Depresyon ve bilişsel davranışçı terapi

Depresyon

Depresyon, bireyin kendisini daima bir formda, üzgün, kederli ve mutsuz hissettiği, bulunduğu duruma karşı kararsızlık, çaresizlik ve ümitsizlik içinde olduğu ve bunların yanında kendisini yetersiz, hatalı ve kıymetsiz olarak algıladığı bir duygudurum bozukluğudur. Bu tip olumsuz his ve niyet yapılarını da genelde iştahta değişme, uyku bozuklukları, odaklanma yahut karar alma zahmeti üzere kişinin hayat kalitesini derinden etkileyen belirtiler izlemektedir. Bu belirtilerin de önüne geçilmez ise depresyonun ilerleyen safhalarında özkıyım ve intihar kanıları, hatta faaliyetleri gözlemlenebilmektedir.

Günümüzde bütün ruh sıhhati dünyasının ortakça kabul ettiği DSM-5 (The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) Teşhis Kitabında depresyon, duygudurum bozuklukları başlığı altında tanımlanmıştır. Genelde halk ortasında depresyon olarak lisana getirilen bozukluk, bu başlıkta majör depresif bozukluğa karşılık gelmektedir. Depresif bozukluklar bozukluğun şiddeti, müddeti vb. kriterlerin farklılığına nazaran Süreğen Depresif Bozukluk(distimi), Adet Öncesi Disforik Bozukluk ve Yıkıcı Duygudurum Düzensizlik Bozukluğu olmak üzere birbirinden ayırt edilmiştir.

Bilişsel Davranışçı Terapi ve Depresyon

Aaron T. Beck’ in kurduğuBilişsel Davranışçı Terapi günümüzde gerek fonksiyonelliği gerekse bilimselliğinden dolayı kullanımı en çok tercih edilen psikoterapi ekolüdür. Bu ekol bireyin, bilişsel yapısına yani kanılarına, inançlarına ve kelam konusu bilişler doğrultusunda hayata geçirdiği davranışlara odaklanmaktadır. Bireye ömrü mühletince zihninde gelişen olumsuz şartlanmalar ve bunun sonucunda oluşan inanç sistemini fark ettirerek bunun his ve davranışlara yansımasını göstermeyi maksatlar. Ayrıyeten öteki birçok psikoterapi ekolünden farklı olarak terapi süreci boyunca danışana çeşitli baş etme yolları öğretilir. Böylelikle kişinin fonksiyonsuz niyet ve davranış örüntülerinin önüne geçmek amaçlanır.

Terapi odasında fonksiyonsuz ve düzgün gelmeyen fikirler ile gerçekçi fikirlerin değişimlenmesi temel gayedir. Bilişsel Davranışçı ekol, tam bu noktada şayet fikir seviyesindeki bu değişimleme sağlanabilirse bireyin hislerinin da tıpkı minvalde düzeleceğini anlatmak istemektedir. Depresyondaki bilhassa kararsızlık, ümitsizlik, çaresizlik hislerini ve kendini yetersiz, hatalı ve bedelsiz hissetme şikâyetlerini göz önünde bulundurduğumuzda Bilişsel Davranışçı Terapiyi bu bozukluğun tedavisinde kullanmanın ne kadar makul olacağını fark edebilmekteyiz.

Bilişsel Davranışçı Terapi’nin Etkililiği

Bilişsel Davranışçı Terapi bilimselliğe ve delile dayalı bulguların uygulamaya aktarılmasına büyük değer vermektedir. Bu yazımızın son başlığında da bilimsel araştırmalar doğrultusunda BDT’nin kanser sağlıksızlarının depresyon ve anksiyete seviyelerine işe yararlılığının test edildiği çalışmaların derlemesinden oluşan bir bilimsel makaleden örnekler vermek istiyoruz (SOYLU, C. Bilişsel Davranışçı Terapi Tekniklerinin Kanser Sağlıksızlarında Depresyon ve Anksiyete Üzerindeki Etkinliği).

Bu yazıda işlediğimiz depresyon konusunun en yakın alakadarları hiç elbet vefat gerçeğiyle yüz yüze gelen kanser sağlıksızlarıdır. Bu derleme çalışmasında BDT’nin kanser sağlıksızları üzerinde uygulanması sonucunda bireylerin depresyon ve anksiyete seviyelerindeki iyileşmelere net bilimsel ispatlar gözlemlemekteyiz. Artık çalışmadaki kimi bilgilere göz atalım.

Kanser sağlıksızlarında depresyon oranlarının %8 ile %24 ortasında değiştiği gözlemlenmiştir. Bu şahıslardaki majör depresyonun ve depresif belirtilerin ise %10 ile %25 ortasında değiştiği belirtilmiştir. Yeni teşhis alan göğüs kanseri sağlıksızlarının majör depresyon teşhisinin %11 olduğu, ileri evre kanser sağlıksızlarında ise %5 ile %26 ortasında değiştiği belirtilmiştir.

Edelman ve arkadaşlarının 1999’da yaptığı çalışmada ileri evre göğüs kanseri sağlıksızsı 62 bayana 8 hafta boyunca Bilişsel Davranışçı Terapi ile küme terapisi uygulanmış ve tedavi sonrası BDT tedavisi alan sağlıksızlarının depresyon seviyelerinde azalma gözlemlenmiştir.

Evans ve Connis’in 1995’te yaptıkları bir çalışmada 72 depresif kanser sağlıksızsı BDT, toplumsal takviye kümesi ve tedavi almayan olmak üzere üç kümeye seçkisiz olarak atanmıştır. Uygulama sonunda BDT ve toplumsal takviye kümesindeki iştirakçilerde depresif semptomlarının azaldığı belgelenmiştir.

Son olarak ülkemizde yapılan bir araştırmanın bulgularına göz atalım istiyorum. Yavuzşen ve arkadaşları 2012’de göğüs kanseri sağlıksızlarının üzerinde, tedavi grubu tarafından gerilim idaresi, sorun çözme, bilişsel yine yapılandırma vb. tekniklerle yürüttüğü çalışmada küme terapisi halindeki uygulamanın sonucunda anksiyete ve depresyonda manalı ölçüde olumlu manada düzgünleşme meydana geldiği gözlemlenmiştir.

Please follow and like us: