Sepsis için kısa bir tanımlama gerekirse “vücuttaki en ağır enfeksiyon hali” denilebilir. Sepsiste beden, ağır enfeksiyonlara çok reaksiyon verir. Bu, o denli ileri seviyede bir reaksiyon olur ki, organ yetmezliğinden hayat kaybına kadar değerli sonuçlara yol açar. Halk ortasında “kan zehirlenmesi” olarak da bilinen sepsisin nedeni; virüs ya da bakteriler. Pekala, hayatımızın çeşitli devirlerinde farklı nedenlerle enfeksiyon atlattığımız halde, enfeksiyon nasıl en ağır hale gelerek sepsise dönüşüyor? Hayatı nasıl tehdit edebilir hale geliyor? Tedbir almak mümkün mü? Bu soruları Acıbadem Ataşehir Sağlıksıznesi Ağır Bakım Sorumlusu Prof. Dr. İsmail Cinel’e sorduk ve sepsis hakkında bilinmesi gerekenleri öğrendik.
Dünyada her 5 bireyden birinin vefat nedeni, sepsis! Hal bu türlü olunca, sepsis riskini bilmek, düşünmek ve tedbir almak gerekiyor. Üstelik sadece tıp dünyasının değil, bireylerin de faal olarak alabileceği tedbirler var. Covid-19 pandemisi, dünya çapında enfeksiyonların yol açabileceği büyük riskleri hepimize hatırlattı. 2 yıl boyunca milyonlarca cana mal olan ve hayatımızı alt üst eden pandemi sürecinde pek çok sıhhatsiz ağır bakım tedavisi gördü. Lakin Covid-19 nedeniyle ağır bakımda tedavi gören ve hayatını kaybeden her yüz sağlıksızdan 95’inin vefat nedeni, Covid bağlı sepsis oldu. Prof. Dr. İsmail Cinel, “Sepsiste beden, enfeksiyonlara karşı olağandışı ve sistemsiz cevap veriyor; organların fonksiyonu bozuluyor ve yetersiz kalıyor. Hasebiyle sepsis, ömrü tehdit eden klinik bir tablo haline geliyor. Sepsis, lakin ağır bakım servislerinde tedavi edilecek bir sağlıksızlık ve tekrar ağır bakımların en ölümcül sağlıksızlığı olarak kabul ediliyor” diyor.
Bağışıklık seviyesini yükseltin
Sepsis, dünyada her yıl 12 milyon insanın vefatına yol açıyor. Üstelik bebeklikten yaşlılığa kadar her devirde kişinin karşılaşabileceği bir risk. Tıp dünyasında sepsis riskini düşürecek yeni tedavi formülleri kadar önleyici formüllerin de araştırıldığını belirten Prof. Dr. İsmail Cinel değerli ikazlarda bulunuyor. “Kişilerin de bu riskten uzak durmak için yapması gerekenler var. Öncelikle şahsî paklığa dikkat etmek gerekiyor. Elleri yıkamak çok ancak çok değerli. Araştırmalar enfeksiyon etkenlerinin en sık eller yoluyla bedenimize girdiğini gösteriyor. Elleri yıkamak kadar damlacık yoluyla bulaşın artığı salgın devirlerinde maske kullanımı da yaşamsal değere sahip. Onun dışında bağışıklığını güçlü tutacak; sağlıklı beslenme, sistemli uyku, idmanı hayatının olmazsa olmazları haline getirmesi gerekiyor. Çünkü enfeksiyonlar bağışıklığın düşük olduğu vakitlerde daha ağır seyrediyor” diyor. Fakat her vakit bağışıklığı bu yollarla yükseltmek mümkün değil. Kimi genetik ya da kronik sağlıksızlıklarda ve birtakım durumlarda bağışıklık düşük seyrediyor ki bu da enfeksiyonlara davetiye çıkması, bazen de sespis gelişmesi manasına geliyor.
Kimler risk altında?
Sağlıksıznede yatan sağlıksızların vefat nedenleri ortasında birinci sırada yer alan sepsisin sağlıksızneye tekrar yatışlarda da yeniden listenin başında yer aldığını belirten Prof. Dr. Cinel, risk altındaki kümeler hakkında şu bilgileri veriyor:
“1 yaş altı bebekler yahut 75 yaş üzeri bireyler, kronik sağlıksızlar, gebeler, kanser üzere bağışıklık sistemini baskılayan sağlıksızlar, organ nakli ameliyatı geçirenler ve uzun mühlet ağır bakımda ya da sağlıksıznede yatan şahıslar daha fazla risk altında oldukları için bu kümelerde enfeksiyon gelişmesi açısından muhakkak vakitlerde risk faktörlerinin kıymetlendirilmesi, immunizasyon ya da bağışıklamanın gözden geçirilmesi ve tamamlanması sepsis riskinin gelişmesini önlemek açısından çok önemli!”
Dünyada giderek yaşlı nüfusun artmasının sepsis riskini artıracağını belirten Prof. Dr. İsmail Cinel, bu durumun çoklukla yaşlılarda bağışıklığın gençlere nazaran daha düşük olmasından kaynaklandığına dikkat çekerken “Sepsis gelişen sağlıksızların 2/3 kadarının yaşlılar olduğu varsayım ediliyor. Sepsis tanısı konduktan sonra 28 gün içinde hayatını kaybeden 75 yaş üstü sağlıksızlarda, sepsise karşılık olarak görülen klinik ve laboratuvar değişikliklerin orta yaşlılara nazaran daha hafif yahut yüzeysel olduğu görülüyor. Bu sağlıksızların üçte birinde kan ve enfeksiyon yerinden alınan kültürler de negatif sonuçlanıyor yani yaşlılarda sepsis tanısı daha güç konuyor” diyor.
8 değerli belirti var!
Acıbadem Ataşehir Sağlıksıznesi Ağır Bakım Sorumlusu Prof. Dr. İsmail Cinel sepsisin kıymetli 8 belirtisini şöyle sıraladı:
- Titreme, ateş yahut beden ısısında düşüklük,
- Şiddetli halsizlik/kas ağrıları,
- “Ölecek gibi” hissetme,
- Bilinç değişikliği/sersemlik,
- Sık nefes alıp verme/nefes darlığı,
- Öksürük,
- Kalp çarpıntısı/nemli ve soğuk cilt,
- Gün uzunluğu idrar yapamama
Bunlardan bir ya da bir kaçının görüldüğü durumlarda ivedilikle en yakın sıhhat kuruluşuna gitmek gerekiyor.
Erken teşhis hayat kurtarıyor
Çok önemli hayati riskler taşıyan sepsiste, pek çok sağlıksızlıkta olduğu üzere erken teşhis çok kıymetli. Bunun için toplumda öncelikle sepsis farkındalığının artırılması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. İsmail Cinel şunları söylüyor: “Toplumsal farkındalık, önlenebilir vefat nedenlerinin başında gelen sepsisin görülme sıklığını da düşürecektir. Farkındalık şu biçimde olmalı: Öncelikle şahsî paklık konusundaki şuur yükselmeli. Sık sık ellerin yıkanması, yiyecek ve içeceklerin hijyenine dikkat edilmesi üzere. Enfeksiyonlara karşı aşı olmak da mümkün sağlıksızlık risklerini bertaraf eder. Ayrıyeten bilhassa bağışıklığı düşük bireylerin enfeksiyon belirtilerini ciddiye alması, sağlıksızneye başvurmayı ötelememesi erken teşhis imkanını da artırarak, tedavi muvaffakiyetinin yükselmesini sağlar.”
Kurumlara düşen roller de var!
Prof. Dr. İsmail Cinel, şahıslar kadar, tüm dünyadaki kurum ve kuruluşlara da bu bahiste rol düştüğünü belirterek “Temiz su kaynaklarının sağlanması, kamusal paklığa dikkat edilmesi üzere idarelerin yapacağı misyonların yanı sıra sağlıksıznelerde doğum yapılan ortamların hijyeni, bilhassa ağır bakımlar ve ameliyathaneler başta olmak üzere enfeksiyon önleyici uygulamalara sıkı halde uyulması, hakikat tedavilerle sağlıksıznede yatış müddetlerinin kısaltılması, sağlıksıznelerdeki sıhhat çalışanlarının, değişim suratının az olması, sağlıksıznelerde havalandırma sistemlerinin son teknoloji ile donatılmış olması üzere faktörler de sepsis gelişme oranını düşürecek önlemlerdendir” diyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
<br>
steroid sipariş
