Çocuğun gelişim devirleri birçok psikolog ve psikiyatrın dikkatini çekmiş ve çalışmalarına yansımıştır. Bunlardan en meşhur olanlarının Erikson ve Freud olabileceği düşünülmektedir. Meşhur olmalarının sebeplerinden bir tanesi de yaş yaş gelişim periyotlarını incelemeleri ve bizlere somut dönemsel özellikler vermeleri olabilir. Ben bilhassa Freud’un gelişim devirlerinden bahsetmek istiyorum. Freud, ömrün birinci 5-6 yılında çocuğun karakter oluşumunu tamamladığını düşünür ve bu yüzden karakter gelişiminde birinci 6 yıl kritik periyottur der. Ebeveynlerin bu yaş aralığındaki çocuklarına çok dikkat etmesi gerektiğini düşünür.
0-1 Yaş
Çocukların kişilik oluşumları bebeklikte başlar ve bu gelişim hayat uzunluğu devam eder. Bu periyoda Freud oral devir demiştir. Bu periyotta bebek anneye büsbütün bağımlıdır. Hatta annesiyle kendini bile ayırt edemez. Bu yüzden anne çocuğu aynalamalıdır. Yani çocuğun gereksinimlerine hassas olmalı ve onun muhtaçlıklarını gidermelidir. Bebek, annenin yüzüne bakınca kendini görür. Anne üzgünse üzgün, memnunsa mutlu olur. Bu, çocuğun benlik oluşumunun başlangıcıdır. Çocuğun hayata inançlı bağlanabilmesi için öncelikle anne ile alakasının âlâ olması gerekir. Bebek anneden kâfi bakım ve sevgi göremezse hayatı da tehlikeli ve inançsız bulur. Bu durumda da ya anneden kopmakta çok telaş yaşarlar ya da annenin varlığını reddederler. Anneyle bağını güçlü kurmuş bebeklerse olumlu hislere sahip olurlar, ilişkisel maharetlerini geliştirirler. Bu periyoda saplanıp kalmış, başarılı atlatamamış şahıslarda edilgenlik, bağımlılık, sabırsızlık, oburluk, sigara içmeye eğilim, tırnak yeme, çok konuşma, isteme, yapışkanlık, kıskançlık, alay etmekten zevk alma, karamsarlık üzere karakter özellikleri görülebilir.
1-3 Yaş
Bu yaş çocuklarda daha bağımsız hareket edebilme maharetleri kazanılır. Tuvalet eğitimine geçilmesi gereken yaş dilimidir. Tuvalet eğitimi, çocuğun otonomi kazanması, ferdileşmesi, ayrıyeten kendi bedenini ve dış dünyayı denetim etmesi açısından kritik bir periyottur. Freud bu periyoda anal devir demiştir. Bu devirde ebeveynlerin çok denetimi yahut kontrolsüzlüğü çeşitli meselelere neden olabilmektedir. 18. aydan itibaren çocuk anneden ayrışmaya başlar ve bunun tasasını yaşar. Çocuk bu ayrılık telaşıyla baş edebilmelidir. Anne de çocuğun başa çıkmasına yardımcı olmalıdır. Bu bir ayrılma birleşme evresidir. Çocuk anneden bir mühlet farklı kalır. Anne bunu desteklemelidir. Sonrasında anneye tekrar döner. Annenin de bu geri dönüşü şefkatle kucaklaması gerekir. Çocuk anneden farklı kaldığında anneyi simgeleyen bir geçiş objesine bağlanır ve onu daima yanında ister. Bu, anneden farklı kaldığında tasasıyla baş edebilmesi için geliştirdiği bir sistemdir. Anne bu devirde çocukla oyun oynamalı, çocuğun his durumunu anlamalı, düzenlemeli ve gereksinimlerine karşılık vermelidir. Bu yolla çocuk inançlı bir formda anneden ayrışarak birey olma yolunda ilerler. Anne tuvalet, dini, ahlaki, cinsel vb. mevzularda çocuğuna katı bir eğitim vermemelidir. Şayet bu devirde ebeveynler katı tavır sergilerler, çocuğa bu üzere hususlarda kızarlarsa bu periyoda saplanma gerçekleşir. Bu periyoda saplanan çocuklarda düşmanlık, düzensizlik ya da çok titizlik, cimrilik, koleksiyonculuğa eğilim, takıntılar, dik kafalılık üzere karakter özellikleri görülebilir.
4-6 Yaş
Çocuk bu devirde toplumsal rolleri ve cinsiyet rollerini öğrenmeye başlar. Bu devir merak periyodudur. Vefat, cinsellik vb. birçok hususta ebeveynlere sorular sorabilir. Ebeveynler çocukların bu meraklarını yaşına uygun bir seviyede gidermelidir. Freud bu periyoda fallik devir demiştir. Çocuk bu periyotta kendi vücuduyla hemcinslerinin ve karşı cinstekilerin vücutlarını karşılaştırır ve vücut tasarımı geliştirmeye başlar. Erkek çocuklar cinsel merakları sonrasında baba tarafından iğdiş edileceklerini düşünürler. Cinsel yasak ve bedelleri süratle öğrenirler. Çocuk, Freud’a nazaran karşı cins ebeveynine karşı duyduğu cinsel ilgi ve özel sevginin karşılık bulmayacağını anlar. Hemcinsi ile özdeşleşme yaşar. Hemcins ebeveynlerinin kıymetlerini içselleştirir. Bu formda iğdiş edilme kaygısından kurtulmaya çalışır. Çocuk okula başladığında libidinal gücü toplumsal, zihinsel ve akademik tarafa kaymaya başlar. Bu periyoda de latent (gizil) periyot denir. Sonrasında da süperego gelişmeye başlar ve çocuk ahlaki prensipleri içselleştirmeye çalışır. Bu periyotta takılı kalan çocuklarda konversiyon histerisi, bellek kaybı, amnezi, anksiyete ve fobiler gelişebilir.
