Genel Sağlık

Ebeveyn Tavır ve Davranışları

admin Mart 25, 2022

0 13 4 dakika okuma süresi

ANNE BABALARIN TEMEL VAZİFE VE SORUMLULUKLARI

Çocuklara gerçek örnek olmak,
Çocukları korumak ve desteklemek,
Kuralları ve sonları öğretmek,
Daima ve dengeli bir anne babalık tavrı göstermek,
Hem kendi isteklerini hem de çocuğun isteklerini dikkate alan bir bağ geliştirmek

Anne Baba Tavırlarını Etkileyen Faktörler

Eğitim durumu
Anne babanın beklentileri
Toplumun bedel yargıları
Anne ve baba olmaya hazır olma
Anne ve babanın kendi çocukluk tecrübeleri
Anne ve baba ortasındaki bağlantı
Çocukların sayısı

EBEVEYN TAVIRLARI;

1-AŞIRI BASKICI-OTORİTER TAVIR

Anne baba tavırlarının çok baskıcı ve otoriter olduğu bir ailede;

Çocuğun ilgi ve muhtaçlıkları dikkate alınmaz. Çocuğa kelam hakkı tanınmaz.
Çocuğa nedenleri açıklanmayan kurallar koyulur, bu kurallara uymadığı takdirde ceza verilir.
Kurallara sorgulamadan uyması beklenir. Tenkit ve aşağılama çok sık görülür.
Daima eleştiren, yargılayan, buyruk veren, gözdağı veren, suçlayan anne-babalardır.
“Çocuğumu eğitiyorum” mantığıyla şiddet uygulanabilir.

OTORİTER VE BASKICI TAVIR ÇOCUĞUN GELİŞİMİNİ NASIL TESİRLER?
Otoriter-baskıcı ana-baba tavrı ile büyüyen çocuklar, içine kapanık, utangaç, itaatkar olabileceği gibi çok saldırgan ve zorba da olabilirler.
Değersizlik duygusu yaşar ve kendilerine hürmet ve itimat duymazlar.
Çocukta hep güçlü olma ve kendinden zayıfları ezme isteği vardır.
Çocuk alacağı ağır cezalardan kaçmak için palavra söyleyebilir.
Akademik muvaffakiyetlerinin düşük olma ihtimali yüksektir.

