İnsan davranışını makul kalıbın içine sokan, kişiselliğin göz gerisi edilmesiyle net sonuçlara varılan, kusurlu insan tabiatına harikası zorunlu kılan yazılar ve konuşmalar “ruhsal sağlıklı insan nasıl olunmaz?”ın özeti kabul edilebilir.

Hayatın içinde var olan tüm hislerin olağan karşılanması gerekirken, ruhsal sıhhat kalıpların normal(!) sunulması, kişinin kendi hislerinden, hatta tabiatıyla kuşku duymasına neden olabilir.

Durulmayan bir zihni konuşmayı, dingin bir zihne konuşmaya yeğleyen alışkanlıklarımız var. Mütemadiyen neyin problemli olduğunu, neyin düzeltmesinin icap ettiğini yahut neyin norm dışı olduğu için standartlaşması gerektiğini söyleyenlerin egemenliği altında etrafımıza ahenk sağlamaya çalışıyoruz. İş hayatından, özel hayatımıza; hatta sıklıkla iç dünyamızda nasıl hissetmemiz gerektiğine kadar yorum yapan, karar veren ve tenkitte bulunan bir sistemin içindeyiz. “İş dünyasında başarılı olmak için şunları yapmalı, keyifli bir evlilik için 12 adımı takip etmeli, kendini keşfetmek için kesinlikle oralara gitmeli…” üzere listelere, içeriklere ve sohbetlere maruz kalmak, hayatı kendi suratımıza nazaran keşfetmenin ve anlamlandırmanın önüne geçiyor. Bilhassa ruhsal sıhhat alanında yaygınlaşan kaynaksız içerikler, ruh sıhhat alanından olmayanların ferdî yorumlarıyla karışan değerlendirmeler, insanların biricik olduğu unutularak yapılan kategorileştirmeler ruhsal sıhhat için yardımcı görünseler de bireyler üzerinde olumsuz tesir yaratabiliyor.

Ekseriyetle karşımıza çıkan “Şunları yapıyorsanız psikopat beyne sahipsiniz; bunları yapıyorsanız toplumsal marifet istikametiniz eksik; şunları yaparsanız iç huzurunuzu bulursunuz.” gibisi yargılar örtük biçimde içinde tenkit, tahkir ve takbih barındırır. Bu yayınlar, her ne kadar beğeni almak için oluşturulmuş içerikler üzere görünse de okuyucularını gizil biçimde bir kalıba sokar ya da oluşturulmuş kalıpların içine düşülmesine imkan sağlar. Özellikle, sunulan “ruhsal sağlık” kalıpları, bireylerin kendi iç dünyalarında bir labirentte sıkışmış, daima tıpkı yerde dolanıyor lakin gayeye varamıyor hissi yaratabilir. Hayatın içinde var olan tüm hislerin olağan karşılanması gerekirken, bu üslup ruhsal sıhhat kalıpların normal(!) sunulması, kişinin kendi hislerinden, hatta bizatihi kuşku duymasına neden olabilir.

Kalıp cümleler

Örneğin, internette karşıma çıkan “Ruhsal sağlıklı insan nasıl olur?” isimli bir yazının içinde geçen cümleler; “Karar vermede düşünce yaşamazlar… İşlerini severek yaparlar: her sabah uyandıklarında işe gidecekleri için keyifli hissederler… Yeni bir ortam, yeni iş sistemi, evlilik ya da seyahat bu şahısları korkuya sokmaz…” cümleleri okuyucularına örtük biçimde “Eğer sen kararsızlık yaşıyorsan, her gün işe gittiğin için keyifli hissetmiyorsan ve kaygılanıyorsan ruhsal sağlıklı biri değilsin.” diyor. Halbuki, insan bir histen başka duyguya saniyeler içinde geçebilecek, bazen içinde bulunduğu halet-i ruhiyede günlerce kalabilecek, bazen de bir his karmaşası içinde hissetmesine rağmen gündelik hayatını aksatmadan işlemeye devam edebilecek türlü yetkinliğe sahiptir. Her bireyin hislerini yaşama biçimi kendine has olduğu üzere, her bireyin yeni ortama girdiğinde vereceği yansılar de kendine özeldir.

Çoğu kişi, yeni bir ortama girdiğinde yalnız, huzursuz ve tetikte hissedebilir. Bilinmezlik, huzursuz eder. Karanlıkta el yordamıyla taraf bulmaya çalışan kişinin kalbi ağzında, nefesi parmaklarının ucundayken, bulunduğu yere alışan göz bebeklerinin sertleşmesiyle paniği azalır ve içinde bulduğu ortamı daha rahat keşfetmeye başlar. Yeni ortama ya da yeni bir ruhsal duruma giren şahısların korkusu da vakitle azalır, fakat korku hissetmemek pek kelam konusu değildir. Bilhassa evlenmek, ebeveyn olmak üzere toplumsal, ruhsal ve sembolik geçişlerle bezeli yeni durumlar, daha evvel yaşanmamış tasalara neden olabilir. Telaşın müddeti değişebilir, derdin biçimi değişebilir, derdin fizikî ve ruhsal yankısı değişebilir, lakin dert oradadır. Telaşın hissedilmesi, yaratıcılığı zorlama, pratiklik kazanma, mizahı kullanma yahut hayatta kalma üzere birçok açıdan da pahalıdır. Değerli olan korkunun fonksiyonel bir his olduğunun farkına vararak, yaşadığımız dertten değil, denetimsiz tasadan kaçınmaktır. Korkunun olağan olduğunu söylemeden, kaygılanmamalı demek, tasayı yaşayan bireyin dertli hissettiği için huzursuzluk ve baskı duyumsamasına neden olacaktır.

Gizli yargı cümleleri

Yahut yer gün uyandığında işine giderken memnun hissetmeyen bireyler? İşini sevmesine rağmen çalıştığı ortam huzursuz olanlar ve ekonomik ya da özel sebeplerden ötürü işini değiştiremeyenler ya da özel ömründe tasalardan ötürü bir müddettir işe giderken keyifli hissetmeyenler… Onlara ruhsal sağlıklı diyemeyecek miyiz? “Ruhsal sağlıklı beşerler, işlerini severek yaparlar: her sabah uyandıklarında işe gidecekleri için keyifli hissederler.” üzere telaffuzlar, dinleyicine ve okuyucusuna tekrar örtük biçimde “Yaşamın her anında memnun hissetmiyorsan, ruhsal bakımdan sorun sende.” diyor. Dış aktiflerin hisleri etkileyebileceğinden, iç dünyanın hatta biyolojik iç dünyanın da hisleri tetikleyebileceğinden, bir günün başka günü tutmamasının olağan olduğundan, iş hayatındaki rol ile özel hayatındaki rolün farklı hislere neden olabileceğinden, kıymetli olanın daima bir duyguya sahip olmak değil, hisler ortasında istikrarda ve kendinde kalabilmek olduğundan bahsetmeden kurulan bilinmeyen yargı cümleleri ruhsal sıhhatin tehdidi haline gelebiliyor.

Yapıla(maya)caklar Listesi

Geleneksel ve yeni medyada ruhsal sıhhat hakkında karşımıza sıklıkla çıkmaya başlayan telaffuzların içinde halis ve gerçek olan; halis ve gerçek olanın bize liste halinde sunulamayacağını kavramaktır, tahminen de. İnsan, belirsizlikleri gidermek için bu usul bilgilere süratlice inanma eğilimde olsa da dahil olmaya çalıştığı kalıplara sığamaması iç huzursuzluğa dönüşür. Çünkü, bireyin biricikliği tüm -meli/-malı’lardan daha fazla yer kaplar ve ne yapılması gerektiğini söyleyen cümleler sığ kalır. Elbette, karşımıza çıkan cümleler birer yol gösterici, niyet kaynağı ya da referans olabilir, lakin yek gerçek olamazlar.* Ruhsal sağlıklı kabul edilen ve kendilerini ruhsal sağlıklı hisseden bireylerin ortak özelliklerinden, davranışlarından yahut motivasyonlarından bahsedilebilir; lakin ruhsal sağlıklı insan olmak için “yapılacaklar listesi” çıkarılamaz. En başta ruhsal sağlıklı olmanın, o kişi için ne demek olduğu tanımlanmadan ilerlenemez. İnsan davranışını makul kalıbın içine sokan, kişiselliğin göz gerisi edilmesiyle net sonuçlara varılan, kusurlu insan tabiatına harikası mecburî kılan yazılar ve konuşmalar “Ruhsal sağlıklı insan nasıl olunmaz?”ın özeti kabul edilebilir.

*Bu yazının ana fikri, bu ve gibisi cümlelerin de okuyucu tarafından sorgulanmasını umar. Karşısına çıkan bilgiyi kendi bedelleri ortasından süzerek kabul etmesi ya da reddetmesi okuyucunun elindedir.

<br>
steroid satın al