İtimat duygusu çocuk daha doğar doğmaz gelişmeye başlayan en temel hislerden biridir. Bebekliğin birinci 0 – 12 ayları ortasında itimadın temelleri atılmaya başlanır. Bebek ağladığında annenin onun muhtaçlığını karşılama müddetinin uzunluğu, biçimi (örneğin; emzirirken kucağında bebeği tutuş şekli), gösterdiği ilgi ve sevgi çocuktaki inanç hissinin oluşumunu birebir tesirler. Daha ilerki yıllarda annenin ve babanın çocuğu disipline etme biçimi, çocuklarına gösterdikleri ilgi ve sevginin seviyesi de tekrar çocuktaki inanç hissini tesirler.
Bilhassa 0-6 yaş ortasındaki bir çocuk ailesi tarafından sevildiğinin ve bedel gördüğünün şuuruna erişirse kabul gördüğünü anlar ve itimat duygusu geliştirir. Özgüvenin temelleri de böylelikle atılmış olur. Bunun tam karşıtı olarak şayet aile çocuğuna, kâfi ilgi, sevgi ve bakım vermediyse çocuk hayata karşı inançsız, kuşkucu ve utangaç bir tavır takınır. Unutmayın, ailesine karşı itimat besleyemeyen birisi elbette ki dışarıdaki dünyaya hiç güvenmeyecektir.
Özgüven duygusu nasıl geliştirilir?
-
Kendi başına bir şeyler başarabilmesi için çocuğunuza fırsatlar yaratın.
-
Kendi kararlarını vermesi için onu destekleyin.
-
Kanılarına itiraz ederken ya da reddederken kullandığınız lisana dikkat edin.
-
Çocuğunuzu yalnızca “çocuğunuz” olduğu için sevin. Uslu durduğu ya da okulda başarılı olduğu için değil. Sevgi asla şarta bağlanmamalıdır.
-
Çocuğunuzu öbür çocuklarla asla ve asla kıyaslamayın; zira bu onun olduğu üzere kabul görmediğinin ispatıdır.
-
Çocuğu sert kurallar ve katı cezalarla asla disipline etmeye çalışmayın. Bu da çocuğu ürkek ve pasif kılar.
-
Yaratıcılıklarını destekleyici aktiviteler oluşturun.
-
Çocuğunuza “yaramaz, kelam dinlemez, yalancı” üzere olumsuz etiketler yapıştırmayın.
-
Olumsuz bir noktaya değinecekseniz, öncelikle olumlu istikametlere vurgu yapın. Örneğin: “Soruyu çözerken şu noktaya kadar çok âlâ gitmişsin, ancak o noktadan sonrası seni biraz zorlamış” üzere.
ERGENLİK ÇAĞINDA ÖZGÜVEN
Şayet bireyin çocukluk çağında sağlıklı temellere bağlı bir itimat anlayışı varsa, ergenlik çağını özgüvenle ilgili önemli sıkıntıları olmadan geçirecektir. Tam aksisi bir durum kelam mevzusuysa, özgüven sorunu ergen için çok daha önemli bir sorun haline gelebilir. Çocukken çok da umrunda olmayan toplum baskısı ergenlik çağında artık bireyi epeyce etkileyen bir mevzu haline gelmiştir. Aile dışındaki bireyler tarafından kabul görme, farkedilme ve sevilme konuları artık ergenin odak noktası haline gelmiştir ve şayet bu bahiste kendine itimadı yoksa bu süreci çok sancılı atlatacaktır.
PEKALA NE YAPMALI?
-
Unutmayın ergenlik süreksiz bir devirdir. Yaşadığınız düşüncelerin büyük çoğunluğu süreç içerisinde giderek azalacaktır.
-
Ona sevildiğini, hürmet gördüğünü hissettirin.
-
Arkadaşlarını olumsuz eleştirmeyin. Unutmayın, birini ne kadar çok karalarsanız o kişi o kadar kahraman olur.
-
Çocuğunuz ergenlik periyodunda olduğu için ağır duygusal davranışlar sergileyebilir. Bu tip durumlarda bir yetişkin üzere davranın ve birebir yansıyı siz de vermeyin. Dengeleyici olun.
-
Yaptığı yanlışları telafi edebilmesi için çocuğunuza fırsat verin.
-
Çocuğunuzun söylediklerini eleştirirken kullandığınız lisanın yapan olmasına itina gösterin.
-
Çocuğunuzu sahiden dinlemeye ve anlamaya çalışın.
-
Suçlayıcı lisan kullanmayın.
-
Ona güvendiğinizi muhakkak edin; yoksa o da kendisine güvenmeyecektir.
-
Koyduğunuz kuralların çocukluk dönemindekiyle birebir kalmadığından emin olun. Artık eskiye oranla biraz daha esnek kurallarınız olmalı. Artık o bir çocuk değil, bir yetişkin adayı.
