Futbol, basketbol, tenis, kayak üzere ağır sporlar, spor yaralanmalarının sık görüldüğü aktivitelerin başında geliyor. Uzmanlar, tüm spor yaralanmalarının yüzde 20-30’unun ayak bileğinde meydana geldiğine dikkat çekiyor. Uzmanlara nazaran spor yaralanmaları 1-7 gün spordan uzak kalmaya neden olmuş ise hafif, 8-21 gün spordan uzak kalamaya neden olmuş ise orta, 21 günden fazla spordan uzak kalmaya neden olmuş ise ağır olarak bedellendiriliyor. Yaralanan atletin düzgün bir formda spor alanı dışına alınması ve ödem gelişmemesi için vakit kaybetmeden buz tedavisi uygulanması öneriliyor.
Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Kısım Lideri Prof. Dr. Deniz Demirci, spor yaralanmaları cinsleri hakkında bilgi paylaştı ve yaralanmalara yol açan etkenlere dikkat çekti.
Fiziki hudutların zorlanması spor yaralanmalarına yol açıyor
Futbol, basketbol, tenis, kayak üzere ağır sporlarda spor yaralanmalarının daha sık görüldüğünü vurgulayan Prof. Dr. Deniz Demirci, “Özellikle sporu spor olsun diye orta sıra yapan kimi amatör atletlerde, çok kolay bir travmayla daha kolay spor yaralanması gelişebiliyor. Spor yaralanmaları, günlük yaşantımızda yaptığımız işlerden çok, daha çok fiziki hudutların zorlanması sonucu meydana geliyor. Günümüzde spor yapanların sayısında önemli bir artış yaşandığı rahatlıkla söylenebilir. Spor yapan bireylerin bir kısmı performans sporu yaparken, öteki kısım kendisini yalnızca yürüyüşle kısıtlıyor.” dedi.
Sporun değeri arttıkça yaralanmalar da arttı
Sporun değeri giderek daha net bir formda anlaşıldıkça spor yapan bireylerin sayısının da arttığını söz eden Demirci, “Buna paralel olarak spor sakatlanmaları ismi verilen rahatsızlıklardan şikayetçi bireylerin sayısında da artış meydana geldi. Spor yaparken birtakım zorlamalardan ötürü baş gösteren spor yaralanmaları çoklukla baş ve boyun yaralanmaları, omuz eklem ve etrafı yaralanmaları, dirsek eklemi yaralanmaları, ön kol el bileği ve parmak yaralanmaları, sırt ve bel yaralanmaları, kalça eklem yaralanmaları, bacak bölgesinde ayak bileği ve diz yaralanmaları formunda sınıflandırabilir.” diye konuştu.
Sakatlık 21 günden fazla sürdüyse dikkat!
Bir spor yaralanmasının ciddiyet derecesini anlayabilmek için altı temel olgunun kıymetlendirilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Deniz Demirci, “Bu olgular; yaralanmanın oluş biçimi, tedavi biçimi ve mühleti, spordan uzak kalınan mühlet, kaybedilen işgünü, kalıcı hasar ve maddi olarak maliyettir. Bir spor sakatlığının ciddiyeti bu olguların tek tek ele alınıp, kıymetlendirilmesi sonucu anlaşılır. Örneğin 1-7 gün spordan uzak kalmaya neden olmuş ise hafif, 8-21 gün spordan uzak kalamaya neden olmuş ise orta, 21 günden fazla spordan uzak kalmaya neden olmuş ise ağır bir yaralanmadan bahsedilebilir.” tabirlerini kullandı.
Spor yaralanmalarının yüzde 20-30’u ayak bileğinde gerçekleşiyor
Prof. Dr. Deniz Demirci, tüm spor yaralanmalarının yüzde 20-30’unun ayak bileğinde meydana geldiğine dikkat çekti ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Ayak bileği yaralanmalarının yüzde 85’i “sprain” biçiminde ortaya çıkıyor. Burkulmalarda öncelikle lateral ligamentler, medial ligamentler, tibiofibular syndesmosis ligamentöz yapılar etkileniyor. Bilhassa kısa aralık koşuları yahut futbol üzere depar içeren sporlarda kas yaralanmaları ile sıklıkla karşılaşılabiliyor. En çok art uyluk kaslarında yaralanma görülüyor. Gerilim kırığı olarak da isimlendirilen çok kullanım yaralanmalarına en çok alt ekstremite ve tibia, fibula, femur ile pelvis üzere metatarsal kemikler maruz kalıyor. Omuz yaralanmaları, menisküs üzere diz eklemi rahatsızlıkları ve çocukluk çağına mahsus spor yaralanmaları sendromu da sıkça görülebiliyor. Diz eklemi, insan bedeninde en sık yaralanan bölge olarak ön plana çıkıyor. Performans isteyen sporlarda yaşanan fiziki zorlanmalar, menisküs ve çapraz bağ yırtıklarına yol açabiliyor. Bununla birlikte önemli travmalarda kemik kırıkları ve eklem çıkıkları üzere kasvetler da meydana gelebiliyor.”
