir.
Büyüme hasara neden olabiliyor
Karaciğerin büyümesi tehlikeli bir durumun belirtisi olabilmektedir. Bazen karaciğer kısa periyodik (akut) bir duruma reaksiyon olarak şişebilmekte ve bir mühlet sonra bizatihi olağan boyutlarına dönebilmektedir. Fakat öteki bir nedene bağlı olarak başlayan süreç karaciğerde yavaş lakin ilerleyici bir hasara neden olabilmektedir. Karaciğer sıkıntılarında erken teşhis son derece hayati kıymete sahiptir. Şayet geç kalınırsa karaciğer sirozu ve karaciğer kanseri gelişebilir ve tedavi için karaciğer nakli gerekliliği ortaya çıkabilir.
Sağlıksızlığa bağlı büyümenin 5 belirtisi
Genelde bu sorun ile karşı karşıya kalan sağlıksızlar bir mühlet, karaciğerlerinin büyüdüğünü fark edememektedir. Bir mühlet sonra karında şişkinlik yahut dolgunluk hissi, karnın sağ üst bölgesindeki ağrı sonucu fark edilmektedir. Uzman doktorlar fiziki muayene sırasında karaciğer büyümesini fark etmektedir. Karaciğer büyümesi bir sağlıksızlığa bağlıysa, çok görülen öteki belirtiler de olabilmektedir.
- Yorgunluk hissi
- Mide bulantısı yahut iştahsızlık
- Sarılık (cildin ve gözlerin sararması)
- Koyu renkli idrar ve açık renkli dışkı
- Ciltte kaşıntı
Büyüme varsa bu sağlıksızlıklar neden olabilir
- Hepatit, enfeksiyon yahut ilaç hasarına bir karşılık olarak karaciğer büyüyebilir.
- Karaciğerde çok yağ depolanması varsa (hepatosteatoz yani karaciğer yağlanması) büyüme olacaktır.
- Karaciğerden geçen damarlar tıkalıysa karaciğer büyür.
- Alkolle bağlantılı hepatit ve buna bağlı siroz varsa karaciğer büyüyebilir.
- Genellikle çok dozda ilaç alımına bağlı toksik hepatit,
- Hepatit A, B yahut C enfeksiyonuna bağlı viral hepatit.
- Alkol yahut metabolik sendrom nedeniyle yağlı karaciğer sağlıksızlığı.
- Yaygın bir viral enfeksiyon olan mononükleoz.
- Karaciğerde demir birikmesine neden olan hemokromatoz ve bakır birikmesine neden olan Wilson sağlıksızlığı üzere genetik sağlıksızlıklara bağlı karaciğer büyür.
- Karaciğerde yağ birikmesine neden olan ender bir sağlıksızlık: Gaucher sağlıksızlığı.
- Karaciğer öbür organlardn gelen damarların uğrak bir yeri olduğu için bilhassa mide, pankreas ve kalın barsak üzere organların kanserleri karaciğere yayılıp karaciğeri büyütebilir.
- Karaciğer kistleri (bu kistler birçok vakit güzel huyludur fakat bazen kedi köpek kist üzere sağlıksızlıklar da olabilir).
- İyi huylu karaciğer tümörleri (hemanjiyom yahut adenom).
- Karaciğer kanserleri.
- Sistemik kanserler yani öbür organların kanserlerinin karaciğere yayılması.
- Lösemi ve lenfoma üzere kan kanserleri karaciğer ve dalağı büyütür.
- Safra yolları sağlıksızlıkları ve darlıkları.
- Kalp yetmezliği.
- Budd-Chiari sendromu yani karaciğerden çıkan damarların tıkanması.
Kan testleri ve görüntüleme yapılmalı
Karaciğer büyümesinin hangi sorun ya da sağlıksızlığa bağlı olduğunu belirlemek için kan testleri ve görüntüleme testleri yapılmalıdır. İlerlemiş bir sağlıksızlık kelam konusu ise karaciğer dokusundan alınacak örnek laboratuvar testinden geçirilir. Testlerin ve biyopsinin sonucuna nazaran tedavi seçenekleri belirlenecektir. Karaciğer, kâfi sağlıklı dokuya sahip olduğunda kendini onarma ve yenileme süreci başlayacaktır. Karaciğer büyümesi akut bir durumun sonucuysa, probleme yönelik yapılacak tedavi planı güzelleşmesini sağlayacaktır. Büyüme kronik karaciğer sağlıksızlığının sonucuysa, potansiyel olarak aksine çevrilebilir ve birtakım durumlarda hayat şekli değişiklikleri ile tedavide muvaffakiyet elde edebilir. Örneğin çok alkol kullanımına bağlı sorun nedeniyle karaciğerde büyüme varsa alkolü bırakmak tedavi için atılacak birinci adımdır. Alkolle alakalı olmayan yağlanmaya bağlı bir sorun varsa, toplam kilonun % 10’unu kaybetmek faydalı olacaktır. Ayrıyeten yüksek kan basıncını, yüksek kolesterolü, yüksek trigliseritleri ve yüksek kan şekerini denetim altına almak da karaciğer yağlanması ve büyümeyi engellemek için değerlidir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
