Hangi çağda mıyız? İstismar çağındayız. Sevginin, aşkın, bilginin, toplumsal ve tinsel bütün bedellerin sınırsızca istismar edildiği bir devirdeyiz. Beşere ilişkin, beşerle ilgili olan her ne varsa tarihin hiçbir devrinde olmadığı kadar istismar edilmekte, sömürülmekte. İnsanlık tarihinin geçmiş periyotlarında de bayan, çocuk, aile, emek, siyaset, ahlak, din, daima istismar edildi. Fakat hiçbir vakit günümüzde olduğu ölçüde zalimce istismar edilmemişlerdir. O denli ki istismarın istismar edildiği bir periyot yaşıyoruz. Her türlü istismar o kadar manipüle edilmekteki; ruhsal, fizikî yahut cinsel istismara (şiddete) uğrayan kişinin ya da hayvanların yaşadıkları acı ve içsel yıkımla sahiden ilgili değiliz.
İstismar ve şiddet olaylarını, en optimist ihtimalle çok yüzeysel boyutlarda ya da sonuçları üzerinden tartışıyoruz. Keşke bununla hudutlu kalsa! Ne yazık ki istismar olayları toplumun farklı cephelerindeki beşerler tarafından ideolojik bir yerde tartışılır olabiliyor. Cephe diyorum zira; yaşanan ayrışma ve kamplaşmalar artık cepheler oluşturmuş durumda ve beşerler buradan birbirlerine ateş ediyor. İstismar üzere can yakıcı bir mevzuda bile akıl ve vicdanlarımızı rafa kaldırıp ”ist” ler ve “izm” leri karıştırmadan konuşamıyoruz. Samimiyetimizi kaybettik.
İşin daha berbatı, baskı altına alınmış karanlık taraflarımız hortladı ve öldürücü bir cinnet içine girdi. Dedikodulara, argümanlara ve haberlere baktığımızda, klasik din ve ahlakın engellemeye çalıştığı tüm şeytani dürtülerimiz zincirlerinden kurtulmuş haldeler. Toplumumuzun azımsanmayacak bir kısmının hedonizm (zevk ilkesi) yönelimli yaşadığını söylemek mümkün. Tecavüzler, ensest, bayana yönelik şiddet, bayan cinayetleri, okul ve yurtlardaki pedofili olayları toplumsal hayatı tehdit edecek boyutlara ulaşmış durumda. İstatistiklere bakıldığında evliliğin en çok şiddet içeren kurumlardan biri olmanın eşiğinde olduğunu görüyoruz.
Ülkemizde bilhassa son on yılda bayanların, çocukların ve hayvanların maruz kaldıkları istismar ve şiddet büyük bir oranda artış göstermiştir. Şiddet konusunda sayılar vahametini koruyor. Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu‘nun datalarına göre 2017 yılında 409 bayan cinayeti işlendi, 387 çocuk cinsel istismara uğradı ve 332 bayana cinsel şiddet uygulandı. Son 10 yılda 4 bin 500 bayanımız öldürüldü.
İnsanların birlikte yaşadıkları şahsa davranış biçimleri, bağlantılarımızın yaşandığı kültürel ortamdan ayrılamaz. İstismarın kültürümüzde merkezi bir pozisyona geldiğini söylemek hiç de sıkıntı değil artık. Şuur seviyesinde ve toplumda istismarın yaygınlaşması sevgi ve iktidar ortasındaki alaka hakkındaki niyetlerimizi temelden değiştiriyor. Cinsel istismarın artması ve yaygınlaşıp görünür hale gelmesi dehşet ya da öfke üzere insanı katılaştırıp geri püskürten hisleri artırıyor. İnsani ve duygusal taraflarımızı yok ediyor. Aşk ve cinsellikle ilgili problemleri olan bir toplum olarak daha problemli hale geliyoruz. Aşk ve cinselliği bünyeye ziyanlı şeylermiş üzere ele alıp tartışıyoruz. En derin manası itibariyle romantik aşk, uğruna ölmeye bedel bir şeydi. İstismar ise en berbat tarafıyla, aşkı ve cinselliği, uğruna öldürmeye bedel bir şey haline getiriyor.
