Güç geçen bir gün, tahminen sevgilinizle tartıştınız, tahminen işleriniz çok ağırdı, tahminen o gün sebepsizce daha gergin hissediyorsunuz. Gerilimli ve öfkelisiniz, ‘yasak yemek’leri yutmamak için kendinizi güç tutuyorsunuz. Akşam yemeği için balık ve zerzevat yemeği planlamıştınız lakin planınız değişmek üzere. Pişirmeyi düşündüğünüz zerzevatları bırakıyorsunuz, cipsler boğazınızdan aşağı gitmeye başlıyor. Biraz yedikten sonra iradeniz denetimi ele almaya çalışıyor ve ‘sadece birkaç tane daha yedikten sonra bırakacağım’ diyorsunuz, ancak bırakamıyorsunuz. Cipsin bitmesinin akabinde dün akşamdan kalan kek de gözünüze dayanılmaz gözükmeye başlıyor, birkaç saniye sonra ona da çatal batırmış halde buluyorsunuz kendinizi. Sonunda bütün o yemeklerden ayrılmayı başardığınızda suçluluk ve pişmanlık duyguları ile dağılmış bir haldesiniz.
Şayet üstteki senaryo tanıdık geliyorsa, yalnız değilsiniz. Birçoğumuz vakit zaman kendimizi daha uygun hissetmek için yemeklere sığınabiliyoruz. Şayet ‘‘duygusal yeme” kavramını google’da aratırsanız ”duygusal yemeyi durdurmak” ”duygusal yemenin üstesinden gelmek” üzere başlıklar karşınıza çıkacaktır. Bu da duygusal yemenin makus birşey olduğu ve engellenmesi gerektiği bildirisini verir.
Lakin Psikolog Dr. Pavel Somov ”Mindful Emotional Eating” kitabında anlattığı üzere bu mevzuda biraz daha farklı düşünüyor. Yemek yeme aksiyonunun şayet yanlışsız yapılırsa meselelerle baş etmede bize yardımcı olabileceğini anlattığı kitabında Dr. Pavel Somov’a nazaran ”duygusal yeme”deki asıl sorun yeme aksiyonu değil bunun ”dikkatsizce” (mindless) yapılması.”Duygusal yeme kaçınılmaz olduğuna nazaran, meselelerimizle baş etmek için yemek yediğimizi kabul ederek ve keyif alarak yemek yemek suçluluk hissimizi azaltacaktır” diye açıklıyor Somov, zira üstteki senaryoda hem yediğimizden keyif alamıyor hem de sonrasında ağır pişmanlık hissediyoruz.
Psikolog Dr. Pavel Somov’ın öbür teklifleri ise şu halde:
-
Duygusal yemeye başlamadan önce rahatlamak için biraz vakit yaratın: Yemeklere koşmak yerine bir mühlet içinde bulunduğunuz ana odaklanın. Ayaklarınızın altındaki tabanı, oturduğunuz koltuğu hissedebilir, yemeklerin kokusunu içinize çekebilir, görünüşlerini inceleyebilirsiniz.
-
Makul bir başlangıcı ve bitişi olan bir rutin belirleyin. Tüketici duygusal yeme ”dürtüsel” ve ””dikkatsizce” dir (mindless). Ayakta durarak mutfak tezgahında yiyor olabilirsiniz. ”Yeme” tecrübesini daha keyifli, daha denetimli ve daha şuurlu yapmak için şuurlu bir halde kendinize yemek için hoş bir yer hazırlayın, mümkünse bu yeri görsel olarak güzelleştirin.
-
Anda kalabilmek için rutini değiştirmek: Anda kalabilmek, zihnimizin diğer şeylere kaymasını engellemek için oturduğumuz sandalyeyi değiştirebilir, bardağı kullanmadığımız öteki elimizde tutabiliriz.
-
En keyif verecek yiyecekleri ihtimamla seçmek: Seçtiğimiz yemekler genel olarak bizi en çok rahatlatacak olanlar değil, konutta hazır bulunan yiyeceklerdir. Duygusal yemeye gösterdiğimiz dikkatin artması ile bizi en çok rahatlatacak en çok zevki verecek yiyeceklere yönelebiliriz.
-
Pişman etme potansiyeli fazla yiyeceklerden kaçınmak: Farkındalıkla yemenin maksadı genel düzgünlük halimizi arttırmasıdır. Bu yüzden karnımızı ağrıtma ve şekerimizi birdenbire yükseltme ihtimali yüksek yiyecekleri seçmemek yerinde olacaktır.
-
Nicelikten fazla niteliğe değer vermek: Yemeğin bizi rahatlatması ne kadar yediğimizle değil, yemekten ne kadar zevk aldığımızla bağlıdır. Örneğin, küçük bir kesim çok lezzetli ve kaliteli bir çikolatadan aldığımız tatmin, kalitesiz koca bir paket şekerden aldığımız tatminden çok daha fazladır.
-
Yeme tecrübesine odaklanmak: Zihnimiz bu an yaptığımız aktiviteden fazla öteki şeylerle meşgul olmaya meyillidir, bu da kendimizi dağınık hissetmemize sebep olur. Yemek yerken yemeye odaklanarak hem daha fazla zevk alırız hem de zihnimize dinlenmesi için fırsat veririz.
Dr. Somov’a nazaran güzel hissetmek ve yemek ortasındaki alaka bebekliğimize dayanıyor olabilir. Örneğin, bir annenin ağlayan bebeğini sakinleştirmek için onu emzirmesi. Ayrıyeten yemek yemenin ”rahatlatıcı” tesiri bulunuyor zira yemek yiyince “dinlenme ve sindirme” etkinliklerinden sorumlu parasempatik hudut sistemi uyarılıyor.
Bir araştırmanın da gösterdiği üzere biraz dikkat ve alıştırma ile mindful (farkındalıklı) duygusal yemek, dürtüsel çok yemenin tahlillerinden biri olabilir.
Unutmayın, eğer rahatlamak ve zor hislerle baş etmek niyetindeysek en azından kendimize daha şefkatli olabiliriz.