2-AŞIRI HOŞGÖRÜLÜ TAVIR
Anne baba tavırlarının çok hoşgörülü olduğu bir ailede;
Çocukların her istedikleri sorgulanmadan yerine getirilir.
Çocuğun her türlü davranışı müsamaha ile karşılanır ve kabul edilir.
Birtakım kurallar belirlense de kurallara uyulmaz ya da hiç kural konulmaz. Aile içinde hudutlar çizilmez. (Eve geliş saati, uyku saati, oyun saati vb. konularda)
Anne babalar çocukların yanlış yaparak kendi kendilerine doğruya ulaşmaları gerektiği fikriyle çocuğa müdahalede bulunmaz, öğretici yönlendirmelerde bulunmaz.
ÇOK HOŞGÖRÜLÜ ANNE BABA TAVRI ÇOCUĞUN GELİŞİMİNİ NASIL TESİRLER?
Çok hoşgörülü anne baba tavırları ile büyüyen çocuklar, kendilerini denetlemekte zorluk yaşarlar. Bencil ve şımarık olurlar. Tenkide tahammülsüzdürler.
Toplumsal kuralları öğrenmekte zahmet çekerler.
Vurucu, kırıcı ve saldırgan davranışlar sergilerler.
Doyumsuzdurlar ve paylaşmayı bilmezler. Kuralsız olduklarından ahenk sorunu yaşarlar.
Bu çocuklar, anne ve babalarına hükmeder ve onlara çok az hürmet gösterirler..
3-AŞIRI ESİRGEYİCİ ANNE BABA TAVRI
Bu anlayış, anne babanın çocuğu çok müdafaası, gerektiğinden fazla denetim etmesi manasına gelir.
Bu türlü bir ailede, çocuğun başına rastgele bir şey gelir telaşı ile hiçbir iş ve sorumluluk verilmez, her şeyi anne baba tarafından yapılır.
Çocuklara hayat deneyimi yaşama fırsatı tanınmaz.
ÇOK HAMİ ANNE BABA TAVRI ÇOCUĞUN GELİŞİMİNİ NASIL TESİRLER?
Özgüven duygusu gelişemez. Çok derecede ürkek ve utangaç kalırlar.
Kendi başına hiçbir şey yapamaz, yapacağına inanmaz. Karar vermekte zorlanırlar.
Anne – babaya bağımlı olur. Çevresindeki beşerlerle irtibat kurmakta zorlanırlar.
Sorumluluk duygusu, şuuru gelişemez.
İçe dönük ya da saldırgan olur.
Davranış bozukluğu (tırnak yeme, kekemelik, alt ıslatma, okul fobisi, palavra, …vb.) görülür.
Çocuk, kendini kümeye kabul ettirmek için vakit zaman toplumdışı ve isyankar davranışlara başvurabilir..
ÇİÇEĞİN SUYA MUHTAÇLIĞI VARDIR FAKAT ÇOK SULARSANIZ ÖLÜR SARFİYAT.
4-TUTARSIZ TUTUM (Dengesiz ve Kararsız Tavır )
Anne babanın çocukları ile bağlantılarında görüş ayrılığında olması yahut çocuğun birebir davranışlarına farklı vakitlerde, farklı yansılar göstermesi ile ortaya çıkan anne baba tavrıdır.
Çocuğun bir davranışı anne tarafından cezalandırılırken, baba tarafından olağan karşılanabilir.
Tüm çocuklara eşit davranmama, eşit sorumluluklar vermeme, kız ve erkek çocuğa cinsiyetine nazaran farklı davranma görülebilir.
Çocuğun yaptığı bir davranış bazen çok sert, bir reaksiyon alabilirken, bazen de çok olumlu karşılanabilmektedir.
TUTARSIZ ANNE BABA TAVRI ÇOCUĞUN GELİŞİMİNİ NASIL TESİRLER?
İstikrarsız ve kararsız tavır ile büyüyen çocuklar, hangi davranışlarının uygun, hangilerinin uygunsuz olduğunu bilemezler. Davranışları ceza ve tenkit almamaya yöneliktir.
Kendi görüş ve kanılarını açıklayamazlar.
Çocuk hangi davranışı, nerede, nasıl ve ne vakit yapacağı konusunda bocalar.
5-MÜKEMMELLİYETÇİ TAVIR
Bu tavrı benimseyen anne babalar çocuklarını akademik, toplumsal, sanatsal, sportif her alanda kusursuz olmasını beklerler.
Kendi egolarını çocuklar üzerinden tatmin etmeye çalışırlar
Aile beklentilerini karşılaması için çocuk ağır bir eğitim sürecine tabi meblağ. Çocukta çok titizlik ve paklık beklenir.
Çocuktan beklentiler yaşının ve kapasitesinin üzerindedir. Çocuk davranışlar yasaklanır, arkadaş seçimi de aileye aittir.
Anne baba çocuğuna karşı ilgi ve sevgilerini, çocuğun başarısı oranında gösterir.
Ne kadar muvaffakiyet, o kadar sevgi.
MÜKEMMELİYETÇİ ANNE BABA TAVRI ÇOCUĞUN GELİŞİMİNİ NASIL TESİRLER?
Bu anlayışla yetiştirilen çocuk çok tasa, gerilim, tedirginlik, hayal kırıklığı üzere hisleri yaşamaya başlar. “Tırnak yeme, kekemelik, alt ıslatma, palavra, …gibi” davranış meseleleriyle kendini söz eder.
Kendilerine inançları yoktur. Yanlış yapmaktan korktukları için teşebbüs seviyeleri epeyce düşüktür.
Bu çocuklar, kendi doğal içgüdüleri ve kurallar ortasına sıkışıp kaldıklarından, daima bir iç çatışma içindedir.
Fikirleri ekseriyetle çok katıdır.
Her işte üstün olmak ister ve bunu başaramadığı noktada hayal kırıklığına uğrar. Çalışmayı büsbütün bırakabilir ve aşağılık duygusu gelişir.
6-GÜVEN VERİCİ ve DESTEKLEYİCİ TAVIR
Çocuğun yaşına ve gelişim özelliklerine uygun kurallar belirlenir. En kıymetlisi de bu kurallar çocukla birlikte belirlenir.
Anne baba ve çocuklar ortası ilgiler, sevgi dolu, saygılı ve inanç vericidir.
Çocuklar başka bir birey olarak kabul edilir ve yaşına, durumuna uygun seçenekler sunarlar.
Anne baba davranışları ile çocuğa uygun birer modeldir. Anne ve babanın birbirlerine ve çocuklarına karşı tavır ve hisleri açık ve nettir.
Aile içinde inanç ve şeffaflık vardır. Aileyi ilgilendiren kararlar birlikte alınır. Çocukların fikir ve niyetleri dinlenir ve dikkate alınır.
Kuralların mantıklı açıklaması yapılır ve kurallar içselleştirilir, sorumluluk duygusu ve sorun çözme mahareti gelişir.
ANNE BABALARA TEKLİFLER
Çocuğunuzun davranışlarına kesin hudutlar koyun ve muhakkak uyulması gereken kuralları belirleyin.
Çocuğunuza muhakkak bir tavır belirleyip, istikrarlı davranmaya çalışın.
Çok özel günlerde ve durumlarda sınırlamalarda ve kurallarda süreksiz esneklikler gösterilebilir.
Çocuklarınıza sevgi ve ilginizi; birtakım misyon ve sorumlulukları eşit paylaştırmaya itina gösterin.
Çocuğunuzun haklarına, özgürlüğüne hürmet duyun ve ona aşikâr sorumluluklar verin. Bir taraftan da bunlara hudut koyun.
Çocuğunuzun muvaffakiyetlerini övün ancak çoka kaçmayın.
Merakını gidermek için kâfi kapasiteye sahip olduğu konusunda çocuğu teşvik edin.
Çocuğunuzun eğitiminde o denli bir çizgide durun ki çocuğunuz hem her an sizi yanında hissederek takviye bulsun, hem de sizi hiç görmeyerek kendini özgür hissetsin.
Çocuğunuzun gelişimine nazaran yerine getirilmesi gereken davranışların çocuğunuz tarafından gerçekleştirilmesine müsaade verin.
BİR HİKAYE

