<
<
<
<
Genel Sağlık

Çocuklarda Lösemiye Dikkat!

Çocukluk çağı lösemileri kanserler ortasında görülme sıklığı açısından birinci sıradadır. Akut löseminin başlangıç bulguları kısa periyodiktir ve farklılıklar gösterebilir. Sağlıksızlar sıklıkla iştahsızlık, halsizlik, yorgunluk, huzursuzluk, aralıklı ateş, kemik ağrısı ve solukluk nedeniyle getirilir. Sağlıksızlık ilerledikçe kemik iliği yetmezlik bulguları ve kemik ağrıları daha besbelli hale gelir. Organ tutulumu nedeniyle lenf bezi, karaciğer, dalak, testislerde büyüme, teneffüs külfeti ve hudut sistemi bulguları gelişebilir. Fizikî incelemede solukluk, halsizlik, ciltte morluklar, cilt altı kanamalar, ağız içi ve diş eti kanamaları, lenf bezi, karaciğer, dalak ve testislerde büyüme, kemik yahut eklem ağrıları çoklukla vardır. Göğüs içi lenf bezlerinde ileri derecede büyüme nedeniyle teneffüs zorluğu da olabilir.

Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Sağlıksıznesi Pediatrik Kemik İliği Nakil kısmından Prof. Dr. Barış Malbora ‘çocukluk çağı lösemileri ‘hakkında bilgiler verdi.

Erişkinlerden farklı olarak çocukluk çağında lösemilerin büyük çoğunluğu akut lösemidir; akut lenfoblastik lösemi (ALL) daha sık gözlenir. Yılda 100,000’de 3-4 sıklığında görülmektedir. Akut lenfoblastik lösemi görülme sıklığı bilhassa 2-5 yaş ortasında artış göstermektedir. Erkeklerde kızlara nazaran daha fazla saptanır. Çocuk ve ergenlerde akut miyeloid lösemi (AML) lösemilerin 20’sini oluşturur. AML’nin yılda görülme sıklığı ise milyonda 5-7’dir. Birinci iki yaş görülme sıklığının en yüksek olduğu yaştır. Ergenlik periyodunda sıklık yine artış gösterir. Kız ve erkeklerde eşit oranlarda izlenir.

Çocukların birçoklarında lösemi gelişimini açıklayabilecek bir risk faktörü yoktur. Lakin birtakım olgularda kalıtsal ve kazanılmış yatkınlık yapan risk faktörleri saptanabilir. Annenin gebeliği devrinde alkol, böcek öldürücü ilaçları, topoizomeraz II inhibitör içeren yiyecekler ve viral enfeksiyonlara maruziyet lösemiye yol açabilir. Çeşitli kromozom anormallikleri lösemiye yatkınlık yaratır. En sık Down sendromlu çocuklarımızın bilhassa AML’ye yatkın olduğu bilinmektedir. Kazanılmış risk faktörleri ortasında radyasyon, birtakım ilaçlar, petrol eserleri, benzen üzere organik hususlar, herbisid ve pestisidler (böcek öldürücü ilaçlar) sayılabilir.

Sağlıksızların kimilerinde teşhiste hudut sistemi bulguları izlenebilir. Pıhtılaşma pulcuklarındaki (trombosit) azalma nedeniyle beyin kanaması, beyaz küredeki olağandışı artış nedeniyle inme, teneffüs derdi gelişebilir. Erkek sağlıksızların 10-20’ü kadarında teşhiste testis tutulumu olabilir. Böbrek tutulumu kanlı işeme, tansiyon yüksekliği, böbrek yetmezliği; sindirim sistemi tutulumu kanama, kemik tutulumu osteolitik lezyonlar görülebilir., kalp tutulumu sağlıksızların az bir kısmında bulgu verir.

Teknik ve bilimsel gelişmeler sayesinde günümüzde çocukluk çağı lösemileri (kemik iliği kanseri, kan kanseri) tanısı, geçmiş yıllara kıyasla daha rahat konulmaktadır. Ülkemizde bu sağlıksızlıkların teşhis ve tedavisini batı ülkeleri şartlarında yapılabilmektedir. Bizler çocuk kan sağlıksızlıkları ve kanser tabipleri olarak kendimizi şanslı hissediyoruz. Zira yetişkinlere kıyasla daha büyük sağ kalım oranına sahip çocuklarımız tedaviye daha güzel cevap vermektedir. Çocuk yaşta görülen lösemilerin yaklaşık 85 kadarı yalnızca kemoterapi ile sıhhatlerine kavuşmaktadırlar. Geriye kalan 15-20’si sağlıksızlığın tekrarı sonrası yahut nüks etmeye yatkınlık nedenleriyle, kemoterapi sonrasında kemik iliği nakline gereksinim duymaktadır.

İlk olarak 2019 yılının sonlarında Çin’de görülen ve akabinde 2020 yılının bahar aylarında ülkemizde de büyük bir sıhhat sıkıntısına dönüşen Covid-19 pandemisi toplumun her kısmını büyük-küçük demeden etkiledi ve etkilemeye devam etmektedir. Bir yandan sağlıksızlıktan korunmaya çalışırken başka yandan biz sıhhat çalışanları lösemili ve kemik iliği nakline muhtaçlığı olan sağlıksızlarımızın tedavilerini aksatmamaya çalışıyoruz. Sağlıksızlıklar ne yazık ki pandemi dinlemiyor. Bu sağlıksızlarımızın sayısı pandemi periyodunda başka yıllardan daha az değil.

