Çocuklarda Hırçınlık
Ailelerin zorlandıkları mevzulardan biri çocuklarının hırçın davranışlar sergilemesidir. Çoğunlukla 2-3 yaş civarında başlayan hırçın davranışlar tedbirler alınmadığı takdirde uzun yaşlara kadar sergilenmektedir. Hırçınlık; öfke, ısrar etme, inat, tutturma, saldırgan davranışlar, ziyan verme, ağlama nöbetleri, karşı gelme, uzlaşmama üzere davranışlarla kendini göstermektedir. Bu tıp davranışlar kelam konusu olduğunda anne ve baba ortaklaşa hareket etmeli ve çocukta yanlış olduğunu düşündükleri davranışları pekiştirici durumlardan ve telaffuzlardan kaçınmalıdırlar. Örneğin; küçük yaşta kaba biçimde konuşan çocuğa gülünmemeli ya da “O küçüktür ne anlar bırakalım istediğini yapsın” üzere davranışı destekleyici cümlelerden uzak durmalıdırlar. Çocuğun gerçek davranmadığı her davranış, neden gerçek olmadığı ile ilgi açıklanmalı ve bu davranış devam ettiği takdirde hangi sonuçlarla karşılaşacağı çocuğa aktarılmalıdır.
Çocuklarda hırçın davranışların devam etmesinin ya da ortaya çıkmasının en değerli sebeplerinden biri anne ve babanın yanıtlarının birbiri ile tutarsız olmasıdır. Ebeveynlerden biri “hayır” oburu “evet” dediğinde çocuk sağlıklı bir davranış biçimi geliştiremez, yaptığı yanılgılı davranışlarda aileden birinin onun destekçisi olacağına inanır ve davranışı devam ettirir. Bu nedenle anne ve baba evvel çocuğa karşı olan tavırlarını gözden geçirmeli ve sorunlu tavırları değiştirmelidir. Bu süreçte aile bireylerinin birbirlerini suçlamaması, yapan bir halde sorunu ele alması önerilmektedir.
Çocuklarda davranış sorununun pekişmesine, devam etmesine sebep olan faktörlerden biri de aile büyükleridir(anneanne, babaanne, dede vb). Önlenemeyen davranış sorunları ile gayret edildiği durumlarda aile büyüklerinin dikkat etmesi gereken konu, anne ve babanın sonları dışına çıkan davranışlarda bulunmamaları gerektiğidir. Örneğin; anne ve baba çocuğa arkadaşlarına ziyan vermenin yanlış olduğunu öğretirken, büyükbaba vurmayı destekleyici konuşmamalıdır. Aksi durumda çocuk ebeveynlerini dinlemez, onların kurallarını yok sayar. Hakikat bir davranışta bulunmadığında onu destekleyecek bireyler olduğuna güvenir ve yanlışlı davranışları sergilemeye devam eder. Bu döngüyü kırmak güç olur. Anne ve baba sonları yeterli belirlemeli, ona nazaran davranmalı, aile büyükleri de ebeveynlerin koyduğu kuralların dışına çıkmamalıdır. Burada çocuğa koyulan kurallar da değer arz etmektedir. Yalnızca anne ve babanın hislerinin ön planda tutulduğu, otoriter bir yapının mevcut olduğu, çocuğun hislerinin önemsenmediği kurallar çocuğun isyan etmesine ve hırçın davranışlar sergilemesine sebep olmaktadır.
Çocuklar hırçın davrandığında bazen aileler durumu denetim edemez hale gelir ve çocuğa öfkelenme, suçlama, bağırma davranışları ortaya çıkar. Çocuğa öfkelenmek ya da suçlamak çocuğa durumu daha düzgün kavratmaz tersine davranışın pekişmesine sebep olur. Bu türlü bir durum ile karşılaştığınız da sakin kalmalı, çocukla inatlaşmamalısınız. Uygun olmayan davranışa ait açıklama yapabilirsiniz fakat bu açıklama çocuğun başını karıştıracak ya da mevzudan uzaklaşacak kadar uzun olmamalıdır. Net ve anlaşılır tabirler kullanılmalıdır.
Ailesi ve etrafı tarafından hırçın olarak nitelenen çocuğun kendine olan inancı kırılır, kendini cürümler ve başka çocuklara nazaran kendini yetersiz olarak görür. Bu nedenle çocuğunuzun hırçın davranışlar sergilediğini fark ettiğinizde çocuk ruh sıhhati uzmanlarından dayanak alarak süreci atlatmasına yardımcı olmanız, çocuğunuzda var olan bu sorunun sağlıklı bir biçimde tahliline yarar sağlayacaktır.