Güzel niyetli ve yardımsever bir arkadaşımla bir gün tabiatta gezinirken kozasından çıkmaya çalışan bir kelebek gördük. Kelebek kozanın lifleri ortasından sıyrılmaya çalışmaktaydı. Yardımsever arkadaşım çabucak kelebeğin imdadına koştu. Dikkatlice kozanın liflerini sıyırdı, kozayı araladı ve kelebeğin çabalamadan kozadan çıkmasını sağladı. Lakin kelebek kozadan çarçabuk çıktıysa da biraz çırpındı ve uçamadı. Yardımsever arkadaşımın göz arkası ettiği gerçek şuydu: kanatlar fakat kozadan çıkma uğraşlarıyla güçlenir ve uçuşa hazırlanır. Kelebek kendini kurtarma eforlarıyla aslında kaslarını geliştirmekte, kendini ayakta tutacak, güçlü kılacak, uçmaya hazırlayacak hareketleri gayretleriyle öğrenmekteydi. Yardımsever arkadaşım işini kolaylaştıracak kelebeğin güçlenmesine mani olmuştu. Kelebek hiçbir vakit özgürlüğünü tanımadı, hiçbir vakit nitekim yaşamadı.
Bu da vakitle çocukta birtakım iç çatışmalara, huzursuzluklara dolayısı ile tutarsız bir yapının oluşumuna sebep olur.
Çocuk, ileriki ömründe bağlarında inançsız, alıngan ve kuşkucu bir yetişkin olur.