Geriye dönüp baktığımızda son bir yıl hepimiz için çok güç geçti. Güçlü noktalardan birisi tedavi boyunca çok muhtaçlık duyduğumuz eritrosit, trombosit ve plazma üzere kan eserlerine ulaşmamızdaki güçlüklerdi. Bu kan eserlerinin tek kaynağı maalesef ve sırf sağlıklı gönüllülerdir. Pandemi periyodunda istekli sayımızda çok besbelli azalma oldu. Toplum genelinde ender bulunan kan kümesine sahip çocuklarımız bu durumdan çok daha fazla etkilendiler. Kan bağışçısı gönüllülerimizin bağışçı olmaktan vazgeçmesinin en büyük nedeni pandemi nedeniyle sağlıksızne ortamında bulunmak istememeleri ve ‘virüs bana bulaşır mı?’ dehşetiydi. Aslında hepimizin artık çok yeterli bildiği maske, ara ve hijyen şartlarına sıkı bir formda uyarak, endişelenmeden kan bağışçısı olmamız mümkün. Bu savaşın ön saflarında bulunan biz sıhhat çalışanları, kurallar çerçevesinde sıhhat hizmeti vermeye devam etmekteyiz. Yani hepimizin aşina olduğu tedbirlerle sağlıksıznede bulunmak sıhhatimize ziyan vermeyecektir. Buradan tüm gönüllülerimize sesleniyorum: Bilhassa bu güçlü pandemi periyodunda lütfen kan bağışlamaktan vazgeçmeyiniz. Lösemi, öbür kanserler ve ömür için nizamlı kan transfüzyonu gerektiren Akdeniz anemisi (talasemi) üzere kan sağlıksızlıkları pandemi nedeniyle mesaisine orta vermiş değil. Bu sağlıksızlarımızın yaşama bahtı sizde, sizin yapacağınız kan bağışında zımnî.

Yaşanılan bir öteki sorun da tedavi sürecinde sağlıksızlarımızın yahut sıhhatsiz yakınlarımızın Covid-19 enfeksiyonu ile yüzleşmesi. Hepimizin bildiği üzere Covid-19 enfeksiyonunun hangi bireyde nasıl seyredeceğini kestirmek kolay değil. İleri yaş ve kronik bir sağlıksızlığa sahip olmak üzere bilinen durumlarda risk daha fazla. Kanser yahut kemik iliği nakli için kullanılan kemoterapi ve bağışıklık baskılayıcı ilaçlar Covid-19 enfeksiyonunun daha ağır geçirilmesine hatta sağlıksızlarımızın hayatlarını kaybetmelerine neden olmaktadır. Burada başta sıhhatsiz yakınlarımız olmak üzere toplum olarak hepimize büyük sorumluluklar düşmektedir. Hem kendimiz için hem de ağır sağlıksızlıklarla savaşan bu çocuklarımız için lütfen maske, uzaklık ve paklık kurallarına titizlikle uyalım.

Yaşadığımız problemlerden bir oburu kemik iliği nakli olması gereken sağlıksızlarımızla ilgili. Ülkemizde kök hücre nakillerinin yaklaşık dörtte biri kardeş, anne, baba yahut akraba içi bireylerden temin edilmektedir. Geriye kalanlar ise dünya ve ülkemizdeki istekli havuzundan oluşan kemik iliği bankalarından sağlanmaktadır. Ülkemizde Kızılay çatısı altında kurulan ve çok genç bir kurum olmasına rağmen hem ülkemiz hem de öbür dünya ülke beşerlerine umut olan TÜRKÖK birçok sağlıksızya şifa olmaya devam etmektedir. Şu ana kadar TÜRKÖK aracılığıyla 1500’ü aşkın sağlıksızya kemik iliği bağışçısı bulunmuştur.

Pandemi periyodunda ne yazık ki bu mevzuda da meseleler yaşanmaktadır. Meselelerin başında sıhhatsiz ile doku kümesinin eşleştiği sağlıklı gönüllülerin bağışçı olmaktan vazgeçmesi gelmektedir. Kimi sağlıksızlarımızın akraba dışı bağışçı sayısı birden fazla olmaktadır. Bu sağlıksızlarımız pandemi periyodunda şanslı olan kümedeydiler. Tüm dünyada yalnızca bir istekli bağışçısı olan sağlıksızlarımız ne yazık ki o kadar da şanslı değillerdi. Tek bağışçısı olup nakil süreci başlatılan ve bu periyotta pandemi mazereti ile donör olmaktan vazgeçen vatandaşlarımız da oldu. Maalesef bu bizim için en sıkıntı yönetilen durumlardan birisi.

Bu durumda sağlıksızmızın sıhhati için yapabileceklerimiz maalesef çok sonlu. Buradan tüm yurttaşlarımıza şunu söylemek istiyorum: Lütfen kök hücre bağışçısı olun ve bir sıhhatsiz ile eşleştiğinizde bağışçı olmaktan vazgeçmeyin. Bilhassa geçtiğimiz bu güçlü günlerde bu çocukların ömürleri sizlerin elinde.

Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı<br>
hasta yatağı kiralama

Please follow and like us:

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir