Gebelik…
Tabiatın bayana sunmuş en kıymetli olgulardan bir tanesi olan anneliğin başlangıcı. Şimdi tanışılmamış evlat ile birinci ve en güçlü bağların kurulduğu 40 haftalık süreç. Biz erkeklerin anlayabildiği kadarı ile organik yapılı ancak organik olduğu kadar bir grup derin ruhsal temelleri de olan süreksiz fakat bayanın hayatında esaslı değişikliklere neden olan bir devir.
Son derece karmaşık ve neredeyse kısmen patolojik bir devirdir gebelik. Bayanların alışık oldukları hormonal istikrarlarının, sistemlerinin alt üst olduğu ve buna bağlı olarak bedenlerinde bir kadro değişikliklerin meydana geldiği, karınlarında büyümekte olan evlatları ile birlikte pek çok fizyolojik istikrarın, süreksiz olarak tekrar kurulmaya çalışıldığı bir 40 haftadan bahsediyorum. Tüm bu görünür değişikliklerin yanında, gebeliğin ilerleyen safhalarında fizikî yapının değişmesi ile gelişen bir ekip gündelik hayat değişikliklerinin, bedende çok kısa müddette meydana gelen bu kadar fizikî değişimlerin, bir hamile ve bir anne adayı olarak toplumsal hayatta ve iş hayatında kurulmaya çalışılan yeni istikrarın, alışılmadık yeni ve süreksiz hormonal sistemin ve “anne” olma fikrine alışırken yaşananların birleşerek meydana getirdikleri ruhsal tesirler ise eforu.
Bir damar cerrahı olarak, gebelik devrinde damar sıhhati ile ilgili odak noktasının toplardamar sıhhati olduğunu vurgulamam gerekir. Toplardamarlar bedende dokular tarafından kullanılmış kanı kalbe taşıyan damarlardır. Bu damarlardaki akım özelliği, atardamarlardaki etkin akımdan farklıdır ve pasif olarak gerçekleşmektedir. Atardamarlardaki akımın itiş gücü ve kalbin emiş gücü, bu akımın sağlanmasındaki en kıymetli faktörlerdir. Bununla birlikte bacaklardaki kasların kasılıp gevşemesi ile oluşan “sağma etkisi” kan akımına en değerli yardımcı faktörlerden biri iken yerçekimi ve toplardamarların seyri boyunca kan akımını engelleyecek çeşitli faktörler toplardamar sıhhatini tehdit edici ögelerdir.
Gebelik periyodu toplardamar sıhhati açısından riskli bir periyottur. Bilhassa; ailesel faktörler, hareketsiz hayat, mesleksel yatkınlıklar üzere varis sağlıksızlığı oluşumunu tetikleyen risk faktörlerini taşıyan bayanların gebelik devrinde daha dikkatli olmaları gerekmektedir. 40 haftalık bu periyotta bilhassa, bebeğin büyüyüp karın içinde daha fazla yer kaplamaya başladığı gebeliğin son 3-4 aylık periyodu değerlidir. Bu periyotta artan karın içi basıncından ötürü bacak toplardamarlarında, yerçekimine karşı devam ettirilen akım daha şiddetli hale gelmektedir. Bununla birlikte birtakım gebeliklerde, bebeğin bedeninin bir kısmının (başı, kolu yahut bacağı gibi) karın içindeki toplardamarlara baskı yapması sonucunda toplardamar akımında bozulmalar meydana gelebilmektedir. Bilhassa, fizikî olarak şartların zorlaştığı, hareket etmenin daha sıkıntı hale geldiği, toplumsal hayatın daha kısıtlı olduğu son 2-3 aylık devirde üstteki faktörlere, hareketsizlik de eklenince toplardamar sıhhatini tehdit edecek kaideler daha besbelli hale gelmektedir. Bu periyotta az hareket edilmesi, bacak kaslarının kasılması sonucunda hızlanan ve etkinleşen toplardamar akımına yardımcı faktörlerden birinin elden kaybı demektir.
Çabucak her 5 gebeliğin 2si sırasında meydana gelen ve sonrasında önemsenmediği için ilerleyen bir sağlıksızlıktır varis.. Bu süreçte karşılaşılabilecek bacaklarda ağrı, sızlama, huzursuzluk, kaşınma üzere şikayetlerin yanı sıra bacak şişliği de sık karşılaşılan şikayetlerdendir. Yeniden üstte bahsetmiş olduğum nedenlere bağlı olarak toplardamarlarda gelişecek akım sıkıntıları, gebelik periyodunun doğal bir süreci olan hormonal değişikliklerle birleştiğinde bacak derin toplardamarlarında tromboz gelişim riski de ortaya çıkmaktadır. Tüm bu nedenlerden ötürü varis sağlıksızlığı açısından risk faktörlerine sahip olan yahut gebelik öncesinde bilinen varis sağlıksızlığı olan bayanların gebelik müddetinde uzman bir damar cerrahı tarafından tertipli biçimde takip edilmeleri gerekmektedir. Bu rutin takip ve denetimler, ortaya çıkabilecek problemlerin erken devirde ve hatta ortaya çıkmadan saptanmasını sağlar.
Bebeğin sağlıklı gelişimi açısından hayli değerli bir süreç olan gebelikte ilaç kullanımı mümkün olduğunca kısıtlanmalıdır. Bununla birlikte aslında varis sağlıksızlığının tedavisinde ilaçların rolünün az olduğu da bilinmektedir. Gebelik devrinde de ortaya çıkabilecek şikayetleri azaltmak yahut yok etmek için öncelikli olarak yapılması gereken bir kadro düzenlemeler vardır. Gün içinde mümkün olduğunca hareket etmek; yürüyüş, yüzme üzere gebelik devrine de yapılabilecek sporları yapmak, uzun müddet oturmaktan yahut hareketsiz ayakta durmaktan kaçınmak ve mümkünse oturulan devirde ayakları sarkıtmadan oturmak alınabilecek en temel tedbirlerdendir. Karın bölgesinde basınçsız özellikteki bu çorapların kesinlikle bir damar cerrahi muayenesinin akabinde ve doktor denetiminde kullanılması gerekmektedir.
Gebelik devrinde yaşanan toplardamar sorunlarının pek birçok sistemli takip ile önlenebilir. Hayatınızın en hoş periyotlarından biri olan gebelik periyodunuzu toplardamar sağlıksızlıkları ile geçirmemek için evvel kendinizi dinleyin ve sorun yaşamanız durumunda bir damar cerrahına danışın.
Sağlıklı bir gebelik periyodu geçirmenizi dilerim.