Toplumdaki her türlü şiddet artışı üzere cinsel şiddet bastırılmış hisleri değil bir çöküşü temsil eder ve giderek yaygınlaşması kontrolün giderek kaybolduğunun göstergesidir. Edebiyat ve toplum eleştirmeni Irwing Howe “uygarlık krizi” ismini verdiği, çoğunlukla kültürel ya da ruhsal kökenli toplumsal meseleyle, temel olarak kurumsal düzenlemelerden kaynaklanan daha yaygın toplumsal krizler ortasında kıymetli bir ayırım yapar. Howe’a nazaran “toplumsal kriz, toplumun işleyişinde bir çöküş olduğunu gösterir: yoksullukları beslemekte, içindeki kümeler ortası çatışmaları çözmekte başarısızdır, ülkeyi sonsuz bir savaşa sürükler” münasebetiyle, ekonomik ve politik ıslahat gerektirir. Ancak “uygarlık krizi iktisadın işleyişinden ya da toplumsal düzenlemelerin doğruluğundan çok, bedellerin, yani insanların davranışlarını düzenlemekte temel aldığı kelama dökülmemiş ancak esaslı varsayımların iletilmesiyle ilgilidir.” Howe dolaysıyla şu sonuca varmaktadır: “Genellikle toplumsal kriz politik gayretle, uygarlık krizi ise davranış tutarsızlığıyla söz edilir.”
“Davranış tutarsızlığı” Türkiye’nin şu anki durumu için çok yerinde bir kavram. Birbirimize temel bir hürmet duymamızı sağlayan tüm toplumsal, siyasal ve tinsel kıymet ve fikirler bizi terk etmiş üzere görünüyor; daha doğrusu giderek biz onları terk ediyoruz. Uygarlık mefkûrelerimizin, ülkü tolum öğretilerimizin üzerinde tepiniyoruz. Öteki bir insanın varlığına karşı göstermemiz gereken temel saygıyı yitirdik. Türkiye artık her seviyede fizikî ve cinsel şiddete açık bir toplum haline geldi. İstismarı ve şiddeti açığa çıkarmaya eskisine oranla çok daha istekliyiz, görünenden çok daha fazla gerçek istismar ve şiddet olduğunda da hem fikiriz. Fakat niyet ve fikir zengini lakin aksiyon mahrumu bir toplum olarak devam eden şiddeti ve istismarı seyretmekteyiz.
İlgisiz bir topluma dönüştük. İlgisiz derken, sadece birbirimizi görmediğimizi değil, birbirimizle ilgilenmediğimizi de söylemek istiyorum. Kökeninde oburunun varlığına karşı ilgisizlik olarak tanımlanabilecek bir zihniyet değişimi kelam konusu olan bir toplum için fecî bir durum olsa gerek. Birbirimizin ömürlerine karşı daha evvelce eşi görülmemiş derecede ilgisiziz, her birimiz oburunu doğal malımız ya da hakkımız üzere görmeye çok hazırız. Oburunun haklarını ihlal etmek, daima soluduğumuz kirli havanın bir modülü haline geldi. Bu hava kirliliği artık doğal olanın yerini aldığı için, yaşanan bütün hak ihlalleri ve hukuksuzluklar giderek sıradanlaşıyor. Cinsel isteklerimizden tutun öbür birisinin İphone marka telefonuna sahip olmaya kadar neredeyse tüm isteklerimizin karşılanmasında birbirimizi yok etme yeteneğimiz çok yüksek.
Ortak düzgün ve ortak kötülerimizin yok olduğu devir. Hepimizin âlâ, yanlışsız, hoş hakkında kanıları vardır. Bunun nereden geldiğini de tartışmamıza gerek yok. Her birimizin kıssası, tecrübeleri ve alışkanlıkları birbirinden farklı. Çok farklı noktalardan gelmemize karşın ortak güzellerimiz ve ortak kötülerimiz daima vardı. Lakin giderek ortak güzellerimizin ve ortak kötülerimizin yok olduğu bir periyodu yaşıyoruz.
Evet, Türkiye tam bir “davranış tutarsızlığı” manzumesi yaşamakta. Türkiye ne ekonomik ne de toplumsal bir kriz yaşamakta Türkiye toplumu bir “uygarlık krizinin” eşiğinde durmakta… Ötekinin varlığına olan hürmetimizi ve samimiyetimizi kaybettik.