Yaralanmaların yüzde 75’i sıkıntısız iyileşiyor
Sportif faaliyetler sırasında çok değişik yaralanmalarla müsabakanın mümkün olduğunu söz eden Demirci, “Bu yaralanmaların yüzde 75’i değersiz olduğu için bir sorun oluşturmadan düzgünleşiyor. Yüzde 25’i ise sportif faaliyete orta vermeyi gerektiren kısa yahut uzun periyodik tedaviye gereksinim duyuyor. Bu travmalar sırasında kimi faktörler yaralanmayı kolaylaştırıyor ve düzgünleşme müddetini uzatıyor. Ferdi ve çevresel nedenlerin spor yaralanmasına yol açan faktörler olduğunu söyleyebiliriz. Zayıf kas ve kemik yapısı, daha evvelden geçirmiş olduğunuz yaralanmalar ve ameliyatlar, anatomik bozukluk, kronik sağlıksızlık ve enfeksiyonlar, ruhsal sorunlar, yaş ve cinsiyet ferdî nedenler olarak tanımlanıyor. İdmansız bir formda fizikî hudutları zorlamak, makus ve yanlış materyal seçimi, spor kurallarına uymamak, spora uygun olmayan yer ve makûs hava şartlarını da çevresel faktörler olarak kıymetlendirebiliriz.” dedi.
Bunları yaparak spor yaralanmalarını önleyebilirsiniz…
Prof. Dr. Deniz Demirci, spor yaralanmalarını önlemek için dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıraladı:
– Öncelikle sıhhat taraması ile spora pürüz bir durumun olup olmadığı saptanmalı,
– Daha evvelden bilinen sıhhat sorunu mevcut olduğu takdirde spor yapmaya karar vermeden evvel doktora danışılmalı ve riskli sporlardan uzak durulmalı,
– Yapılacak spora dair ayrıntılı bir formda bilgi edinilmeli ve bu spora uygun giysi, ayakkabı ve gereç kullanılmalı,
– Spor esnasında çok yorgunluk, çarpıntı ve baş dönmesi üzere durumlar oluştuğu takdirde spora son verilmeli ve,
– Temas ya da yarış sporuna başlamadan evvel en az 15 – 20 dakika ısınma ve adaleleri germe idmanları yapılmalıdır.
İlk müdahale önemli
Spor yaralanmalarının tedavi sürecinde birinci müdahalenin ehemmiyetine vurgu yapan Demirci, “İlk yardım yahut birinci müdahale, olay yerinde birinci olarak uygulanan süreçtir. Başlangıçta, yaralanan atlet düzgün bir biçimde spor alanı dışına alınmalı, ardından yaralanan bölge istirahat durumuna getirilmeli ve bu bölgede ödem gelişmemesi için vakit kaybetmeden 10-15 dakika boyunca direkt olarak ciltle temas etmeyecek biçimde buz tedavisi yapılmalı. 2 saat ortayla günde 5-6 sefer uygulanabilecek olan buz tedavisinin akabinde, yaralanan bölgeye uygun bir bandaj ile kompresyon ya da atel uygulanmalıdır. Sonuç olarak spor yaralanmalarının ön tedavi periyodunda uygulanan usuller, müdafaa, dinlenme, buz, kompresyon ve elevasyon dan oluşuyor. Spor yaralanmalarında yaralanmanın şiddetine, hasarına ve yerine nazaran kesin tedavi, konservatif tedavi, fizik tedavi ve cerrahi tedaviler uygulanıyor.” dedi.
Uygun tedavi uygulanmazsa spora dönüşte sorun oluşuyor
Prof. Dr. Deniz Demirci, ekseriyetle uygun tedavi uygulandıktan sonra birçok spor yaralanması sonrası spora dönmenin mümkün olduğunu söz etti ve kelamlarını şöyle tamamladı:
“Ancak yaralanmanın şiddetine nazaran spora dönüş mühleti uzayabiliyor. Spor yaralanmaları sonrasında spora dönüşte yaşanan sıkıntılar çoğunlukla uygun tedavinin uygulanmamasına yahut tedavi tam tamamlanmadan spora erken dönmeye bağlı oluyor. Bunun sonucunda sıkıntılar kronik bir hal alarak sportif performansı etkileyebiliyor. İster konservatif sistemlerle, ister cerrahi olarak tedavi edilsin, spor yaralanmaları sonrası başarılı sonuçların alınması için atletin tedavisinin birbirleri ile koordine olarak çalışan ortopedist, fizik tedavi tabibi, spor tabibi ve fizyoterapisten oluşan deneyimli bir grup tarafından yapılması en uygun usuldür. Örneğin aşil tendon kopmaları, dizde önemli kıkırdak yaralanmaları üzere çok önemli yaralanmalardan sonra yeterli bir tedavi uygulansa bile spora döndükten sonra eski performansa tam olarak ulaşılamayabilir.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı<br>
hasta yatağı kiralama
